جستجوی رهایی در عصر سرگردانی

به گزارش خبرگزاری رسا، یک صد و سی و سومین نشست از سلسله نشست های فرهنگ مهدوی با موضوع «عقوبت تیه؛ جستجوی رهایی در عصر حیرت و سرگردانی» با سخنرانی حجت الاسلام محسن قنبریان پنجشنبه 31 مردادماه در حوزه هنری برگزار شد.

حجت الاسلام سید جواد مرعشی نجفی در ابتدای این برنامه گفت: آیه «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ» وقتی نازل شد حضرت توقف فرمود و سپس این آیه نازل شد: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِی». این سوال پیش آمده که چرا این دو آیه در کنار هم نازل نشدند؟ علت آن است که در این صورت دشمنان علی بن ابیطالب قرآن را آتش می زدند.

وی در ادامه افزود: مرحوم محمدتقی جعفری از این شعر که می گوید: نه خدا توانمش گفت نه بشر توانمش خواند/ متحیرم چه نامم شه ملک لا فتی را، عصبانی شده بودند. به شهریار می گفت چرا متحیری؟ او نیز می گفت این شعر پاسخ به شافعی است. از زمانی که مرحوم آقای مرعشی نجفی خوابی درباره شهریار دیده بود من با ایشان دوست شدم. ایشان مدت های مدید آرزو داشتند ائمه را در خواب ببینند. یک شب دیدند در مجلسی حضرت محمد مصطفی و ائمه طاهرین علیهم السلام نشسته اند و من هم گوشه ای نشسته ام و حضرت علی (ع) دستور می دهند که فلان شاعر و مداحین اهل بیت بیایند.

سید جواد مرعشی نجفی ادامه داد: نام آن شاعران را بیان نکردند اما گفتند آن شاعر آذری که اشعارش فارسی هستند هم بیاید و سپس شهریار با تکریم و احترام وارد مجلس شد و دستور دادند اشعار را بخواند. او نیز این شعر را خواند:

علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را/ که به ماسوا فکندی همه سایه هما را

آقا بعد از بیدار شدن از خواب کسی را فرستادند تا شهریار را نزد ایشان بیاورد. آقا شروع کردند شعرها را از بر خواندن. شهریار می گوید من این اشعار را در شب عید غدیر تمام کردم اما به کسی ندادم! شما از کجا این شعرها را آوردید؟ آقا به ایشان می فرماید نرو و همین جا بمان. حضور شما با برکت است چون به شما عنایت شده است. مرحوم شهریار دو ماه در بیت آقا تشریف داشتند.

وی سپس خاطرنشان کرد: اگر دقت و عنایت کنیم متوجه می شویم که حضرت صاحب الزمان (روحی فداه) پرچم اسلام را امروز نزد چه کسی سپرده است. در دست کسی که الحمدلله از حیث اجتهاد و علم در حد عالی و از حیث عرق ملی، سیاست دینی و اهل بیتی واقعاً فدای اهل بیت عصمت و طهارت است. چند روز پیش جمله ای فرمودند که من تحت تأثیر قرار گرفتم. به مسئولین فرمودند حواستان به حجاب بانوان باشد. این یادگار حضرت زهرا را حفظ کنید.

سید جواد مرعشی نجفی اضافه کرد: مقام معظم رهبری متدین ترین، با فضیلت ترین و با شخصیت ترین فرد در کشور ماست و امروز ایشان که کسی هستند که خوف خدا را دارند در رأس این کشور هستند. در نمازهایتان آقا را دعا کنید. ایشان اولین رهبر عالم در دنیاست. هیچ کس در هیچ علم و هیچ مرتبه ای به ایشان نمی رسد. از دوران طفولیت تقوا و تدین ایشان و پدر ایشان در خانه ما مطرح بوده است. هر کس هم به ایشان کم محبت است دعا کنید تا خدا نجاتش دهد چون بعداً به بلا گرفتار می شود. امروز پرچم اسلام و پرچم غدیر بر روی دوش آقاست. امروز علما و مومنین و ایران به وجود مبارک ایشان فخر دارند. ان شا الله خداوند متعال طول عمر باعزت به ایشان عنایت بفرماید.

