سخن گفتن از کتاب، دلیل آوردن براى آفتاب است
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از ایبنا، حجتالاسلام والمسلمین حسین انصاریان، نویسنده و استاد حوزه علمیه، همزمان با بیست و پنجمین دوره هفته کتاب درباره ارزش نگارش و کتابت گفت: کتاب و نوشته حافظ علوم بشرى و قلعه محصولات فکرى و وسیله انتقال علوم به دیگران و روشنگر زمان‌ها و نسل‌ها بوده و سبب احیاى تاریخ و فرهنگ ملت‌ها و اقوام مختلف می‌شود.
نویسنده کتاب «زیبایی‌های اخلاق» ادامه داد: اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، سفارش بسیار زیادى در امر کتابت و نگارش مطالب علمى به‌صورت مطلق دارند و در روایات مختلف به مطالب ارزشمندى که دلیل ارزش کتاب و نگارش آن است، اشاره فرمودهاند. رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «علم و دانش را به بند کشید و از آن نگهبانى کنید. عرض کردند که چگونه علم به بند کشیده شود؟ فرمود: کتابت و نگارش آن». در این روایت پیامبر(ص) به‌صورت مطلق به کتابت مطلق علم امر می‌فرماید. امام صادق(ع) نیز فرموده: «احْتَفِظُوا بِکُتبِکُم، فَإنَّکُم سَوف تَحتَاجونَ الیها؛ کتاب‌هایتان را نیک نگاهدارى کنید، زیرا به زودى به آنها نیازمند خواهید شد». این تعالیم و ده‌ها مانند آن، باعث شیوع کتابت و نوشتن علم و زیاد شدن نسخه کتاب‌ها و رواج کتاب و تأسیس کتابخانه و ترویج علم و تألیف و خواندن کتاب و وقف کردن کتاب و کمک به تأسیسات علمى و کتابخانه شده است.
حجتالاسلام انصاریان گفت: ابن‌بصیر می‌گوید که از امام صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: «براى نگارش حقایق دینى دست به‌کار شوید، زیرا شما نمیتوانید این حقایق را جز از طریق نگارش آن در خاطر خود حفظ کرده و از آن نگاهبانى کنید». همچنین پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «هنگامى
که مؤمنى از دنیا می‌رود، حتى اگر یک برگ نوشته از علم خود باقى بگذارد، این برگ به صورت پوشش و حفاظى میان او و میان آتش جهنم خواهد بود و خداوند متعال در برابر هر حرفى که در آن نگارش یافته است، شهرى گستردهتر از دنیا و آنچه در آن است به وى عطا می‌کند.»
نویسنده «چهره‌های محبوب و منفور قرآن» در ادامه با اشاره به کتاب ارزشمند «الکافی»، اظهار کرد: مرحوم ثقةالاسلام کلینى(ره) که خود 20 سال از عمر شریف خود را با تلاش طاقت‌فرسا در راه تألیف کتاب «الکافى» گذرانده است، در مقدمه کتاب ارزشمند خود به بحث پیرامون اهمیت تحصیل علم و آگاهى و لزوم ترویج آن از نظر دین میپردازد. باید توجه داشت که تفاوت انسان و حیوان به همین علم و آگاهى بستگى دارد. اسلام، جهل و نادانى را به هیچ عنوان جایز نمیداند، اگر جهالت و نادانى جایز بود هیچ تکلیفى در عالم براى بشر ایجاد نمی‌شد، کتابى بر پیغمبرى فرود نمیآمد و هیچیک از انبیاء به نبوت برانگیخته نمی‌شدند؛ پس باید بگوییم که فلسفه دین و نبوت بیرون آوردن بشر از جهل و نادانى است و این مقام جز با کسب علم حاصل نمیشود، این منطق دین خداست.
این مفسر قرآن افزود: در هر باب کتاب «اصول کافی» روایات گوناگونی بیان شده است. مانند اهمیت علم و وجوب طلب آن و ترغیب بر آن، تعریف علم و برترى عالمان، باب ثواب عالمان (آنان که دانش اندوختهاند) و متعلمان (آنان که در حال دانش اندوزی هستند)، ترغیب به یاد دادن و آموختن دانش و علم به همگان، اهمیت کتاب و نقل علم و فضیلت نوشتن علم و نگهدارى و استناد به کتاب؛ آنگاه پس از پایان دادن به این باب‌ها و مسائل بسیارى که در آنها، به «توحید» میرسد. از اینجا می‌توان تصورى مختصر از نظام تربیتى اسلام به دست آورد؛ شروع از خرد و شناخت عنصر تعقل و به کار گرفتن آن، آنگاه پرداختن به علم و دانایى و آگاهى، آنگاه خداشناسى از روى بصیرت، سپس شناخت رهبر (کتابُ الحُجَّه) و پس از تحصیل شناخت صحیح، وارد شدن به صحنه حیات و این همه ارزش علم، جز با کتابت و نگارش محفوظ نمی‌ماند.
