حجت الاسلام والمسلمین واعظی:
نگاه یکجانبه گرایانه به پژوهش‌های حوزوی بی انصافی است
رییس دفتر تبلیغات اسلامی نگاه یکجانبه گرایانه به پژوهش های حوزوی را بی انصافی خواند و بر لزوم توجه به نیازهای جامعه در پژوهش ها تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مراسم اختتامیه چهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم پیش از ظهر امروز در سالن همایش های دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی رییس دفتر تبلیغات اسلامی در این مراسم با بیان این که بخش اصلی تولیدات دفتر تبلیغات اسلامی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صورت می گیرد، اظهار داشت: البته بخش ها و شعب دیگر پژوهشگاه و همچنین دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز فعالیت های خوبی داشته اند که نشان دهنده مسیر رشد پژوهش دفتر است.
داوری های مختلف در مورد پژوهش های حوزوی
وی افزود: هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی رشد محسوس است ولی هنوز جای کار زیادی وجود دارد؛ راجع به مسأله پژوهش های حوزوی داوری ها و قضاوت هایی صورت می گیرد که از یک منطق مشترک برخوردار نیست و افراد روی جهاتی که در نظر خودشان اولویت یا معیار است داوری می کنند.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: به عنوان مثال برای برخی احیای تراث علمی و چاپ منقح و صحیح آثار علمی بزرگان که مایه افتخار جهان تشیع و مایه مباهات علمی در جهان اسلام است را به عنوان برجسته ترین کارهای دفتر تبلیغات اسلامی تلقی می کنند و برعکس برخی می گویند این کار پژوهشی نیست.
وی با اشاره به این که برای برخی پرداختن به نیازهای نظام و یافتن راه حل برای مشکل های نظام اسلامی معیار و شاخصه است، ابراز کرد: این افراد هرگونه تلاش پژوهشی حوزوی غیر از این مسیر را کج روی یا بی راهه روی تلقی می کنند، اما در مقابل برخی از منظر دیگری برای حوزه دیگری از فعالیت های پژوهشی اولویت قائل می شوند مثلا پژوهش های قوی حوزوی را درگیری با روشن فکری های جهانی و نواندیشی جهانی اسلام و غرب می دانند.
اهداف اصلی پژوهش های دفتر تبلیغات اسلامی
رییس دفتر تبلیغات اسلامی اضافه کرد: به نظر می رسد قضاوت و داوری منصفانه راجع به پژوهش حوزوی در یک مرکز خاص یا کلیت پژوهش حوزوی بررسی کنیم که اهداف و غایات تشکیل آن مرکز پژوهشی چیست؟ در مورد خصوص دفتر تبلیغات پژوهش هفت هدف و رسالت خاص را دنبال می کند که به مرور زمان به شکل عینی و واقعی جزو اهداف قرار گرفته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: هدف اول توانمند سازی علوم اسلامی است که چیز کمی نیست، شما اگر منشور روحانیت امام راحل را ملاحظه کنید در دو سه صفحه اول وقتی از علمای بزرگ ما تمجید می شود به سهم علمای راستین برای انتقال و حفظ شاخه های اساسی علوم و معارف اسلامی اشاره می کند.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با تأکید بر این که تحقیقات اصولی و فقهی و احیای تراث در همین بخش اول تلقی می شود، ابراز داشت: هدف دوم یافتن پاسخ برای مسائل مستحدثه است به عنوان پژوهشکده فقه و حقوق به لحاظ موضوع شناسی و هم به لحاظ حکم شناسی در کشور زبانزد است.