حجت الاسلام محسن قنبریان در ادامه این نشست گفت: تیه در ساحت فری و اجتماعی و خانوادگی معنا دارد. گاهی انسان در لا به لای تصمیمات خودش گم می شود. یک در جه از این بدتر این است که انسان می آید و می رود و مدام تصمیماتش عوض می شود. بدتر از این آن است که انسان دچار حیرت شود و اصلاً نتواند قدم اول را بردارد. به این حالات گمگشتگی، تردید و حیرت گویند. تیه تمام این حالات را شامل می شود.

استاد حوزه علمیه افزود: خیلی از سرگردانی ها مربوط به نرفتن است و نه ندانستن. تیه یک اختلال ادراکی است که از به هم خوردن تناسب درک و اقدام حاصل می شود. اخلاقی زندگی کردن یعنی آن چه را می دانیم حق است عمل کنیم. هر چه اخلاقی تر زندگی کنیم حیرت و سرگردانی مان کمتر خواهد بود. در روایت داریم که «اَلْمُریبُ اَبَدا عَلیلٌ». کسی که دچار تردید است علیل است و نمی تواند قدم بردارد.

این پژوهشگر تاریخ اسلام سپس گفت: در روایت دیگر داریم «العلم ینجی من الارتباک فی الحیره». علم و یقین موجب نجات در ارتباک می شود. ارتباک یعنی شبکه و کلاف پیچ در پیچی که که اگر انسان در آن افتاد دیگر بیرون نمی آید. برای نجات از آن نیاز به آگاهی داریم. در روایت دیگر داریم که می فرماید اگر کسی چیزی که جلوی چشم اش است را ندید، شک به سراغ او می آید. پس باید ابتدا از منبع درست آگاهی کسب کنیم و سپس به آن چه که فهمیدیم عمل کنیم.

محسن قنبریان خاطرنشان کرد: در برترها و افراد برگزیده تر این سرگردانی بیشتر وجود دارد. امام صادق (ع) می فرماید: اگر کسی بدون یک امام صادقی دین داری کند دچار سرگردانی می شود. علی (ع) می فرماید: اگر کسی از تقوا مفارقت کرد، در لذات و شهوات فرو می رود و در سرگردانی و گناه می افتد. این سرگردانی را در افراد برگزیده در قرآن می بینیم. مثلاً حضرت ابراهیم نسبت به فرزند خود یا برادران یهود نسبت به پدرشان. یعنی حتی در خانواده های پیامبران این سرگردانی دیده می شود. این یک هشدار بسیار مهم در این زمینه است.

وی در ادامه عنوان کرد: تیه و سرگردانی حالات مختلف دارد. حالت اول این است که تیه و سرگردانی متناسب با هدایتی است که اتفاق افتاده است. حالت دوم سرگردانی در اُمراء جور است. مثل زمانی که امر هدایت به امیرالمومنین اختصاص پیدا کرد اما نسبت به ایشان ارتداد صورت گرفت. پیامبر (ص) در این باره فرمودند: برای شما تیه و سرگردانی مضاعف می شود همان طور که بنی اسرائیل سرگردان شدند. ارتداد باعث می شود ولی خدا نیز در قوم دچار سرگردانی شود. نه به معنای سرگردانی ادراکی بلکه او هم در این عقوبت با ما همراه می شود. وقتی ما سرگردان می شویم حسین بن علی (ع) به کربلا می رود. وقتی ما دچار سرگردانی می شویم امام و ولی خدا زندانی می شود.

محسن قنبریان افزود: مهم ترین بخش بحث تیه، مخصوص ما شیعیان است که از نوع تیه زمانی است. تفاوت میان بنی اسرائیل و شیعیان چیست؟ بنی اسرائیل به دنبال یک مکان مقدس اند و شیعیان به دنبال زمان مقدس هستند. آن ها می گویند " ارض مقدس " و ما می گوییم " صاحب الزمان ". ما ممکن است دچار تیه و سرگردانی در زمان ها شویم و در زمان ها گم شویم. این است که زمان شناسی برای ما بسیار ضروری است.

