برهان‌گرایی جامعه جلوی کانالیزه شدن خدعه را می‌گیرد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمدمهدی محققی، مدیر عامل خبرگزاری رسا در نخستین جلسه باشگاه نویسندگان خبرگزاری رسا با بیان اینکه علمای اخلاق چند قوه برای بشر قائل هستند که یکی از آنها قوه عقلانی است، گفت: در علم اخلاق برای زدودن رذائل اخلاقی از زندگی بشر تلاش می شود.
وی افزود: در آفات قوه عاقله، رذائل از دو نگاه تندروی و کندروی بررسی می‌شود و حد وسط آن بر اساس «حکمت» به ثمر می‌نشیند. فضیلت حکمت در علم اخلاق یعنی انسان قوه عاقله خود را از رذائل تندروی (خدعه گری) و کندروی (سادگی) خالی کند.
این فعال رسانه ای حوزوی با اشاره به نشانه‌های فضیلت اخلاقی«حکمت» گفت: نشانه اول این است که فرد حکیم «حُسن تدبیر» دارد، حسن تدبیر به معنای تشخیص صلاح از فساد است و نشانه دیگرش «جودة الذهن» است یعنی از بین چند نظر متفاوت، رأی بهتر انتخاب شود.
وی اضافه کرد: سومین نشانه فضیلت حکمت، «نقایة الرای» است؛ فرد حکیم بدون معطلی در مسیر درست حرکت می کند و آخرین نشانه هم «صواب الظن» به‌معنای همراه شدن با حق، بدون هیچ تأملی آن هم از راه مشاهدات است، هنگامی که دستش از علم کوتاه است با نشانه های حق همراه می‌شود و زمانی که پا در مسیر حق گذاشت، دچار تردید نمی‌شود.
کانالیزه شدن خدعه و نیرنگ
وی یکی از آفات قوه عقل بشر را فریبندگی برشمرد و گفت: این رذیله اخلاقی باعث می شود انسان در زندگی خود همواره از طریق توطئه و نقشه کشی، دنبال کلاه گذاشتن بر سر دیگران و جلب سود خود باشد.کسانی که ذهنشان در امور خدعه و فریفتن دیگران کانالیزه شده، غالبا برای تامین منافع مادی خود به دیگران ضرر وارد می کنند.
مدیر عامل موسسه رسا وظیفه علم اخلاق را متوازن کردن تعقل بشر دانست و با تأکید بر لزوم تقویت عقل معاش درباره مستضعفان فکری تصریح کرد: عقل معاش یک فرد بازاری به خاطر آشنا بودن با شیوه‌های کسب‌وکار و تمرین در محاسبه سود مادی نسبت به دیگران قوی‌تر است.
وی در تبیین فرازی از کتاب جامع السعادات علامه نراقی گفت: آسیب اخلاقی خدعه، ناشی از سرعت انتقال در تحلیل بدبینانه مسائل زندگی و تندروی منفعت طلبانه در تعامل با رویدادها است و باعث خارج شدن فکر از حد شایسته می شود. ذهن افراد مبتلا به خدعه و نیرنگ نمی تواند مستقیم بر روی یک موضوع تفکر کند و بر اثر عادت، به شاخه ها و شقوق مختلف یک موضوع، آن هم با پیش فرضی های منفی و احتمال های شیطانی می‌پردازد.
وی افزود: این رذیله اخلاقی در ساحت اندیشه موجب اعتقادات منحرف یا حتی گاه الحاد می شود و در ساحت رفتار میتواند فرد را به وسواس مبتلا کند.
«نیرنگ کنندگان» به دنبال انحراف افکار عمومی از مسائل واقعی هستند
حجت الاسلام محققی در ادامه گفت: فردی که به «خدعه» عادت کرده است همیشه در فهم واقعیت امور و حقایق پدیدها در شک و حیرت است و چه بسا بسیار از مسیر حق عدول می‌کند.
وی با تأکید بر نقش تعیین کننده و یاریگر «استدلال» در هدایت افکار گفت: جامعه ما نیازمند معرفی الگوهای اندیشه ای، شناخت صاحبان فهم درست و دارای معتقدات صحیح و باورهای مستدل و منطقی است.
این پژوهشگر حوزوی رسانه، همچنین درباره راه‌حل رهایی از آسیب «خدعه گری عقل» گفت: علمای اخلاق فرموده اند که فرد مبتلا به فریب و خدعه باید خطرهای این رذیله اخلاقی را دائما متذکر شود؛ الگوی اندیشه ای خود را اهل علم و صاحبان قریحه ذاتی قرار دهد؛ معیار تفکر، دقت و تدبر را "اولی الافهام المستقیمه" یعنی دانشمندان، رهبران دینی و خرد‌ورزان جامعه قرار دهد که چگونه فکر می‌کنند و تا چه اندازه در امور دقت می‌کنند.
حجت الاسلام محققی در پایان فراگرفتن علوم عقلی را برای کسانی که در پی هدایت جامعه هستند مهم ارزیابی کرد و گفت: کسی که دچار «خدعه» است برای درمان باید خودش را به پیروی از سطح متوسط عملیات ذهنی و فهم عرف وا دارد. علمای اخلاق معتقدند که فراگرفتن حساب و هندسه انسان را از این آفت اخلاقی عقل نجات می‌دهد./۸۷۶/پ۲۰۱/س