ایمان به ظرفیت انسان، از اصلی‌ترین مباحث زیربنایی اخلاق است

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمود مدنی در جلسه درس اخلاق آنلاین ویژه طلاب مجازی و غیرحضوری با اشاره به موضوع درس اخلاق و مبنای اخلاق اسلامی، عنوان کرد: اساسی ترین بحثی که به نظر من در اخلاق باید دنبال شود و ابتدا تکلیف خودمان را با آن روشن کنیم مسئله ظرفیت انسان است.

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با اشاره به نوع نگاه ما به انسان، افزود: اگر مثل اشاعره، باورمان این است که انسان یک موجود مجبور و گرفتار در چنگال جبر خلقت است و به نحو تقدیر، قضا و قدر در پیشانی او نوشته شده که بهشتی است یا جهنمی، خوب است یا بد، صالح است یا ناصالح، ما نباید به بحث اخلاقی بپردازیم، زیرا این یک تناقض بین عقیده و افعال است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی ادامه داد: اگر باورتان این است که انسان یک ماشین خودکار و یا یک دستگاه برنامه ریزی شده است که دستگاه تکوین، آن را برنامه‌ریزی کرده و بناست این مسیر را طی کند، باز موعظه و اخلاق در این نوع نگاه، جایگاهی ندارد.

وی یادآور شد: مبنای دیگری که در دوران قبل از انقلاب و اوایل انقلاب اسلامی، جولان‌های فکری در این زمینه زیاد بود جبر دیالکتیکی بود که عمدتا مارکسیست‌ها و کمونیست‌ها می‌گفتند که انسان در یک پروسه تکاملی براساس زیربنای اقتصاد حرکت می‌کند که توضیح ساده اش این است که انسان تابع شرایط اقتصادی خویش است که در اینجا نیز اخلاق و انسانیت معنا پیدا نمی کند، زیرا در این صورت، هر یک از جوامع کارگری، فئودالی، سرمایه داری غیره، یک اخلاقی را اقتضا خواهد داشت که قابل قبول نیست.

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با تصریح بر اینکه اخلاق زمانی معنا پیدا می‌کند که ما به اختیار انسان ایمان داشته باشیم، اظهار داشت: خداوند در آیه سه سوره انسان می‌فرماید: «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا؛ ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس».

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی با اشاره به اینکه در آستانه شب‌های قدر قرار داریم، یادآور شد: شب‌های قدر و تقدیرات در پیش است، برخی تصور می‌کنند که مقدرات توسط خداوند ثابت می‌شود و خود فرد بی‌اراده است اما تقدیرات الهی به دست خود فرد است.

وی ادامه داد: اگر فرض بر این باشد که ما جبراً به بهشت و یا جهنم برویم، پس چرا پیامبر و انبیای الهی را داریم و چرا خداوند قرآن کریم را نازل فرموده است که اینها خود دلیل نبوت و اختیار انسان است.

در مسیر اصلاح نفس گام برداریم

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام به آیه ۶ سوره انشقاق اشاره کرد که خداوند می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ؛ اى انسان حقّا كه تو به سوى پروردگار خود به سختى در تلاشى و او را ملاقات خواهى كرد»، ما در ماه رمضان بازنگری کنیم که سقف پروازی ما کجاست؟

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی با اشاره به مصرع شعر «رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند»، گفت: هیچ مصیبتی گریه‌دارتر از مصیبت خود ما نیست، بنابراین به این مسئله بیندیشیم که از این فرصت چگونه استفاده کردیم.

وی به جایگاه ویژه ابوذر غفاری اشاره کرد که از یک چوپان صحراهای خشک حجاز به یکی از صحابه باوفای پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم رسید و حضرت درباره ایشان فرمودند: «مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ يَعْنِي مِنْكُمْ يَا أَبَا أُمَامَةَ مِنْ ذِي لَهْجَةٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِي ذَرٍّ؛ آسمان سبز بر احدى سايه نيفكنده و كره خاك بر روى خود حمل ننموده صاحب لهجه‌اى را صادق‌تر از ابوذر».

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام تصریح کرد: در ماه مبارک رمضان که قرائت هر آیه ثواب یک ختم قرآن را دارد، بیانگر این است که یک قدم می‌تواند جای ۶ هزار قدم را بگیرد، پس از خداوند متعال توفیق حرکت بخواهیم و در مسیر اصلاح نفس گام برداریم.

یکی از اصلی‌ترین مباحث زیربنایی اخلاق، ایمان به ظرفیت انسان است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی در ادامه به جایگاه والای حضرت معصومه علیهاالسلام اشاره کرد و گفت: امام جواد علیه‌السلام فرمودند: «من زار قبر عمتی بقم فله الجنة»؛ حضرت نمی فرمایند او بهشتی است یا شاگردان و متربیان آن حضرت بهشتی هستند، بلکه می‌فرمایند: «هر که قبر عمّه‏ام را در قم زیارت کند، بهشت برای او است».