وی همچنین اظهار کرد: زمان های تقویمی مقدس نیستند چون زمان ظهور حضرت مشخص نشده است. آن زمانی که مدنظر است را باید تحصیل کنیم. در فارسی می گوییم زمانه؛ یعنی شرایط خاصی که اگر آرایش زمان را در آن گرفتیم ظهور محقق می شود. زمانه یعنی مختصات زمانی. اگر در حادثه کربلا زمان درک می شد دیگر آن اتفاق نمی افتاد. دیگر حرکت های بعدی نتیجه نداشت چون زمان باید درک می شد و در زمان باید اقدام مناسب انجام می گرفت.

محسن قنبریان اضافه کرد: شیخ طوسی در کتاب «الغیبه» روایتی از امام زمان نقل کرده است که ایشان می فرمایند «أنا قائم الزمان». یعنی من کسی هستم که زمان را برپا می کنم. شیخ طوسی می گوید قرار نبود دوران سرگردانی ما بیشتر از بنی اسرائیل یعنی بیشتر از 40 سال باشد. تیه و سرگردانی ما قرار بود بیش از 40 سال اتفاق نیفتد. زمان هایی زیادی بوده که شرایط فراهم شده اما ظهور محقق نشده است.

وی سپس ادامه داد: درباره بایسته ها در زمان خودمان باید عرض کنم که زمان را نباید به معنای زمان تقویمی در نظر بگیریم. در روایت هم آمده که کذب الوقاتون. برخی نیز مانند بنی اسرائیل می گویند ما کاری نباید بکنیم، هر وقت حضرت آمدند خوش آمدند. طیف سوم زمانه شناسان اند که به دنبال کشف زمانه اند تا مومنین را برای ظهور آماده کنند. برخی از شرایط ظهور در اخنیار ما نیست مثل صیحه آسمانی و خسف بیداء. مثلاً تشخیص صیحه اول که توسط جبرائیل انجام می شود از صیحه دوم که توسط شیطان صورت می گیرد. امام صادق (ع) می فرماید همان کسانی که فقاهت دارند باید این صیحه را بشناسند.

محسن قنبریان در پایان گفت: آن چه که در اختیار ماست مهم تر است؛ مثل تشکیل جبهه مومنان. در این راستا این ارکان وجود دارد:

1. اجتماع قلوب در وفای به عهد با امام (عج)
2. نظم در امر به معنای هم افزایی و بر هم نزدن تلاش یکدیگر
3. عدم استعجال به معنای عدم عجله و عدم تعیین زمان برای ظهور
4. مترصد تشکیل جبهه دشمنان شدن

اگر این شرایط محقق شد آرام آرام تونل فرج باز می شود و در آن موقع اقدام به هنگام، ظهور حضرت مهدی (عج) را رقم می زند.

اسماعیل شفیعی سروستانی در ادامه به ایراد سخنرانی پرداخت. وی گفت: سلسله مباحثی در این مجموعه ارائه شده که شرکت کنندگان یا ارتباط مباحث را متوجه نمی شوند و یا تنها در برخی نشست ها شرکت می کنند. در نتیجه حلقه ارتباطی مباحث از دست می رود. به همین خاطر برخی تصور می کنند این مباحث با هم ارتباط ندارند. خیر این گونه نیست و تدبیری اتخاذ شده تا این مباحث در ارتباط با هم مطرح شوند. در نظر داشته ام که حاشیه ای بر سخنان برخی سخنرانان بزنم که هنوز مجال آن پیدا نشده است. مشکل جوانان را در برخی نشست ها مطرح کردیم و انتظار می رفت که سخنران محترم از منظر مهدویت به موضوع نگاه کند اما متأسفانه از این منظر به موضوع نپرداخت که نقد این موضوع را در آینده عرض خواهم کرد.

