آرایش زنان و حضور در اجتماع
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، انسان طبیعتا دوست‌دار جمال و زیبایی است و دوست دارد که در مقابل دیگران آراسته باشد. یکی از وجوه آراستگی نوع پوشش و لباسی است که به تن دارد و وجه دیگر آن آرایش کردن است.
پوشش یک امر طبیعی برای انسان‌ها و از ممیزات او نسبت به دیگر موجودات است. آرایش هم رفتاری است که از تمایل انسان به خودآرایی نشأت می‌گیرد.
آراستگی ظاهر مانند سایر شئون زندگی انسان باید مطابق یک چهار چوب معقول و منطقی باشد و از اصول عرفی و شرعی تخطی نکند. آرایش ظاهر نباید مشمئز کننده باشد و بینندگان را با اکراه مواجه سازد؛ چرا که چنین چیزی با ذات فلسفه آرایش در تنافی خواهد بود.
اگر چه داشتن چهره‌ای زیبا و مطابق میل از اختیار انسان خارج است؛ اما آرایش و زینت، نعمتی است که خداوند آن را در اختیار همگان قرار داده است.
زینت در آموزه‌های دینی
آراستگی و زینت از اموری هست که در آموزه‌های دینی نیز پسندیده است و به آن سفارش شده است.
همواره افراط و تفریط‌ها و کج فهمی‌ها در این خصوص نیز مانند بسیاری از مسائل دینی دیگر مشکل ساز بوده است؛ به گونه‌ای که عده‌ای دینداری را با بی سلیقگی و زشتی یک کاسه می‌کنند و با هر چیزی که موجب زیبایی شود برخورد می‌کنند و صدها دلیل می‌تراشند تا مردم را از زینت‌های دنیوی منع سازند.
گاهی دیده می‌شود که با مدل‌های جدید و زیبا در لباس و موی سر و ... شدیدا مخالفت می‌کنند؛ اما بعد از سال‌ها که این مدل‌ها قدیمی شد خودشان از آن استفاده می‌کنند. البته مُدپرستی غلط است و موجب پایمال کردن اِعمال سلیقه و از بین رفتن حق انتخاب می‌شود؛ اما نوآوری در زینت و زیبایی تا آنجایی که موجب مفسده و ارتکاب گناه و ترویج مدگرایی کاذب نباشد، مانعی ندارد.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا خالِصَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُون؛ بگو: چه كسى زينتهاى الهى را كه براى بندگانش آفريده و نيز روزی‌‌هاى پاكيزه را حرام كرده؟ بگو: اين زينتها و نعمت‌ها براى افراد با ايمان در زندگى دنيا آفريده شده و در روز قيامت خالص متعلق به اين‌ها است؛ بدين طريق آيات را براى مردم دانا بهطور مبسوط بيان مىكنيم.(اعراف/32)
در حدیث است که «اِنَّ اللّهَ تَعالی یُحِبُّ مِنْ عَبْدِهِ إِذا خَرَجَ إِلی إخْوانِهِ أَنْ یَتَهَیّاَ لَهُمْ وَ یَتَجَمَّلَ؛خداوند متعال دوست دارد كه بندهاش وقتی به سوى برادران خود بیرون می‌رود، خود را براى آن‌ها منظم كند و خود را بیاراید.»وسائل الشیعه/ج5/ص11
از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده که فرمود:«و لِیتَزَیّنَ اَحَدُكُم لأَخیهِ الْمُسْلِمِ كما یتَزَینَ لِلْغَریبِ الَّذی یحِبُّ أَنْ یراه فی احسن الهَیئة؛ هر یک از شما براى برادرى كه به دیدنتان آید خود را بیارائید، چنانكه مایلید براى ناآشنایی که در بهترین قیافه شما را ببیند، زینت مىكنید. (کافی/ج6/ص440)
زینت زنان
در این میان آراستگی و زینت زنان از ویژگی خاصی برخوردار است. معمولا زنان، نسبت به مردان تمایل بیشتری برای آراستن و زینت خود دارند و شاید بتوان گفت که آنچه از کلمه زینت به ذهن متبادر می‌شود، مخصوص بانوان است.
در اینجا نکته مهم این است که با توجه به اینکه به طور طبیعی، زن برای مرد از جاذبه جنسی برخوردار است و زینت، این جاذبه را مضاعف می‌کند، اگر منطقی و عاقلانه - جدای از شرع - در نظر بگیریم، به این نتیجه خواهیم رسید که حضور زن در جامعه باید عاری از هر گونه زینتی باشد که نظر مردان نامحرم را به خود جلب کند و محیط روانی جامعه را دچار اختلال سازد. حالا بماند که از نظر شرعی هم اینچنین است و نهی‌هایی در این رابطه وارد شده است.
تبعات منفی عدم رعایت این نکته در جامعه امروز مشهود است که چه فسادها و جنایاتی به همین دلیل در حال رخ دادن است. چه خانواده‌هایی که به این دلیل از هم پاشیده شده و آمار طلاق را افزایش داده و مفاسد دیگری که ریشه در این عامل دارد، فضای جامعه را پر کرده است.