وی ادامه داد: هدف سوم رویکردهای نوگرایانه در جهان اسلام و جهان غرب است، به ویژه در پژوهشکده فلسفه و کلام یا اندیشه سیاسی بحث های تطبیقی و ناظر به جریان های فکری روز است، در واقع نوعی آگاهی بخشی، تعامل علمی و بحث های نقد و تطبیقی نسبت به فضاهای فکری اسلام و غرب است.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی یادآور شد: محور و هدف چهارم مبارزه فکری با فرق انحرافی و مرزبانی فکری از مذهب تشیع است، در واقع بخشی از تولیدات ما صیانت از جریان های انحرافی است که در مناقشه با مذهب ما هستند؛ این هدف در بخش ها و پژوهشکده های مختلف ما پخش شده است.
وی در ادامه با اشاره به این که هدف پنجم پژوهش های دفتر تبلیغات پرداختن به نیازهای جامعه و نظام اسلامی است، گفت: هدف ششم تقویت و تثبیت نگاه تمدنی به دین است که این هم در سال های اخیر جزو رسالت ها و وظایف ما قرار گرفته است؛ به عنوان مثال پژوهشکده مشهد مقدس به همین جهت به نام پژوهشکده اسلام تمدنی نام گرفته است.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تصریح کرد: هدف هفتم تولید دانش و علوم انسانی اسلامی است، بنابراین مجموعه هفت گانه رسالت ها این پیام را می دهد که اگر کسی بخواهد تک بعدی با برجسته کردن یک محور بخواهد قضاوت کند در حقیقت نشناختن رسالت های یک مجموعه است.
وی بیان داشت: بله شاید یک مرکز پژوهشی در گوشه ای از قم با جهت گیری خاصی تأسیس شود که اگر در خارج از رسالت های خود پژوهش کند به او ایراد گرفته شود، ولی پژوهش های حوزوی به معنای عام مجموعه ای از رسالت ها را برعهده دارد چون حوزه مجموعه ای از بارها را به دوش می کشد.
باید نگرش جامع به پژوهش های حوزوی هم داشته باشیم
حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی رییس دفتر تبلیغات اسلامی در این مراسم با بیان این که بخش اصلی تولیدات دفتر تبلیغات اسلامی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صورت می گیرد، اظهار داشت: البته بخش ها و شعب دیگر پژوهشگاه و همچنین دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز فعالیت های خوبی داشته اند که نشان دهنده مسیر رشد پژوهش دفتر است.
داوری های مختلف در مورد پژوهش های حوزوی
وی افزود: هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی رشد محسوس است ولی هنوز جای کار زیادی وجود دارد؛ راجع به مسأله پژوهش های حوزوی داوری ها و قضاوت هایی صورت می گیرد که از یک منطق مشترک برخوردار نیست و افراد روی جهاتی که در نظر خودشان اولویت یا معیار است داوری می کنند.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: به عنوان مثال برای برخی احیای تراث علمی و چاپ منقح و صحیح آثار علمی بزرگان که مایه افتخار جهان تشیع و مایه مباهات علمی در جهان اسلام است را به عنوان برجسته ترین کارهای دفتر تبلیغات اسلامی تلقی می کنند و برعکس برخی می گویند این کار پژوهشی نیست.
وی با اشاره به این که برای برخی پرداختن به نیازهای نظام و یافتن راه حل برای مشکل های نظام اسلامی معیار و شاخصه است، ابراز کرد: این افراد هرگونه تلاش پژوهشی حوزوی غیر از این مسیر را کج روی یا بی راهه روی تلقی می کنند، اما در مقابل برخی از منظر دیگری برای حوزه دیگری از فعالیت های پژوهشی اولویت قائل می شوند مثلا پژوهش های قوی حوزوی را درگیری با روشن فکری های جهانی و نواندیشی جهانی اسلام و غرب می دانند.
