وجود ۷۰ نسخه خطي و چاپ سنگي از زکرياي رازي در کتابخانه مرکزي آستان قدس
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، سيد محمدرضا فاضل هاشمي، کارشناس مسؤول ادارۀ مخطوطات امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، ابتدا به يکي از نفيس‌ترين آثار رازی در کتابخانة مرکزي آستان قدس رضوي اشاره کرد که موضوع آن، خواص داروها، درمان، دامپزشکي، کشاورزي و امثال آن است و اظهار داشت: «این اثر ارزشمند با عنوان «مفید الخاص فی علم الخواص» با 50 مجلس تصویر رنگین از حیوانات و گیاهان کتابت شده و تاريخ کتابت آن را زمان پادشاهي سلطان قلاوون پادشاه مصر بین سال‌های 743 و 746 هجری قمری دانسته‌اند».
وی از نسخه نفيس ديگري به کتابت 1059 قمري ياد کرد که حاوي ده مقاله در توضيح مفاهيم پايه‌اي پزشکي است و افزود: «رازي اين کتاب را با عنوان «کنّاش منصوري» يا «کتاب منصوري» به نام «ابوصالح منصور بن اسحاق ساماني» والي ري نوشت و در آن، از تشريح استخوان‌ها و عضلات، مغز، قلب، چشم، کليه و مثانه، دستگاه گوارش، ستون فقرات، نخاع و... سخن گفته است و نسخة موجود، توسط «محمد شريف» به خط نستعليق 18 سطري کتابت شده و اثر ديگر با عنوان «کنّاش فاخر» اهدايي مقام معظم رهبري در سال 1388 است.»
اثر ديگري که فاضل هاشمي به آن اشاره کرد، با عنوان «برءالساعه» در موضوع طب فوري يا فوريت‌هاي پزشکي است که نسخه‌هاي فراواني از اصل کتاب به زبان عربي و ترجمة آن به فارسي در کتابخانة آستان قدس موجود است .اصل کتاب در 23 باب، به خط نستعليق خوش در دورة صفويه سال 1102 قمري کتابت شده و در سال 1262 قمري توسط «تاج ماه بيگم» وقف آستان شده است.
وي اضافه کرد: «نسخة ديگر «علاج الأمراض» در 36 باب است که به نام‌هاي «طب الفقرا» و «من لا يحضره الطبيب» نيز معروف است و مؤلف در اين کتاب، روش‌هاي خوددرماني را براي افرادي که به پزشک دسترسي ندارند، فراهم کرده است؛ نسخة آستان قدس، به کتابت 1122 قمري بوده و آقا زين‌العابدين خادم اصفهاني در 1166 قمري، آن را وقف نموده است.»
فاضل هاشمي با بيان اينکه رازي، آثار فراواني در علم کيميا يا شيمي دارد، به معروف‌ترين اثر وي در اين زمينه با عنوان «سر الأسرار» اشاره کرد و تصريح نمود: «نسخة کتابخانه، به کتابت 1239 قمري، وقفي محمد ايراني مجرد در 1250شمسي است و «محمود بن صاعد سنجري» آن را به فارسي ترجمه کرده که تعدادي نسخه کتابت قرن 13 دورة قاجار، در کتابخانه موجود است.»
در پايان، کارشناس مسؤول ادارۀ مخطوطات آستان قدس رضوی خاطرنشان ساخت: «آثار ديگري از رازي همچون «الحاوي في الطب»، «تقاسيم العلل» يا «التقسيم و التشجير»، «الجدری و الحصبه»، مقاله در «النبض والقاروره»، «اُرجوزه»، «کتاب باه»، «کتاب الشواهد» و «المدخل التعليمي» در کيميا، «کتابان في التجارب» و آثاري ديگر از اين دست، از جمله نسخه‌هاي ارزشمند موجود در کتابخانة آستان قدس رضوي است»./934/د103/ب1