نویسنده کتاب «ولایت و رهبری از دیدگاه نهج البلاغه»، گفت: کتاب عنصرى است که به وسیله قلم به وجود می‌آید، قلمى را که اگر در دست انسان مثبت باشد، خدا به آن سوگند می‌خورد. خداوند تبارک و تعالى، انبیاء و ائمه(ع) را نسبت به سایر بشر در مقامى بالاتر و والاتر قرار داده است و پس از ایشان اصناف مردم به حسب فعالیت‌ها و خدماتشان هر کدام داراى ارزشى است. در بین اصحاب صناعات و دستههاى مختلف مردم، عالمان صاحبان کتاب داراى
ارزشى ویژه هستند؛ از این‌رو مقام آنها پس از انبیاى الهى و ائمه(ع)، بالاترین جایگاه است؛ چراکه انسان‌ها به واسطه علوم و تألیفات آنها امورشان را تنظیم و روحیات و ملکات اخلاقی‌شان را تکمیل می‌کنند. تمام صنوف مردم، محتاج صاحبان اندیشه و تألیف کتاب و نشر علم توسط آنان هستند.
حجتالاسلام انصاریان در ادامه در پاسخ به این سؤال که «آیا هر کتابى خواندنى است و ارزش صرف وقت برای مطالعه را دارد؟»، بیان کرد: به‌طور کلى کتاب بر دو قِسم است: کتب حاوى مطالب منفى که برخى از کتب و نوشتهها حاوى مطالب خیالى، پوچ، بیاساس و باطل است و در جهت تخریب اخلاق و انسانیت تألیف شده است. نگارندگان آن کتاب‌ها، بدون رعایت تقواى الهى و بدون توجه به شئون بشرى با تألیفات و اندیشههاى خود، بشر را از مسیر حقیقى و درک کمالات و فیوضات جدا کرده و به وادى ضلالت و گمراهى می‌کشاند. اسلام از این آثار به‌عنوان کتابهای «ضالّه» و گمراه‌کننده نام می‌برد و خواندن، خرید و فروش و نگهدارى آن را حرام میداند.
این مفسر صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه، ادامه داد: اگر این مؤلفان از نوشتن این‌گونه کتاب‌ها امتناع می‌کردند، باطل این‌طور گسترش نمییافت و بشر تا این حد گمراه نمی‌شد. چه انسان‌هایى که در طول تاریخ با شبهه‌افکنىِ این‌گونه کتاب‌ها، از مسیر حق خارج شدهاند و کسانى که در نشر و تنظیم این کتاب‌ها دخالتى دارند در معصیت تمامى گمراهان که به این وسیله گمراه شدهاند، شریک هستند.
نویسنده کتاب «توبه آغوش رحمت» همچنین درباره کتابهای حاوى مطالب مثبت نیز گفت: کتاب‌هایى که جهت رشد انسان در زمینههاى مختلف فردى و اجتماعى و علوم مختلف تألیف شده است از کتابهای مثبت و داراى ارزش مطالعه و صرف وقت به‌شمار می‌آید؛ چه آن دسته از علومى که موردنیاز زندگى مادى بشر بوده و چه آن دسته از علوم که موردنیاز زندگى معنوى بشر است و در جهت رشد انسان و تربیت و تکامل او و ساختن بناى تمدن و شخصیتش است. این‌گونه کتاب‌هاست که این همه پیرامون آن تعریف و تمجید در منابع اسلامى نقل شده و امیرالمؤمنین(ع) این‌گونه کتاب‌ها را باغ‌هاى علما نامگذارى فرموده است.
حجتالاسلام انصاریان افزود: کتاب‌هاى مثبت اسلامى، عالیترین مبیّن فرهنگ وحى و زحمات انبیاء و امامان در همه دورهها و اعصار بوده و بیشترین ثواب ویژه مؤلفان آن است، چون عبادتى بزرگ از طریق هدایت و ارشاد مردم و رساندن آنها به عالیترین درجات انسانى و انتقال علوم الهى و معنوى به مردمان و حفظ و حراست از کلام گهربار ائمه معصومین(ع) انجام دادهاند. حضرت امیرالمؤمنین(ع) خطبهاى دارند که در این خطبه میفرمایند: خداوند متعال با کتاب‌هایى که از جانب خود نازل کرده است و در این کتاب‌ها دلایل آشکار خود را بیان فرموده و آیات خود را در این کتاب‌ها قرار
داده، هیچ عذرى براى کسى در قیامت نسبت به برشکستگى معنوى براى این چند روز دنیا باقى نگذارده است. با وجود این همه حجت، انسان نمیتواند خود را از دایره هدایت الهى محروم بدارد.