اهداف اصلی پژوهش های دفتر تبلیغات اسلامی
رییس دفتر تبلیغات اسلامی اضافه کرد: به نظر می رسد قضاوت و داوری منصفانه راجع به پژوهش حوزوی در یک مرکز خاص یا کلیت پژوهش حوزوی بررسی کنیم که اهداف و غایات تشکیل آن مرکز پژوهشی چیست؟ در مورد خصوص دفتر تبلیغات پژوهش هفت هدف و رسالت خاص را دنبال می کند که به مرور زمان به شکل عینی و واقعی جزو اهداف قرار گرفته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: هدف اول توانمند سازی علوم اسلامی است که چیز کمی نیست، شما اگر منشور روحانیت امام راحل را ملاحظه کنید در دو سه صفحه اول وقتی از علمای بزرگ ما تمجید می شود به سهم علمای راستین برای انتقال و حفظ شاخه های اساسی علوم و معارف اسلامی اشاره می کند.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با تأکید بر این که تحقیقات اصولی و فقهی و احیای تراث در همین بخش اول تلقی می شود، ابراز داشت: هدف دوم یافتن پاسخ برای مسائل مستحدثه است به عنوان پژوهشکده فقه و حقوق به لحاظ موضوع شناسی و هم به لحاظ حکم شناسی در کشور زبانزد است.
وی ادامه داد: هدف سوم رویکردهای نوگرایانه در جهان اسلام و جهان غرب است، به ویژه در پژوهشکده فلسفه و کلام یا اندیشه سیاسی بحث های تطبیقی و ناظر به جریان های فکری روز است، در واقع نوعی آگاهی بخشی، تعامل علمی و بحث های نقد و تطبیقی نسبت به فضاهای فکری اسلام و غرب است.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی یادآور شد: محور و هدف چهارم مبارزه فکری با فرق انحرافی و مرزبانی فکری از مذهب تشیع است، در واقع بخشی از تولیدات ما صیانت از جریان های انحرافی است که در مناقشه با مذهب ما هستند؛ این هدف در بخش ها و پژوهشکده های مختلف ما پخش شده است.
وی در ادامه با اشاره به این که هدف پنجم پژوهش های دفتر تبلیغات پرداختن به نیازهای جامعه و نظام اسلامی است، گفت: هدف ششم تقویت و تثبیت نگاه تمدنی به دین است که این هم در سال های اخیر جزو رسالت ها و وظایف ما قرار گرفته است؛ به عنوان مثال پژوهشکده مشهد مقدس به همین جهت به نام پژوهشکده اسلام تمدنی نام گرفته است.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تصریح کرد: هدف هفتم تولید دانش و علوم انسانی اسلامی است، بنابراین مجموعه هفت گانه رسالت ها این پیام را می دهد که اگر کسی بخواهد تک بعدی با برجسته کردن یک محور بخواهد قضاوت کند در حقیقت نشناختن رسالت های یک مجموعه است.
وی بیان داشت: بله شاید یک مرکز پژوهشی در گوشه ای از قم با جهت گیری خاصی تأسیس شود که اگر در خارج از رسالت های خود پژوهش کند به او ایراد گرفته شود، ولی پژوهش های حوزوی به معنای عام مجموعه ای از رسالت ها را برعهده دارد چون حوزه مجموعه ای از بارها را به دوش می کشد.
باید نگرش جامع به پژوهش های حوزوی هم داشته باشیم
رییس دفتر تبلیغات اسلامی با بیان این که باید نگرش جامعی به پژوهش حوزه های علمیه داشته باشیم، خاطرنشان ساخت: کسی که به رسالت های روز حوزه مشرف باشد هیچ یک از این گونه فعالیت های پژوهشی را ضعیف و حقیر نمی شمارد، بله نمی خواهیم بگوییم همه کارهای ما خوب بوده ولی حرف ما این است که تک بعدی نگاه نکنیم و پژوهش ها را سبک نشماریم.
وی افزود: نکته بعدی این است که آیا ما در تمام این هفت محور به شکل متوازن توفیق نداشته ایم، چراکه مزیت بافت هیأت علمی ما بهره مندی و توانمندی در شاخه های علوم اسلامی است و غالب آنها حوزوی هستند و طبیعی است این بافت هیأت علمی موجب شود که در چهار محور اول موفق تر باشیم تا در سه محور آخر.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: باید بکوشیم تا در سه محور بعدی هم به توفیقات بیشتری برسیم، اصلا در کل کشور در این سه محور ضعف وجود دارد یعنی در دانشگاه هم در این سه محور ضعف داریم.
