فقه بی تفاوت به مسائل مستحدثه، مرده است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله علیرضا اعرافی امروز در همایش علمی پژوهشی فقه فعال در تالار شیخ طوسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تقدیر از تلاش های آیت الله سیفی مازندرانی در زمینه فقه فعال، اظهار داشت: ما به عنوان خادمان حوزه تعهد خود را برای گشایش ابواب و افق های جدید در برابر فقه و علوم دیگر اعلام می کنیم.

مدیر حوزه های علمیه کشور ابراز داشت: حوزه بیدار و فعال حوزه ای است که مرزهای خود را در مسائل مختلف فقه گسترش دهد و همواره درصدد گسترش مرزها و توسعه هوشمند علوم اسلامی و الهی باشیم و این تعهد ماست.

وی ادامه داد: فقه به طور طبیعی و دائم با زمانه در تعامل است و از زنده ترین دانش های بشری و اسلامی است؛ اگر فقه بی تفاوت به مستحدثات بنشیند و نظاره گر باشد، فقه مرده است؛ نخستین مطلبی که در این زمینه حائز اهمیت است، این است که در فقه موجود فقط حدود 50 تا 60 کتاب وجود دارد.

مدیر حوزه های علمیه یادآور شد: اگر با چشم باز بخواهیم به سراغ واقعیات بشر برویم باید تحولی در زمینه فقه رخ دهد؛ تحولات بشر هر سال بیشتر می شود و به حدی رسیده که در یک سال به اندازه یک قرن تحول ایجاد می شود؛ گاهی به فاصله یک سال فهرست مجموعه مقالات در زمینه یک موضوع جزئی، به اندازه یک کتاب می شود.

وی تأکید کرد: فقهای بیدار و هوشمند ما باید پا به پای این تحولات جلو بروند؛ این مسائل نو وقتی به فقه موجود عرضه می شود، قلمروهای نوین باید چند تحول داشته باشند؛ نخستین آن ها این است که مسائل جدید در همین ابواب و فصول جا پیدا کند که ساده ترین کار است و البته نیاز به موضوع شناسی دارد.

رییس جامعة المصطفی العالمیه خاطرنشان کرد: انواع مسائل در هر یک از کتب و فصول فقهی وجود دارد که باید به آن ها نیز پاسخ داده شود؛ برخی از مسائل گنجایش و ظرفیت تبدیل شدن به یک کتاب را دارد و نباید به عنوان یک تک مسأله در کنار مسائل دیگر باشد.

وی با تأکید بر این که موارد ذکر شده باید در تمام دروس خارج فقه ما محقق شود و اساتید معزز نیز آن ها را مدنظر داشته باشند، تصریح کرد: سومین کار این است که کتاب های جدید چاپ شود و هر روز که دیر اقدام شود، در زمینه گسترش فقه کم کاری کرده ایم.

آیت الله اعرافی بیان داشت: حدود 20 کتاب جدید باید در زمینه فقه چاپ شود که یکی از آن ها کتاب تعلیم و تربیت است که بنده چند سالی است در حال تدوین آن هستم؛ کتاب روابط اجتماعی از دیگر کتبی است که باید به آن پرداخته شود؛ اسلام صد توصیه مهم و صد منع در حد کراهت و تحریم دارد که واقعا کتابی فقهی می طلبد.

وی با بیان این که فقه ما باید پاسخگوی روابط اجتماعی باشد، ادامه داد: اگر چه در علم اخلاق مواردی مطرح شده اما کافی نیست؛ مدیریت و سازمان جای کار زیادی دارد و ظرفیت یک کتاب فاخر دارد؛ هنر و رسانه، محیط زیست، پزشکی، معماری و شهرسازی، بازی و ورزش از دیگر ابواب فقهی است که باید برای آن ها یک کتاب در عرض کتاب های موجود باشد.

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور افزود: برای تدوین کتب فقهی همان دقت های پیشین با همان حساسیت هایی که فقهای پیشین داشتند باید رعایت شود و دقت شود که این کتاب ها بر پایه های اصیل حاکم باشد؛ مباحث اصولی موضوع دوم است و راجع به اصول برخی می گویند، کاستی هایی دارد و برخی هم می گویند زوائد دارد؛ پس ابتدا باید یک طبقه بندی در اصول انجام شود.

وی با بیان این که در طبقه بندی پیشنهاد می شود یک اصول مشترک برای گذاره های مختلف داشته باشیم که بخشی از آن ها در اصول ما است، گفت: بخشی از اصول مخصوص حوزه های توصیفی و بخشی هم مخصوص فقه است.
امام جمعه قم تأکید کرد: این اصول مشتمل بر مسائلی است که بیشتر از فقه کارآمدی دارد و برخی موارد نیز ضرورت ندارد و ممکن است به عنوان زوائد باشد و در فقه اثر نداشته باشد؛ مبانی و قواعد موضوع شناسی که مؤسسه ای هم برای آن احداث شده، جای کار خیلی زیادی دارد.

وی تصریح کرد: شهید صدر یک باب نظام اقتصادی را باز کرد اما شاگردان او این نظام سازی را ادامه ندادند و سؤالات مهمی وجود دارد که در اصول ما پاسخی به آن ها داده نشده است؛ ما چه ضوابطی برای بهره بردن از سیره ائمه(ع) داریم؟

آیت الله اعرافی در پایان سخنان خود اظهار داشت: 20 قاعده مهم وجود دارد که اجتهاد بر پایه آن استوار است و باید به آن ها پرداخته شود؛ ما باید در همه این قلمروهای نو وارد شویم و هر کدام از آن ها دنیای وسیعی دارد که باید آرام و سنجیده و جدی آن ها را پیگیری کنیم و نظام اسلامی به آن ها نیاز دارد؛ این مطالباتی است که رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید دارند و با نگاهی هوشمندانه این راهبردها را به ما نشان داده اند./840/پ۲۰۲/ج