سفره اهل بیت و چند پاسخ به دایه‌های دلسوز

باشگاه نویسندگان حوزوی خبرگزاری رسا، سید حسین اکبرپور

سنت اطعام در مجالس عزاداری با تحریک بازار داخلی باعث پویایی اقتصاد می‌شود. این مجالس که معمولا توسط خیرین برگزار می‌شود سبب روابط اجتماعی گرم بین اغنیا و متوسطان و ضعفا شده، روابط اجتماعی بهبود می‌یابد. در چنین فضایی این احساس به وجود نمی‌آید که یکی داراست و دیگری ندار.

طراحان برخی شبهات برای تضعیف و از بین بردن رسومات مذهبی، از «عاطفه» عزاداران نسبت به فقرا سوء استفاده می‌کنند؛ به همین خاطر بر اقتصاد مراسم عزاداری تکیه می‌کنند و آمار‌هایی ارائه می‌دهند که در هیچ منبعی قابل یافت نیست!

این افراد با ایجاد دوگانه‌ی «نذری دادن» یا «اقتصاد جامعه» و متناقض نمایاندن آن، خواسته یا ناخواسته سعی در سست کردن سنت متعالی و کارساز اطعام و از رهگذر آن بی ارزش جلوه دادن عزاداری اهل بیت(ع) دارند.

اینان نمی‌خواهند بپذیرند که «اطعام» در عزاداری‌ها نه تنها پدیده‌ای ناجور و مضر به حال اقتصاد جامعه نیست بلکه اتفاقاً محرک مفیدی برای آن است. هر فرد مسلمان متوسط در زندگی معمولی خود طبعاً هر روز غذا می‌خورد. حال اگر این فرد به‌جای غذا خوردن در خانه خود، در مجلس عزاداری همان مقدار غذا را میل کند، ضرری به اقتصاد کلان جامعه وارد نمی‌شود؛ تنها هزینه غذا به عهده اطعام کننده خواهد بود یعنی همان پولی که قرار بود هر فرد از مال خود برای غذا بپردازد، اگر در مجلس عزاداری شرکت کند از مال بانی مجلس پرداخت می‌شود. این امر ارتباطی به معادلات اقتصادی در سطح کشور ندارد.

وقتی‌ که جامعه آمریکا بین سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۹ دچار رکود عجیبی شد، اقتصاددان معروفی به نام کینز پیشنهادی برای رفع مشکل عَرضه و بیکاری مطرح کرد که مبتنی بر ایجاد تقاضا بود. در اقتصادی که ده سال راکد مانده بود، کسی پول نداشت و طبعاً تقاضایی هم نبود. دولت به‌عنوان مصرف‌کننده بزرگ، ایجاد تقاضا را به همان روشی که امروزه بیشتر شبیه طنز است، باید شروع می‌کرد. کینز پیشنهاد داد که دولت باید عده‌ای را برای کندن زمین به‌منظور جاده‌سازی استخدام کند؛ ده روز بعد این عده را به‌جایی دیگر ببرند و عده‌ای دیگر را به‌جای آن‌ها بگمارند و خاک‌های برداشته‌شده توسط گروه اول را دوباره سر جای خودش بریزند، ولی دولت باید به آن‌ها پول بدهد؛ بعد که کارگران پول گرفتند برای خرید به بازار می‌روند. وقتی تقاضا ایجاد شد و خرید رخ داد، عرضه‌کننده با علم به وجود مشتری، شروع به تولید می‌کند. این پیشنهاد کینز واقعاً اجرا شد و اقتصاد آمریکا بعد از یک دهه رکود دوباره رونق گرفت.

در مورد کالای ایرانی نیز وضع همین‌گونه است. اگر تولید کم است به دلیل کمبود تقاضا است؛ یعنی باید خریداری چه در داخل چه در خارج وجود داشته باشد تا تولید شروع شود. تقاضا، تولید را به حرکت درمی‌آورد و اشتغال ایجاد می‌کند. در ایام عزادای بانیان مجالس باید غذا و ملزومات آن را تهیه کنند. بسیاری از محصولات کشاورزی در این ایام از تولید کننده داخلی خریداری می‌شود. مایحتاج فراوانی که برای تعالی فرهنگی و اجتماعی مردم لازم است در این ایام بسیار مورد نیاز است و تهیه آن از بازار داخلی باعث حرکت چرخه تولید شده و مشکلات اقتصادی را به سهم خود برطرف کرده و اعتماد عمومی را نیز افزایش می‌دهد. این گفته که جامعه در اثر غذا دادن و نذری‌ها خراب شد؛ یا دروغ است یا اگر واقعاً برخی اجزاء آن خراب باشد ریشه آن را باید در حیف‌ومیل‌ها و تبعیض‌ها جست نه در مصرف صحیح و مدیریت شده غذا.

مجالس عزاداری توسط خیران آن هم به عشق اهل بیت طاهرین(ع) برگزار می‌شود. اگر روابط اجتماعی گرم بین اغنیا و متوسطان و ضعفا زیاد شود، روابط اجتماعی بهبود می‌یابد. در چنین فضایی این احساس به وجود نمی‌آید که یکی داراست و دیگری ندار.

همچنین باید گفت که اتفاقاً کسانی که در مسیر عاشورا خرج می‌کنند بدون شک به فقرا هم توجه می‌کنند و برعکس، اگر کسی در این مسیر نباشد فقیر را هم نخواهد دید.

با آنتالیا و تایلند و ... رفتن و خارج کردن مبالغ هنگفت ارز از کشور به ازای تقریبا هیچ، یا برگزاری مجالس ریخت و پاش در سالن‌های مجلل با هزینه‌های فراوان که باعث تضییع بخش قابل توجهی از دسترنج کشاورزان و کارگران زحمت کش می‌شود، کسی به فکر فقرا نمی‌افتد؛ اما اگر برخی افراد که پول‌های فراوان برای این‌گونه سفر‌ها هزینه می‌کنند به کربلا بروند تازه یاد فقرا می‌افتند. کسانی که در این مسیر نیستند یا اصلاً به یاد تهی‌دستان نیستند یا ممکن است زمانی به فقرا کمک کنند، ولی فقط به صورت موردی و بعد‌ها دیگر به فراموشی سپرده می‌شود؛ پس در این مجلس‌هاست که فقرا دیده می‌شوند و از این مجالس است که انسان می‌آموزد که باید بخشی از اموال خود را به فقرا بدهد. این خرج‌های مراسم عزاداری هم مقدمه این رفتار‌ها است. بسیاری از فقرا نیز تنها در همین دهه و بر سر سفره اباعبدالله(ع) غذای مناسب می‌خورند؛ بنابراین این هزینه‌ها نه‌تنها ضرر ندارد و نه‌تنها مشکل فقرا را بیشتر نمی‌کند، بلکه کمک شایانی در حل آن می‌کند./918/ی702/س