پژوهش های ناظر به حل مسائل نظام ضعف دارد
وی با اشاره به این که تأمین و حل مسائل نظام در کل کشور و در تمام مراکز آموزشی و پژوهشی ضعف وجود دارد، گفت: این مسأله دو دلیل دارد، یکی این که هرگونه راه حلی نیاز به موضوع شناسی، وضعیت شناسی و درک واقعی از توانمندی های کشور دارد و نوع کسانی که آکادمیک یا پژوهشگر حوزوی هستند معمولا دستی بر آتش ندارند و با مشکلات عینی کشور آشنایی ندارند که نمونه این مسأله را حتی گاهی در انتخاب وزرا دولت هم مشاهده می کنیم.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی اضافه کرد: دلیل دوم این مسأله این است که اساسا در کشور ما یک پیوند طبیعی بین پژوهش با تصمیم سازی و تصمیم گیری برقرار نشده است، یعنی ریل گذاری طبیعی صورت نگرفته است هرچند شاید فردی با قدرت شخصی بتواند پژوهش خود را به دست یک مسؤول برای تصمیم گیری برساند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: آن گونه که در کشورهای پیشرفته دنیا بین پژوهش و صنعت و تجارت و خلق ثروت پیوند برقرار است در کشور ما وجود ندارد که این عدم ارتباط در پژوهش های حوزوی بیشتر به چشم می آید.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با تأکید بر این که قضاوت عجولانه و ناپخته ای نسبت به تولیدات علوم انسانی اسلامی در مورد حوزه صورت می گیرد، گفت: این جفا است که بگوییم حوزه هیچ قدمی برای تولید علوم انسانی اسلام نداشته بلکه قضاوت درست این است که بگوییم که زمینه های تولید علمی متعدد است ولی ما بیشتر هجم تولید خود را در تولید علوم انسانی متوجه مبانی و مسائل هنجاری و غایت شناسانه کرده ایم و خیلی کم هجم تولیدات خود را متوجه بحث های کاربردی و نیمه بنیادین و توسعه ای کرده ایم.
تولیدات ما در حوزه علوم انسانی کمتر از جنس ارائه راهکار است
وی ادامه داد: تولیدات ما در حوزه علوم انسانی اسلامی کمتر از جنس حل مسأله و ارائه طریق و نقشه راه برای برون رفت از وضع موجود به وضع مطلوب است؛ به عنوان مثال در حوزه مسائل تعلیم و تربیت کار کرده ایم ولی بیشتر روی اصول، مبانی، اهداف و غایات بوده ولی کار نکرده ایم که چگونه و با چه راهکارها و توصیه های عالمانه و وضعیت شناسانه نسل حاضر را با این جغرافیای فکری و معیشتی که در معرض انواع تهدیدات قرار گرفته از وضع موجود به وضع مطلوب برسانیم؟.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی یادآور شد: به عنوان مثال مبانی بانکداری اسلامی را می گوییم ولی نمی توانیم برای بانکداری ربوی غربی و ضد اسلامی یک بدیل پیدا کنیم و تنها می خواهیم به همان بانک ربوی رنگ و لعاب اسلامی بزنیم؛ در علوم انسانی هم اگر نهادسازی نه مونتاژ کردیم می توانیم بگوییم که موفق بوده ایم./1330/پ202/ج
وی افزود: نکته بعدی این است که آیا ما در تمام این هفت محور به شکل متوازن توفیق نداشته ایم، چراکه مزیت بافت هیأت علمی ما بهره مندی و توانمندی در شاخه های علوم اسلامی است و غالب آنها حوزوی هستند و طبیعی است این بافت هیأت علمی موجب شود که در چهار محور اول موفق تر باشیم تا در سه محور آخر.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی تأکید کرد: باید بکوشیم تا در سه محور بعدی هم به توفیقات بیشتری برسیم، اصلا در کل کشور در این سه محور ضعف وجود دارد یعنی در دانشگاه هم در این سه محور ضعف داریم.
