نقش "مد" و "غذا" در وابستگی کشور
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، «لَا تَزَالُ هَذِهِ الْأُمَّةُ بِخَیرٍ مَا لَمْ یلْبَسُوا لِبَاسَ الْعَجَمِ وَ یطْعَمُوا أَطْعِمَةَ الْعَجَمِ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِک ضَرَبَهُمُ اللَّهُ بِالذُّلِّ؛(۱) سربلندی و خیر از امت اسلام زائل نمی شود مادامی که لباس عجم را نپوشند و غذای آنان را نخورند، و هنگامی که چنین کردند خداوند ذلالت را برای آنان تقدیر می زند».
عدم وابستگی مسلمین و الگوبرداری آنان از بیگانگان حتی در خوراک و پوشاک
امت اسلام (که اعم از فرد و جامعه اسلامی است) آنگاه به مجد و شکوه حقیقی که شایسته آن است دست خواهد یافت که هیچ چیز به بیگانگان وابسته باشد. طبق این روایت هرگونه وابستگی به غیر ولو در حد خوراک و پوشاک باشد خواری و ذلت را در پی دارد که منافات با عزت و کرامت انسانی است و اگر جامعه اسلامی بخواهد، عزت و کرامت خود را حفظ کند باید خود را برپایه این فرمول و راهکار اقتصادی شکل دهد و بر این اساس عمل کند. امروزه در اینکه صنعت غذا جزء مقولات استراتژیک یک کشور محسوب می شوند، و نیز در اهمیت فوق العاده مد و لباس در مقوله فرهنگ جای هیچ تردیدی نیست؛ از این رو به این روایت شریف و ارتباط آن با مقوله حمایت از تولید ملی از دو منظر مهم دیگر هم می توان نگریست.
نخست: مسئله تهاجم فرهنگی به جامعه اسلامی
در تهاجم فرهنگی مقوله غذا و پوشاک جایگاه بسیار مهمی دارد به گونه ای که یکی از ابزارهای مهم جنگ نرم استفاده هنرمندانه از «مد» و «غذا» است. روحیه تنوع طلبانه نوجوانان و جوانان باعث می شود که «مد» و «نماد» جایگاه ویژه ای برای آنان داشته باشد(۲) و دشمن با استفاده از همین روحیه سعی می کند ابتدا با ترویج مدگرایی در این قشر آنها را مجذوب و سپس مبانی فکری خویش را به آنان تزریق کند. چراکه بسیاری از مدها، پوشش ها و نمادها و حتی بسیاری از غذاهایی که وارد فرهنگ غذایی ایرانی ها شدند دارای یک عقبه فکری و به عبارتی گویای یک فکر و اعتقادی خاص هستند. و جالب اینکه مقام معظم رهبری در سال 70 در رابطه با مقوله لباس به هنرمندان سفارش می کنند که لباس ملی طراحی کنند(۳).
در حال حاضر غرب هزینه های بسیار بالایی را برای تغییر فرهنگ غذایی، مسخ غذایی، نوع پوشش و ... تخصیص می دهد. برای نمونه می توان به شرکت مکدونالدز اشاره کرد. یک نهاد صهیونیستی تمام عیار که با درآمد سه و نیم میلیارد دلاری در سال و با بیش از پانصد شعبه فعال در سراسر جهان، در کنار استارباکس، عملا، یک رصدخانه فوق پیشرفته تحولات اجتماعی در سراسر جهان می‌باشد که با تمسک به آنالیز‌های بسیار پیشرفته رفتارشناسی و بازخورد سنجی، در خوشبینانه‌ترین حالت، دست کم در مقام یک پایگاه نظرسنجی ناخودآگاه به انجام فعالیت می‌پردازد(۴) و در تلاش برای تزریق فرهنگ غربی و جایگزینی آن به جای فرهنگ های بومی بوسیله صنعت غذا است.
چرا که تغییر فرهنگ غذایی و نیز مد و لباس ارتباط تنگاتنگی با سبک زندگی دارند. با تغییر سبک زندگی و جایگزینی سبک غربی بجای سبک زندگی اسلامی-ایرانی به راحتی میتوانند به اهداف استعماری خود دست یابند. چراکه یکی از شاخصه های سبک زندگیِ وارداتیِ غربی وابستگی در تمام شئون زندگی به غرب است که نتیجه آن، عدم اعتماد به نفس و کشتن روحیه خودباوری و نابودی توان ملی است. بهترین مبارزه با این نوع از تهاجم تقویت روحیه خودباوری، ارائه الگوهای همسان با فرهنگ، آئین و مذهب کشور در بازار مد و لباس و صنایع غذایی و در یک کلام حمایت همه جانبه و تقویت تولید ملی است که از شاخصه های مهم اقتصاد مقاومتی به حساب می آید. با این کار علاوه بر تقویت تولید ملی، اشتغال زایی برای جوانان هم فراهم می شود.
دوم: تاثیر استراتژیک صنعت غذا در تربیت، اخلاق و سعادت فردی و اجتماعی
تاثیر غذا و لقمه حلال یا حرام و تاثیر آن در سعادت و شقاوت یک فرد و یا جامعه از جمله مسائلی است که نمی توان از کنار آن بی‌تفاوت عبور کرد، چه به لحاظ تاثیر آن در تربیت، اخلاق و سعادت فردی و اجتماعی و چه به لحاظ اهمیت و جایگاه این مقوله در صنعت غذایی و بحث تولید ملی. در بُعد تربیتی و سیر و سلوک معنوی، غذای حلال جایگاه ویژهای دارد و نیز لقمه حرام در شقاوت یک جامعه، تا بدانجا که یک جامعه را به قهقرا و درههای سقوط برده و حتی مقابل امام خود و انسان کامل زمان خویش قرار می‌دهد همچنان که در کربلا اتفاق افتاد. صنعت غذا امروز جزء صنایع بسیار پردرآمد و اشتغال‌زا و البته از مسائل بسیار مهم ملی است و از سویی در مقوله فرهنگ، تبادل و تهاجم فرهنگی، بسیار حائز اهمیت، که با رفتن به سوی تولید ملی در این صنعت و بی‌نیازی کامل از محصولات غذایی بیگانه قدمی جدی هم در بحث حمایت از تولید و اشتغال، و هم در مقوله فرهنگ و حراست از بن مایه های فرهنگی و تربیتی و اخلاقی جامعه برداشته می شود، چراکه نمی‌توان به راحتی این کالای استراتژیک را به دست بیگانه سپرد.
سپردن حتی بخش کوچکی از این مقوله مهم به دست بیگانه یعنی ایجاد روزنه برای تهاجم به سوی امنیت و سلامت جامعه به دست دشمن. براین اساس اگر به روایت امیرالمومنین(ع) از این منظر هم نگریسته شود شاید گوشه ای از ژرفا و آن قله های برافراشته دانش و معرفت حقه الهی را درک کرده باشیم./۸۴۱/ی۷۰۳/س
حجت الاسلام داود موذنیان، پژوهشگر حوزه علمیه قم
پی نوشت ها:
۲. احمد حسین شریفی، جنگ نرم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، چ4، 1390، ص113
۳. بیانات در مورخ: 29/11/1370
۴. روزنامه کیهان، مورخ: 9/5/1394