حفظ موضوعی قرآن؛ تبلیغ ماندگار

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبر گزاری رسا، ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن است و اهتمام افراد به فراگیری قرآن، در این ماه، دو چندان می‌شود؛ از این رو یکی از وظایف مبلغان علوم دینی در این ایام، آموزش قرآن و معارف آن است. یکی از محور‌های این آموزش، حفظ قرآن است. در این راستا، حفظ موضوعی آیات قرآن، اقدامی مهم در دستیابی به معارف قرآن است.

حفظ موضوعی قرآن با محوریت تقوا در ماه رمضان

حفظ قرآن، یکی از فعالیت‌های قرآنی مبلغان در ایام تبلیغ ماه مبارک رمضان است. در کلاس‌های حفظ به خاطر محدود بودن زمان به یک ماه، و همچنین بسته به استعداد بچه‌ها، به حفظ چند سوره از آخر جزء سی، یا یک سوره بزرگ‌تر و بیان معارف آن سوره‌ها پرداخته می‌شود. حفظ این سوره‌ها توسط قرآن‌آموزان به‌عنوان باقیات صالحات برای مبلغان به یادگار می‌ماند.

اما حفظ قرآن می‌تواند فقط به حفظ سوره، محدود نشود؛ بلکه حفظ موضوعی آیات قرآن کریم هم بسیار ثمربخش است. حفظ آیات اعتقادی، اخلاقی و کاربردی به همراه توضیح محتوای آن‌ها نقش مهمی در جهت‌گیری رفتاری قرآن‌آموزان خواهد داشت. نکته مهم در این زمینه، انتخاب آیاتی است که باید در این دوره حفظ شود. انتخاب این آیات برای حفظ، طبق نظامی است که یک مبلغ برای سبک زندگی افراد از قبل در ذهن خویش آماده کرده است.

از جمله نظامات برای حفظ موضوعی قرآن، حفظ آیات مربوط به «تقوا» است که در ماه مبارک رمضان، می‌توان اجرا و حفظ کرد. دلیل انتخاب موضوع، آیه ۱۸۳ سوره بقره است. در این آیه می‌خوانیم:

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»

در این آیه، بیان می‌شود روزه، عامل مؤثر براى پرورش روح تقوا و پرهیزکارى است؛ بنابراین تقوا در این ماه، جایگاهی ویژه دارد. پرداختن به موضوع تقوا در قرآن، و حفظ آیات مربوط به آن، در کنار روزه‌داری، می‌تواند نقش مهمی در سبک زندگی یک روزه‌دار داشته باشد.

با توجه به این سخن، علاوه بر حفظ آیه ۱۸۳ سوره بقره، آیات ذیل برای حفظ کردن در این کلاس‌ها پیشنهاد می‌شود:

آیه ۱۳ سوره حجرات: برای بیان اینکه تقوا بزرگ‌ترین ارزش انسانی است.

آیات ۲-۵ سوره بقره: پیرامون ویژگی‌های متقین. در صورت امکان، هم‌زمان به آیات ۳-۵ سوره لقمان و ۱-۳ سوره نمل نیز پرداخته شود.

آیه ۱۷۷ سوره بقره: راجع به ویژگی‌های متقین.

آیه ۱۹۷ سوره بقره: معرفی تقوی به عنوان بهترین زاد و توشه آخرت.

آیات ۱۳۳-۱۳۶ سوره آل عمران: در رابطه با ویژگی‌های متقین. در صورت امکان، هم‌زمان به آیه ۱۲۸ سوره نحل برای ارتباط بین احسان و تقوی نیز اشاره شود.

آیات ۱۷۲-۱۷۳ سوره آل عمران: راجع به ویژگی‌های متقین. می‌توان در اینجا نیز به ارتباط احسان و تقوی پرداخت.

آیه ۳۲ سوره انعام: پیرامون جایگاه آخرتی اهل تقوی.

آیه ۹۶ سوره اعراف: درباره آثار تقوی.

آیه ۱۲۸ سوره اعراف: برای بیان اینکه تقوا یکی از شروط پیروزی بر دشمنان است.

آیه ۲۰۱ سوره اعراف: بیان کننده ویژگی متقین.

آیه ۲۹ سوره انفال: راجع به آثار تقوی.

آیه ۷۳ سوره زمر: درباره جایگاه آخرتی اهل تقوی.

آیه ۲-۳ سوره طلاق: پیرامون آثار تقوی.

علاوه بر این موارد، در آیات فراوانی، بخشی از آن‌ها به موضوع تقوا اشاره دارند و می‌توان به آن قسمت برای حفظ، اشاره کرد؛ به عنوان مثال: «اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقین‏» (بقره: ۱۹۴)، «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقین‏» (توبه: ۴ و ۷)، «وَ الْآخِرَةُ عِنْدَ رَبِّکَ لِلْمُتَّقینَ» (زخرف: ۳۵)، «اللَّهُ وَلِیُّ الْمُتَّقین‏» (جاثیه: ۱۹).

برای یافتن آیات مربوط موضوع تقوا، می‌توان به معجم مفهرس قرآن مراجعه نمود. برای آگاهی با محتوای آیات باید به تفاسیر در ذیل هر آیه و برخی کتب که به‌طور موضوعی به ویژگی‌های انسان‌های با تقوا پرداخته‌اند رجوع شود.

این دوره حفظ را می‌توان برای کودکان ۱۲ سال به بالا مناسب داشت. پیشنهاد می‌شود این آیات به ترتیب سوره‌هایی که ذکر شد حفظ شود و البته می‌توان اول به حفظ آیاتی پرداخت که جایگاه و مقام اهل تقوی را بیان می‌کند و سپس به آیاتی که در آن‌ها ویژگی‌های اهل تقوی ذکر شده است پرداخت. روش دوم برای ایجاد انگیزه، موفقیت بیشتری دارد.

قابل ذکر است این کلاس، امکان اجرا در غیر ماه مبارک رمضان را نیز دارد./918/ز501/س

مجتبی صداقت