خداوند در قرآن می‌فرماید که زنان نباید زینت خود را ظاهر کنند مگر آنچه که نمایان است.« وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها...؛و به زنان با ايمان بگو: ديدگان خود را از نامحرمان ببندند و فروج خود را حفظ كنند و زينت خود را جز آنچه كه آشكار است نمايان نكنند. روسرىهاى خود را بر سينه خود افكنند و نبايد زينت خود را آشكار سازند، جز براى شوهرانشان يا پدرانشان، يا پدر شوهرانشان، يا پسرانشان، يا پسران همسرانشان، يا برادرانشان، يا پسران برادرانشان، يا پسران خواهرانشان، يا زنان هم كيش خود، يا بردگان و كنيزانشان، يا مردان سفيهى كه ميل به زنان ندارند، يا كودكانى كه از امور جنسى زنان آگاه نيستند.» (سوره نور/31)
در اينكه منظور از زينتى كه زنان بايد آن را بپوشانند و همچنين زينت آشكارى كه در اظهار آن مجازند چيست؟ در ميان مفسران سخن بسيار است.
بعضى زينت پنهان را به معنى زينت طبيعى (اندام زيباى زن) گرفتهاند، در حالى كه كلمه" زينت" به اين معنى كمتر اطلاق مىشود.
بعضى ديگر آن را به معنى"محل زينت" گرفتهاند، زيرا آشكار كردن خود زينت مانند گوشواره و دستبند و بازوبند به تنهايى مانعى ندارد؛ اگر ممنوعيتى باشد، مربوط به محل اين زينتها است، يعنى گوش‌ها و گردن و دست‌ها و بازوان.
بعضى ديگر آن را به معنى خود" زينت آلات" گرفتهاند، منتها در حالى كه روى بدن قرار گرفته؛ و طبيعى است كه آشكار كردن چنين زينتى توأم با آشكار كردن اندامى است كه زينت بر آن قرار دارد.( تفسیر نمونه/ج14/ص439)
زینت و حضور در اجتماع
زن باید حس غریزی زینت آرایی را مدیریت کند و از مفسده‌انگیزی پرهیز نماید تا فضای روانی جامعه را متلاطم نسازد و چشم‌های نامحرمان را به دنبال خود نکشاند.
زینت کردن زن و در محیط جامعه قرارگرفتن از اموری است که در روایات با نهی جدی همراه شده است. در حدیثی از رسول اکرم نقل شده که فرمودند: زن اگر از خانه خودش با آرایش و زینت و معطر خارج شود و شوهرش به این کار او راضی باشد، به هر قدمی که آن زن بر می‌دارد، برای شوهرش، خانه‌ای در جهنم بنا می‌گردد. (بحار الأنوار/ ج100/ ص249)
در این حدیث شریف اگرچه به عقاب مرد اشاره شده؛ ولی چون این عذاب به جهت رضایتمندی شوهر به این است که همسرش با آرایش بیرون بیاید و او هم به این کار راضی باشد، این مطلب را می‌رساند که اینگونه بیرون آمدن تا چه اندازه قبیح است که چنین عقاب خطرناکی را برای راضی بودن به همراه دارد؛ چه برسد به خود زن که فاعل این کار است.
فضیلت زینت کردن زن برای شوهر
نکته مهمی که در اینجا شایسته است به آن اشاره شود این است که برخلاف گناه و قبحی که آرایش زن در محیط عمومی دارد، زینت کردن زن برای شوهر فضیلت دارد و ثواب زیادی برای آن ذکر شده است.
در روایتی تزیین زن برای مرد از حقوق زن شمرده شده است: «و عليها أن تطيب بأطيب طيبها و تلبس أحسن ثيابها و تزين بأحسن زينتها ؛ بر زن است که برای شوهرش خوشبوترین عطرهایش را بزند و زیباترین لباس‌هایش را بپوشد و از زیباترین زینت هایش استفاده کند.» (الكافی/ج5/ ص508)
در روایتی که ویژگی‌های بهترینِ زنان بیان شده، فرمودند:«... المتبرجة من زوجها الحصان عن غيره...؛برای شوهرش زینت و تبرّج داشته باشد و خودش را از غیر شوهرش حفظ کند.» (بحار الأنوار/ ج100/ص235)
این مطلب طبیعی است که وقتی زن برای شوهرش زینت کند، هم به حس غریزی زینت کردن، جامه عمل پوشانده و هم بخشی از آرامش روانی همسرش را تأمین کرده که در استحکام کانون خانواده نیز تأثیرگذار است. علاوه بر این، کاری کرده که رضایت خدا را هم داشته است.
نکته پایانی
آرایش و زینت برای خود حد و مرزی دارد. زینتی دارای ارزش است که به تجمل پرستی و شهرت تبدیل نشود و حریم عفاف رعایت شود؛ ریا و خودنمایی نباشد، در برابر چشمان شیطانی نامحرمان نباشد و فرهنگ غربی را وارد فرهنگ اسلامی نکند. /999/ی۷۰۲/س
بابک شکورزاده، پژوهشگر حوزوی