پژوهش های ناظر به حل مسائل نظام ضعف دارد
وی با اشاره به این که تأمین و حل مسائل نظام در کل کشور و در تمام مراکز آموزشی و پژوهشی ضعف وجود دارد، گفت: این مسأله دو دلیل دارد، یکی این که هرگونه راه حلی نیاز به موضوع شناسی، وضعیت شناسی و درک واقعی از توانمندی های کشور دارد و نوع کسانی که آکادمیک یا پژوهشگر حوزوی هستند معمولا دستی بر آتش ندارند و با مشکلات عینی کشور آشنایی ندارند که نمونه این مسأله را حتی گاهی در انتخاب وزرا دولت هم مشاهده می کنیم.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی اضافه کرد: دلیل دوم این مسأله این است که اساسا در کشور ما یک پیوند طبیعی بین پژوهش با تصمیم سازی و تصمیم گیری برقرار نشده است، یعنی ریل گذاری طبیعی صورت نگرفته است هرچند شاید فردی با قدرت شخصی بتواند پژوهش خود را به دست یک مسؤول برای تصمیم گیری برساند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود عنوان کرد: آن گونه که در کشورهای پیشرفته دنیا بین پژوهش و صنعت و تجارت و خلق ثروت پیوند برقرار است در کشور ما وجود ندارد که این عدم ارتباط در پژوهش های حوزوی بیشتر به چشم می آید.
حجت الاسلام والمسلمین واعظی با تأکید بر این که قضاوت عجولانه و ناپخته ای نسبت به تولیدات علوم انسانی اسلامی در مورد حوزه صورت می گیرد، گفت: این جفا است که بگوییم حوزه هیچ قدمی برای تولید علوم انسانی اسلام نداشته بلکه قضاوت درست این است که بگوییم که زمینه های تولید علمی متعدد است ولی ما بیشتر هجم تولید خود را در تولید علوم انسانی متوجه مبانی و مسائل هنجاری و غایت شناسانه کرده ایم و خیلی کم هجم تولیدات خود را متوجه بحث های کاربردی و نیمه بنیادین و توسعه ای کرده ایم.
تولیدات ما در حوزه علوم انسانی کمتر از جنس ارائه راهکار است
وی ادامه داد: تولیدات ما در حوزه علوم انسانی اسلامی کمتر از جنس حل مسأله و ارائه طریق و نقشه راه برای برون رفت از وضع موجود به وضع مطلوب است؛ به عنوان مثال در حوزه مسائل تعلیم و تربیت کار کرده ایم ولی بیشتر روی اصول، مبانی، اهداف و غایات بوده ولی کار نکرده ایم که چگونه و با چه راهکارها و توصیه های عالمانه و وضعیت شناسانه نسل حاضر را با این جغرافیای فکری و معیشتی که در معرض انواع تهدیدات قرار گرفته از وضع موجود به وضع مطلوب برسانیم؟.
رییس دفتر تبلیغات اسلامی یادآور شد: به عنوان مثال مبانی بانکداری اسلامی را می گوییم ولی نمی توانیم برای بانکداری ربوی غربی و ضد اسلامی یک بدیل پیدا کنیم و تنها می خواهیم به همان بانک ربوی رنگ و لعاب اسلامی بزنیم؛ در علوم انسانی هم اگر نهادسازی نه مونتاژ کردیم می توانیم بگوییم که موفق بوده ایم./1330/پ202/ج
گزیده ای از خبر را می توانید در کلیپ صوتی زیر بشنوید
ارسال نظرات