استفاده از دین در سینمای غرب برای رسیدن به هدف غیردینی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین سعید ارجمندفر در نشست علمی «بازنمایی مفاهیم قرآنی در سینمای غرب» که به همت مرکز فرهنگی هنری در حاشیه نخستین نمایشگاه دستاوردهای قرآنی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در مرکز همایش های غدیر برگزار شد، اظهار داشت: اگر بخواهیم تمام مفاهیم قرآن در سینمای غرب را مورد بررسی قرار دهیم، فرصت یک جلسه نیست و مباحث مختلفی در این زمینه وجود دارد.

وی با بیان این که علت کثرت مفاهیم قرآنی در سینمای غرب، نگاه دینی آن است، گفت: بسیاری از مفاهیم مشترک ادیان الهی در سینمای غرب مورد بررسی قرار می گیرند؛ البته این توجه و بررسی به این معنا نیست که لزوماً در مقام تثبیت و تعریف بوده باشد، بلکه سینمای غرب یک نگاه ویژه ای به دین دارد.

این محقق و پژوهشگر دینی تصریح کرد: در سینمای غرب با محور قرار دادن یک دین خاص، به صورت مشترک توجه ویژه ای به مقوله ها، مفاهیم و المانهای دینی آن دارند و گاهی تعریف عام تری وجود دارد که از مقوله دین در سینما استفاده می کنند برای اینکه به هدف خود که غیر از دین باشد، برسند و البته گاهی هم نقد دین را انجام می دهند.

وی با اشاره به فیلم «برای انتقام» که از محصولات سینمای غرب است، افزود: در این فیلم، بانویی وارد جریانی شده و به رئیس یک شبکه تی وی پناهنده میشود و بعد متوجه می شود که این رئیس جزء همان گروهی است که از آنها فرار کرده است، اما این رئیس او را در اتاقی مخفی می برد که کتب قرآن در قفسههای آن قرار دارد؛ در پایان فیلم هم فردی که در منزل او قرآن نگه داشته بود، کشته شد؛ یعنی در این فیلم ها، مفاهیم و تصاویر دینی به تصویر کشیده شده است.

حجت الاسلام والمسلمین ارجمندفر با بیان این که وقتی وارد مفاهیم قرآنی میشویم، متوجه می شویم که قرآن کتاب هدایت و سرشار از مفاهیم است، اظهار داشت: سینمای غرب در یک بستر دینی و فرهنگی خاص شکل گرفته و مشاهده می کنیم که بسیاری از المان های دینی و قرآنی، در فرهنگ آن ها نیز وجود دارد؛ مانند اذان، نماز به سبک اسلامی که خاص دین اسلام است و مفاهیم نبوت و... که عام است.

وی ادامه داد: یکی از اساس های مهمی که رد قرآن، مکتب مقدس و در سینما به آن جدی پرداخته شده، تاریخ مقدس است که جزئی از سینمای دینی به شمار میرود و بسیاری از این مفاهیم را مورد بررسی قرار می دهد و لزوماً نگاه سینمای غرب همیشه نسبت به معارف دینی منفی نیست، بلکه سینمای پاک داریم.

این محقق و پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه تقلیل گرایی در تمام معارف دینی مشاهده می کنیم و اساساً سینما مقوله تقلیل گرایی را در باور اصل قرار داده است، تصریح کرد: سینما به عنوان یک ابزار مادی فعالیت میکند و زمانی که می خواهد دست به معانی عالی رتبه مثل خدا بزند، چارهای جز تقلیل گرایی ندارد، پس امکان چنین چیزی در سینما وجود دارد اما الهیات مسیحی و یهودی با انحرافاتی که در آن اتفاق افتاده، انبیاء را در مقام عصمت معرفی نمی کند و در حد انسان تنزل پیدا می کند و حتی بعضاً برای تبلیغ یک جنس از خداوند استفاده می کنند و او را به تصویر می کشند.

وی با بیان این که در تاریخ مقدس فیلم های متعددی داریم و نگاه جدید سینمای غرب به بازنویسی آزاد از تاریخ مقدس است؛ در سوره طه از آیه ۹ به بعد، داستان مواجهه حضرت موسی(ع) در کوه طور به نمایش کشیده می شود و به حضرت موسی(ع) خطاب می شود که من پروردگار تو هستم، و حضرت در این مواجهه خشوع دارد.

حجت الاسلام والمسلمین ارجمندفر خاطرنشان کرد: این حالت خشوع در سینما به تسلیم اجباری تقلیل شده است و انسان در این تسلیم هیچ کاری از دستش برنمیآید؛ وقتی حضرت موسی(ع) در مواجهه با خداست، از شدت شوق این فرصت را نمی خواهد از دست دهد و این مقوله در یهودیت نیز وجود دارد اما در یک فیلمی ایشان را در حد چوپان نزول داده است و به جای عصا، شمشیر به دست او دادند؛ در این فیلم اقتدار خداوند را با یک نماد بسیار کوچک کودک نشان می دهد؛ استفاده کارگردان از کودک برای به تصویر کشیدن خداوند این است که دین مربوط به دوران کودکی است و حضرت ابراهیم(ع) در این فیلم به جای جنگ با فرعون عملاً با خدا خواهد جنگید؛ همچنین که کارگردان این فیلم مسیحی است و چهره این کودک دقیقاً مطابق با چهره حضرت عیسی(ع) در بغل مادرش است./1324/ج