وی افزود: این جایگاه یک زن مسلمان است که اینگونه کیمیااثر شده و به چنین جایگاهی دست یافته است.

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام تصریح کرد: یکی از اصلی‌ترین مباحث زیربنایی اخلاق، ایمان به ظرفیت انسان است؛ اینکه ایمان بیاوریم که انسان مختار است، می‌تواند رشد کند و اصلاح شود، بهانه نیاوریم که من ذاتا اینگونه هستم، زیرا خداوند هیچ کس را به این صورت نیافریده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی یادآور شد: در روایات داریم که روز قیامت، کسی را می‌آورند که می‌گوید شهوت بر من غلبه کرد، آنگاه خداوند متعال، حضرت یوسف علیه‌السلام را برای اثبات کنترل شهوات می‌آورد؛ انسان‌ها هر بهانه‌ای می‌آورند خداوند سبحان، حجت آن را به آنها نشان می‌دهد؛ بنابراین انسان با اختیار می‌تواند به جایگاه والایی دست پیدا کند.

وی به نامه امام خمینی(ره) به فرزندشان آقا سید احمد در تاریخ ۲۶ تیر ۱۳۶۳ اشاره کرد که فرموده بودند: «در آن روزهایی که در زمان رضاخان پهلوی و فشار طاقت فرسا برای تغییر لباس بود و روحانیون و حوزه‌ها در تب و تاب به سر می‌بردند، شیخ نسبتاً وارسته ای را نزدیک دکان نانوایی که قطعه نانی را خالی می‌خورد، دیدم که گفت: «به من گفتند عمامه را بردار من نیز برداشتم و دادم به دیگری که دو تا پیراهن برای خودش بدوزد الان هم نانم را خوردم و سیر شدم، تا شب هم خدا بزرگ است.» پسرم! من چنین حالی را اگر بگویم به همه مقامات دنیوی می‌دهم، باور کن. ولی هیهات، خصوصا از مثل من گرفتار به دام‌های ابلیس و نفس خبیث»؛ تلاش کنیم به جایی برسیم که در اوج مشکلات کوه‌ها در برابر صبر ما کم بیاورند و دریای حلم ما را هیچ چیزی نتواند مواج کند.

افضل اعمال ماه مبارک رمضان از دیدگاه پیامبر اکرم(ص)

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با اشاره به فرموده خداوند متعال که «إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»، گفت: زمانی که خطبه شعبانیه پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم تمام شد، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام فرمودند: «افضل اعمال ماه مبارک رمضان چیست؟»، پیغمبر فرمودند: «افضل اعمال ماه رمضان ترک حرام است (ترک گناهان)».

سالکان راه حق، هدفی جز قرب الهی ندارند

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی با اشاره به آثار گناه، عنوان کرد: گناه، مانع رشد انسان در زمینه تکامل، معنویت و نزدیکی به خداست. از این رو، سالکان راه حق، که هدفی جز قرب الهی ندارند، به شدت از گناه و حتی مکروهات پرهیز و پروا دارند.

وی به تبعات غیبت اشاره کرد و اظهار داشت: درباره پرهیز از گناه میرزا جواد آقاملکی، داستانی بدین شرح نقل شده است که در مجلس و محضر ایشان، شخصی زبان به غیبت گشود. آن بزرگوار خیلی ناراحت شدند و خطاب به غیبت‌کننده فرمودند: «چهل روز مرا به زحمت انداختی»؛ یعنی با شنیدن این غیبت که از طرف تو بیان شده، مرتکب گناه ناخواسته‌ای شده‌ام که بهبود این زخم معنوی، زمانی طولانی می‌طلبد.

چگونه در طوفان مشکلات، نشاط عرفانی داشته باشیم

مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در ادامه سخنان به سؤال یکی از طلاب درباره اینکه در طوفان مشکلات و ملالت‌هایی که برما عارض می‌شود چه کنیم همیشه نشاط عرفانی داشته باشیم؟ گفت: حال دوام ندارد، پس نگران نباشید که گاهی حال ما اینگونه است، اما بر احوال خود دقت داشته باشید.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مدنی ادامه داد: خوشا بحال آنان که کنار هر گناهی یک العفو باشد خداوند کریم گناهان ما را می‌بخشد، اما ما هم باید تلاش کنیم که از گناهان خود غفلت نکنیم، همه گناهان مشهور نیست، گاه انسان با غیبت یک قوم و یا یک منطقه از کشور، مدیون بسیاری از انسان‌ها می‌شود؛ اگر با این دید نگاه کنیم ان‌شاءالله از گناهان دوری کرده و العفو را فراموش نخواهیم کرد.

وی در پایان اظهار امیدواری کرد که این جلسه، آغاز ارتباط دوجانبه بین مدیریت جامعه‌الزهرا علیهاالسلام و طلاب مجازی و غیرحضوری از طریق فضای مجازی باشد./1324/ج