این استاد حوزه علمیه، در ادامه کتاب تشریع، کتاب آفاق و کتاب انفس را به‌عنوان ارزشمندترین کتابهای هستى برشمرد و اظهار کرد: کتاب‌هایى که حضرت حق براى هدایت انسان قرار داده و خود نویسنده آنها است، تشریع، آفاق و انفس است. کتابهای تشریع، مجموعه کتابهای آسمانى است که از جانب خداى متعال به وسیله انبیاى اولوالعزم براى هدایت بشر و الگوگیرى انسان‌ها و دانستن طریقه صحیح زندگى در دنیا و مهیا شدن و بار بستن براى سفرى عظیم و بهرهبردارى از آثار استفاده مثبت از این کتابهای مقدس در آخرت نازل شده است. مهمترین آنها، قرآن کریم است که خداوند به وسیله آخرین پیامبر خود، حضرت رسول اکرم(ص) فرستاده است؛ کتابى که مایه هدایت انسان‌ها و نزول رحمت مادى و معنوى است. آیا شایسته است که این کتاب باعظمت که مهمترین و باارزشترین کتاب‌ها محسوب می‌شود به گوشه خانهها و کتابخانهها و مساجد کشانده شده و فقط به‌عنوان یک نماد و یا سمبل مسلمانى از آن استفاده شود؟
نویسنده کتاب «معنویت، اساسی‌ترین نیاز عصر ما»، گفت: کتاب «آفاق»، نظام عظیم آفرینش و هستى است. آسمان‌ها و کهکشان‌هاى آن، ستارگان و سیارات و عجائب شگفتآور آفرینش آن که خود کتابى عظیمى است، بخشى از این تألیف زیباى خداوندى است و در هر یک از این مخلوقات، عجایبى است که خود دنیاى عظیمى است. کتاب «انفس» نیز کارگاه وجود انسانى است که خداوند در این کتاب آیات و نشانههاى خود را تألیف کرده است. خداوند تبارک و تعالى با قلم صنع خود، کتاب وجود انسان را تألیف کرد و در این تألیف گرانمایه گوهر اختیار را براى کسب کمالات قرار داد تا انسان به آن مقامى نائل شود که حتى ملائکه توانایى نیل به آن مقام را ندارد.
حجتالاسلام انصاریان در ادامه درباره اهمیت مطالعه کتاب، بیان کرد: باید به کتاب‌هاى مختلف دینى و اسلامى روى آورد. کتاب‌هاى بسیارى نوشته شده و این تألیفات گرانمایه نیاز هر مقطع سنى را مرتفع می‌کند؛ مانند تاریخ پیامبر اکرم(ص)، تاریخ انبیاء، تاریخ ائمه(ع)، تاریخ اولیاء، تاریخ بزرگان دین، تاریخ شخصیت‌هاى انسانى و مطالعه کتابهای ارزشمندى که پیرامون حیات مادى و معنوى و جسمى و روحى انسان نگاشته شده است.
این مفسر و مترجم قرآن و نهج‌البلاغه افزود: سخن گفتن پیرامون کتاب دلیل آوردن براى آفتاب است و براى ما ایرانیان که دو تمدن بزرگ جهانى یعنى تمدن ایرانى، ایرانیت و ملیت کشور گرانبهاى خود و تمدن دین یعنى اسلام عزیز را داریم، باید کتاب و کتابخانه ارزش ویژهاى داشته باشند؛ چراکه می‌دانیم تمدن و فرهنگ هر قوم مبتنى بر کتاب است و زیبا آنجاست که مذهب ما نیز بر کتاب استوار است؛ این مذهب معجزهاش کتاب است و نخستین پیغامش این است، «اقْرَأْ؛ بخوان»، سپس اولین ستایش از خداى متعال می‌شود. کتاب، یک مربى بزرگ است و در پرتو این مربى است که انسان حقیقت فراموش شده خود را باز مییابد و توجه و به کارگیرى صحیح آن موجب شناخت خویشتن و شناخت حقایق عالم می‌شود./۱۳۲۵//۱۰۳/خ