مدیر موسسه موعود عصر افزود: ما در این جا یک جلسه درباره مرابطه داشتیم. برای این که مومنان و شیعیان در دوران غیبت خود را همسو با امام کنند چه نسخه ای برای آنان پیچیده شده است؟ ابتلا و امتحان ضروری است. سنت ثابت و لایتغیر خداوند است. اصلاً بنا نبوده که مشکل مردم از مسیر اعجاز حل شود. برخی گمان می کنند که اگر جلوی ابتلا و امتحان شدن مردم را بگیرند مردم را یک مرتبه به مرکز بهشت منتقل می کنند. بر اثر این بدفهمی بر میزان مفاسد در جامعه اضافه شده است. سنت خداوند است که مردم در هر عصر و زمانی مبتلا شوند، امتحان شوند و در میدان عینی، صالح و مومن شناخته شود و تکلیف معلوم شود.

سردبیر ماهنامه مهدوی موعود سپس گفت: در تفسیر و بیان آیه مبارکه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا» که مومنان را به صبر و مرابطه دعوت کرده است امام باقر (ع) فرمودند «وَ رابِطوا امامَکمُ المُنتَظَرِ» یعنی مرابطه با امام تان داشته باشید. امام کاظم (ع) فرمودند «مَنِ اِرْتَبَطَ دَابَّةً مُتَوَقِّعاً بِهِ أَمْرَنَا وَ يَغِيظُ بِهِ عَدُوَّنَا وَ هُوَ مَنْسُوبٌ إِلَيْنَا». این روایت مرامنامه شیعه بودن است. به کجا داریم می رویم؟ چرا به چپ و راست می زنیم؟ ما وقتی مرامنامه و نحوه بودن را از غیر معصوم اخذ می کنیم دچار اغتشاش و پراکندگی می شویم. وقتی حجت خداوند را از حیات خود حذف می کنیم مبتلا به این ابتلائات می شویم.

وی افزود: فرموده اند مرابطه با امام داشته باشید. مرابطه نویسنده قلم او و مرابطه سخنران کلام او و مرابطه نظامی سلاح اوست و این که این ادوات را ضرورتاً در مسیر انتظار عملی برای امامش نگه دارد. خداوند مرکب و ادوات هر مسئول و هر فردی از جامعه را به عنوان امتحان و ابتلای او گذاشته است. در اختیار هر یک از این ادوات غاصب هستیم و غاصب اند؛ مگر آن که این ادوات «مُتَوَقِّعاً بِهِ أَمْرَنَا» باشد. تمامی دارایی های عالم و مستقر در عالم امکان متعلق به امام عصر و زمان است. امام صاحب این اموال، اذن استفاده از این دارایی ها را به صورت امانت به شیعیان داده اند.

اسماعیل شفیعی سروستانی سپس عنوان کرد: به گونه ای باید از این اموال استفاده کنیم که «يَغِيظُ بِهِ عَدُوَّنَا». یعنی دشمنان باید از عمل ما بترسند و به خشم بیایند. هر کس از شیعیان اگر از عملش دشمن به غضب نیاید در مرابطه اش شک کند. امام کاظم (ع) با این 4 نکته که بیان نمودند 4 چیز را تضمین کردند. اول این که رزق او تضمین است. دوم آن که شرح صدر او نیز تضمین شده است. در ادامه می فرماید تمام حوائج او را برطرف می کنیم و او را به آرزوهایش می رسانیم.

وی در ادامه اظهار داشت: پس چرا امروز آن چه دشمنان ما در اختیار دارند برای ما آرزوست؟ چرا یاری نمی شویم؟ در عصر غیبت و اضطرار یاد بگیریم گفتگوها و ارائه تاکتیک ها و استراتژی ها را از مسیر گفتمان مهدوی سامان دهیم. بی تردید نسل جوان مستعدترین افراد جامعه برای روی آوردن به موضوع مهدویت هستند. نسخه چگونگی مصونیت دادن به جوانان به ما ارائه شده است.

در این نشست همچنین از ماهنامه الکترونیکی «نوعهدان» به مناسبت عید غدیرخم و تجدید عهد با ولایت و امامت رونمایی شد. این ماهنامه که برای مخاطب نوجوان تهیه شده است، از طریق سایت موسسه موعود عصر به نشانی mouood.org قابل تهیه می باشد. این مجله به صورت ماهیانه در ابتدای هر ماه منتشر خواهد شد و از وب سایت و کانال های موسسه موعود عصر به صورت رایگان قابل دریافت است.