کارگاه تبیین «چگونگی پژوهش در تحقیقات قرآنی و حدیثی»

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه خبری دفتر تبلیغات اسلامی ( تبلیغ نیوز )، کارگاه روش گردآوری مطالب از منابع قرآنی و حدیثی با حضور جمعی از خواهران طلبه پژوهشگر در حاشیه پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در مرکز همایش‌های غدیر برگزار شد.

حجت‌الاسلام احسان ابراهیمی طی سخنانی با بیان اینکه خروجی عملکردهای پژوهشی فراملی و بین‌المللی خواهد شد، اظهار کرد: نفوذ مباحث پژوهشی بیشتر از مباحث آموزشی است و پیش‌شرط برای ورود به مباحث آموزشی، داشتن عملکردهای پژوهشی موفق است.

وی یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در حوزه پژوهش را گردآوری مطالب منابع قرآنی و حدیثی دانست و اضافه کرد: منبع و مبدا پژوهش‌های دینی که توسط پژوهشگران دنبال می‌شود، آیات قرآن و روایات است که باید روش گردآوری و استفاده از آن‌ها را فرا گیریم.

پژوهشگر برتر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: موضوع‌شناسی، موضوع‌یابی و موضوع‌گزینی، منبع‌شناسی، پرسش‌شناسی و پرسش‌سازی، داده‌آوری و داده‌پردازی و نگارش علمی مراحل پنج‌گانه نوشتن یک مقاله و تحقیق است.

وی با بیان اینکه جمع‌آوری از منابع اصلی هیچگاه یک سرقت علمی محسوب نمی‌شود، یادآور شد: در مقطع تحصیلی سطح دو برای هر موضوع پژوهشی، باید دلایل را تعیین و بتوانیم ادله را توضیح دهیم و بعد از آن وارد مرحله گردآوری اطلاعات و نقشه‌کشی شویم.

حجت‌الاسلام ابراهیمی با اشاره به اینکه نگارش علمی دارای بایسته‌های مشخصی است، گفت: درست‌نویسی، توجه به قواعد نوشتن و زیبانویسی هنرها و توانمندی‌هایی است که طلاب و پژوهشگران باید به این مباحث توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بتوانند خروجی مطلوبی از عملکردهای خود ارائه دهند.

وی از چگونگی پژوهش در تحقیقات قرآنی و حدیثی به‌عنوان یکی از چالش‌های طلاب نام برد و ادامه داد: در مرحله نخست باید آیات و روایات مرتبط با موضوع را پیدا کنیم که در صورت معرفی منابع این مرحله راحت‌نرین کار است.

حجت‌الاسلام ابراهیمی نوشتن تفسیر آیات و شرح روایات را دومین گام برای رسیدن به پژوهش در تحقیقات قرآنی و حدیثی دانست و تصریح کرد: علت ضعف مقالات سطح دو حوزه این است که در این مقالات به شرح روایات و تفسیر آیات کمتر توجه شده است.

وی از «المیزان فی‌تفسیر قرآن» علامه طباطبایی، «تسنیم» آیت‌الله جوادی آملی و «تفسیر نمونه» آیت‌الله مکارم شیرازی و «تبیان» شیخ طوسی به‌عنوان مهم‌ترین منابع تفسیری نام برد و گفت: ما باید در مقالات خود از تفسیرهایی استفاده کنیم که همسو با نگاه مقاله مورد نظر است.

این استاد حوزوی استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای نوین را از ضرورت‌های پژوهش دانست و گفت: دیدگاه‌های مفسران با موضوع‌های متفاوت در نرم افزار جامع‌التفاسیر و فرهنگ موضوعی تفاسیر موجود است که در اختیار عموم پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار گرفته است.

وی از تهیه و انتشار دائره‌المعارف قرآن کریم با بیش از ۱۵ جلد به همت دفتر تبلیغات اسلامی یاد کرد و افزود: این دائره‌المعارف نیز با جمع‌آوری اطلاعات مختلف توانسته به پژوهشگران در حوزه پژوهش کمک بسیاری داشته باشد.

حجت‌الاسلام ابراهیمی با اشاره به تهیه کتاب میزان‌الحکمه تهیه شده توسط آیت‌الله محمدی ری‌شهری اظهار کرد: این کتاب منبع مهمی برای کشف روایات مرتبط با موضوع پژوهش است که می‌تواند به صورت گسترده مورد استفاده قرار گیرد.

وی با بیان اینکه تاکنون کتب مختلف با موضوع فرهنگ موضوعی روایات تهیه شده است، تصریح کرد: استفاده از نرم‌افزارهای حدیثی نیز می‌توانند همانند نرم‌افزارهای تفسیری کاربرد بسیاری برای پژوهشگر داشته باشد.

حجت‌الاسلام ابراهیمی خاطرنشان کرد: برای اینکه بخواهیم از روایات و احادیث در مقالات خود استفاده کنیم باید به آدرس آن‌ها در کتب اصلی اشاره داشته باشیم و میان منابع دست اول و دوم تفاوت قائل شویم.

وی با اشاره به اینکه علمای دینی کتب مختلفی را برای شرح روایات و احادیث ارائه کرده‌اند، گفت: کتاب شرح نهج‌البلاغه یکی از این نمونه‌هاست که می‌توان از آن برای شرح روایت در مقاله خود استفاده کنیم.