عفاف را در حجاب خلاصه نکنیم
حجت الاسلام مهدی بیاتی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به ارائه گزارشی از مقاله «مدل نظری آسیب‌شناسی تربیت عفاف و حجاب در ایران» پرداخت و گفت: این مقاله با روش تحلیل محتوای متون دینی، آثار تربیت اسلامی و تحقیقات حوزه عفاف و حجاب و روش استقرایی به تدوین مدل و سپس با نظرسنجی از متخصصان علوم اسلامی، به سنجش اعتبار این مدل نظری پرداخته است.
مدیر موسسه فرهنگی پژوهشی طهورا ادامه داد: درونی‌سازی و ترویج ارزش‌های اسلامی از جمله عفاف و حجاب نیازمند روندی مؤثر و تدریجی است که در ایران، آسیب‌های جدی در این فرایند مشهود بوده است؛ این مقاله درصدد ارائه مدلی نظری برای بررسی آسیب‌های روش تربیت عفاف در جامعه ایرانی است.
وی با بیان اینکه پرسش اصلی در مقاله یاد شده این است که «براساس چه مدل نظری می‌توان آسیب‌های تربیت عفاف در ایران را بررسی کرد؟» اظهار داشت: این مقاله با روش تحلیل محتوای متون دینی، آثار تربیت اسلامی و تحقیقات حوزه عفاف و حجاب و روش استقرایی به تدوین مدل و سپس با نظرسنجی از متخصصان علوم اسلامی، به سنجش اعتبار این مدل نظری پرداخته است.
حجت الاسلام بیاتی خاطرنشان کرد: براساس نتایج تحقیق، متخصصان ضمن تأیید بررسی آسیب‌های تربیت عفاف در پنج حوزه خانواده، محیط‌های آموزشی، رسانه‌ها، نهادهای حکومت و موقعیت‌های مذهبی، تأثیر گویه‌های خانواده و محیط‌های آموزشی، را بالاتر از سایر حوزه‌‌ها ارزیابی کردند.
عفاف را در حجاب خلاصه نکنیم
محقق و پژوهشگر حوزوی انگیزه اصلی از تدوین مقاله «مدل نظری آسیب‌شناسی تربیت عفاف و حجاب در ایران» را اینگونه توصیف کرد: وقتی از وضعیت عفاف اطلاع پیدا کنیم درمی‌یابیم که این بحث گسترده در جامعه به سوی مسأله حجاب تقلیل پیدا کرده است؛ یعنی هرگاه اراده شود در زمینه عفاف فعالیت هایی صورت پذیرد، آن فعالیت در عرصه حجاب خلاصه می شود؛ در حالی که حجاب بخشی از عفاف است.
وی افزود: در این تحقیق سعی شده است تا با ذکر چند نکته در زمینه تربیت عفیفانه، معنای عفاف بسط داده شود تا دیگر عفاف در حجاب به تنهایی خلاصه نشود.
پیام اصلی عفاف، خودکنترلی است
حجت الاسلام بیاتی با بیان اینکه عفاف نوعی خودکنترلی است، عنوان کرد: این موضوع یک مهارت است که در طول زمان با برنامه‌ریزی های روش‌مند اتفاق می افتند؛ یعنی متولیان تربیت فرزندان اعم از والدین، مربیان و غیره باید به گونه ای برای آنها برنامه ریزی کنند که در طول چند سال خود فرزند بتواند با «خودکنترلی» در برابر خواسته های نفسانی ایستادگی کند.
مدیر موسسه فرهنگی پژوهشی طهورا با اشاره به روش تربیتی «دیگر کنترلی» ابراز داشت: این روش مناسبی برای تربیت فرزندان نیست، چون این مسأله ممکن است در سنین پایین کارساز باشد، اما در سنین جوانی تأثیر معکوس خواهد داشت و این تأثیر به عکس نتیجه این است که کودک از ابتدا خودش نخواسته جلوی خود را در برابر خواسته های نفسانی بگیرد، بلکه از بیم سرزنش والدین و یا مربیان از آن کار صرف نظر کرده است.
وی یادآرو شد: متولیان تربیتی فرزندان باید همواره از خود بپرسند که «آیا این فرزند و یا دانش آموز خودکنترلی پیدا کرده و خودش در برابر گناه می ایستد؟» یا صرف نظر کردن او از خواسته های نفسانی معلول علتی دیگر است؛ متأسفانه بسیار کم به این مسأله توجه می شود و یا در بیشتر موارد مورد غفلت قرار می گیرد.
حجت الاسلام بیاتی بیان کرد: وقتی عفاف سخن به میان می آید، نگاه، حس خودنمایی، خودآرایی، خودکنترلی در فضای مجازی، عفت کلام، ازدواج به هنگام و مواردی از این دست نیز در بحث مطرح هستند.
ازدواجِ به هنگام فرزندان را عفیف می کند
پژوهشگر حوزوی با اشاره به ضرورت فراهم سازی زمینه ازدواجِ به هنگام از سوی والدین برای فرزندان گفت: فرزندان زمانی عفیف می شوند که به نیازهای جنسی و عاطفی‌شان در زمان مطلوب پاسخ داده شود تا زمینه های انحراف ایجاد نشود.
وی عنوان کرد: عدم شناخت و بهره برداری از تنوع روشی برای نفوذ و نهادینه کردن عفاف، جزء مؤثرترین گویه های این بخش است که در گروه های مختلف سنی تأثیر بسزایی دارد؛ متأسفانه به بحث تنوع روشی بسیار کم اهمیت داده شده است و این موضوع یعنی متولیان تربیتی از فرصت ها برای اقناع سازی مخاطب و تصمیم سازی در درون او غفلت ورزیده اند و برای آن وجهی قائل نشده اند.
حجت الاسلام بیاتی با اشاره به اینکه متولیان تربیتی نسبت تربیت فرزند به گونه ای که برای «خویشتن داری» ارزش قائل شود کوتاهی ورزیده اند، ابراز داشت: رسانه، خانواده و مربیان فرصت های تربیتی قشر تأثیرپذیر جامعه از جمله کودکان و نوجوانان از دست می دهند و می خواهند در سنین جوانی که میزان نظارت قطعاً کاهش می یابد شاکله شخصیتی او را تغییر دهند که در اکثر موارد جواب نمی دهد، زیرا هویت فرد در سن جوانی شکل گرفته و به سختی عوض می شود.
مدیر موسسه فرهنگی پژوهشی طهورا در پایان با بیان اینکه امروزه دسترسی به امور شهوانی در فضای مجازی به شدت آسان شده است، اظهار داشت: اگر در کودکی مراقب فرزندان نباشیم، در زمینه عفت آنها کوتاهی کنیم و از بحث خویشتن داری و خودکنترلی غافل شویم به یقین معیار انتخاب جوانان عرصه های انحرافی خواهد بود.
گفتنی است، مقاله «مدل نظری آسیب‌شناسی تربیت عفاف و حجاب در ایران» نوشته محمدرضا سالاری فر، استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حجت الاسلام مهدی بیاتی مدیر مؤسسه فرهنگی پژوهشی طهورا در دو فصلنامه تربیت اسلامی - دوره 12، شماره 25، پاییز و زمستان 1396 منتشر شده است./۸۴۱/ت۳۰۱/س