فراماسونری به روایت اسناد ساواک

به گزارش خبرگزاري رسا، اعضاي کلوب روتاري در هر جامعه، از فعالان و نيروهاي کيفي آن جامعه انتخاب مي شوند و مأموريت اصلي آنها ايجاد حلقه اتصال با قدرت هاي غربي از طريق نظام بين المللي با کمک رجال سياسي و کلان سرمايه داران مي باشد.

سال هاي 50- 1340 سازمان اطلاعات و امنيت کشور (ساواک) فعاليت شديدي را براي کسب اطلاع از سازمان فراماسونري آغاز کرد. از آنجا که ساواک از بسياري ماجراها باخبر است، لذا از گزارش هاي اين سازمان مي توان به عنوان منبع استفاده نمود. از ديدگاه ساواک، کلوب هاي روتاري و باشگاه هاي لاينز از سازمان هاي جنبي فراماسونري به شمار مي روند. تفاوت باشگاه هاي روتاري و لاينز با فراماسونري در ماهيت سازماني آنها نيست بلکه در ساختار اجرايي و صور ظاهري آن مي باشد. دو باشگاه مذکور برخلاف انجمن هاي ماسوني که پنهان کاري، سايه بر فعاليت هاي آنها انداخته بود، محافلي علني بودند و با مجوز رسمي مقامات اجرايي هر کشور تشکيل مي شدند. يکي از اسناد ساواک اشاره اي به اين موضوع دارد:

به: 321

منبع: 2179

از: 20/هـ/7

تاريخ وقوع: اخيراً شماره گزارش 43297/20/هـ/7

تاريخ رسيدن خبر به رهبر عمليات: 9/2/84

تاريخ: 10/2/84

موضوع: فراماسونري (اظهارات سيد حسن امامي امام جمعه تهران)

دکتر عباس رياضي کرماني که با امام جمعه تهران در خصوص فراماسونري ملاقات کرده مي گفت امام جمعه گفته است فراماسونري سازمان خطرناکي نيست و ما کوشش مي کنيم تشکيلات آن را علني کنيم و فعاليت آن را توسعه دهيم. امام جمعه گفته است چون فراماسونري به مذهب و مليت افراد کاري ندارد هر کس با هر مذهب و هر مليت مي تواند در صورتي که واجد شرايط مخصوصي باشد در اين سازمان عضويت پيدا کند مانند سازمان تسليح اخلاقي و «سازمان لاينز» و کلوپ [کلوب] روتاري که تاکنون به صورت علني فعاليت مي کرده اند. امام جمعه گفته است سازمان سيا يک سازمان جاسوسي به نفع آمريکا مي باشد در حالي که فراماسونري متعلق به کشور بخصوصي نيست.

توضيح رهبر عمليات: در مورد انتشار اسامي افراد عضور لژ فراماسونري و افراد وابسته به سازمان سيا قبلاً گزارشاتي فرستاده شده است.

عضويت و حضور زنان در باشگاه روتاري و لاينز برخلاف لژها ماسوني آزاد بود و حتي باشگاه هاي روتاريو لاينز ويژه زنان نيز در کنار باشگاه هاي مردان به تکاپوي خود ادامه دادند و حتي هر چند ماه يک يا چند هفته يک بار، جلسات مشترک به منظور تحکيم مودت و دوستي و تبادل افکار در ايران و جهان تشکيل مي شد. حضور زنان در صحنه مسائل سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي که ويژگي تحولات قرن بيستم است. در وجود باشگاه هاي روتاري و لاينز تجلي خاصي پيدا کرده است.

تفاوت ديگر فراماسونري با باشگاه هاي روتاري و لاينز، در پايگاه و نقش اعضاي آنها مي باشد. فراماسون ها بيشتر از ميان قشر روشنفکر و تحصيل کرده و داراي مباني فکري و ايدئولوژيک انتخاب مي شدند در حالي که در باشگاه هاي روتاري و لاينز؛ غير از افراد تحصيل کرده، مدير کل ها و صاحبان شرکت ها و تکنوکرات نيز عضو مي شدند. مي توان گفت نظام سرمايه داري غرب حوزه فعاليت فراماسونري را به مسائل سياسي و حوزه فعاليت باشگاه هاي فوق را به مسائل اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي محدود کرده است.

روتاري در ايران

در اواخر سال 1332 يکي از روتارين هاي آمريکايي به نام دکتر کراتس به ايران آمد تا براي تشکيل کلوب هاي روتاري در ايران وارد عمل شود. او سرانجام توانست به واسطه هادي اميرابراهيمي که يکي از سرماي داران بود، با دکتر جهان شاه صالح استاد دانشکده پزشکي دانشگاه تهران و وزير بهداري، سناتور مصطفي تجدد مالک و مدير عامل بانک بازرگاني ايران و سناتور عباس مسعودي مالک و مدير مؤسسه اطلاعات تماس حاصل کرد و نخستين کلوب روتاري را در ايران تشکيل دهد.

بعد از دکتر کراتس، يکي از اعضاي «انجمن دوستداران آمريکايي خاورميانه» به نام چارلز کولاک از بيروت وارد تهران شد و با دعوت از بعضي از سرمايه داران مانند ثابت پاسال، لطف الله حيّ، قاسم لاجوردي و استادان دانشگاه مانند دکتر جهان شاه صالح و دکتر نجم آبادي استاد ديگر دانشکده پزشکي دانشگاه تهران و ديگران کلوب روتاري تهران را در سال 1335 افتتاح کرد. ابن کلوب کار خود را در پارک هتل تهران آغاز کرد. اولين رئيس اين کلوب دکتر جهان شاه صالح بود.

باشگاه هاي لاينز (I.O.N.S.L)

باشگاه لاينز در سال 1917 توسط يکي از فراماسونرهاي آمريکايي به نام «ملوين جونز» در شهر شيکاگو تأسيس شد و شعبه اي از ان در تاريخ پانزدهم فروردين 1336 در ايران افتتاح گرديد و به زودي در حدود پنجاه شهر ايراني شعبه هايي داير کرد. اعضاي اين باشگاه ها در روزها ي پنجشنبه سوم هر ماه در يکي از هتل هاي تهران تشکيل جلسه مي دادند. هدف ظاهري باشگاه هاي لاينز، گسترش نوع دوستي و حمايت از حقوق بشر کمک به انسان هاي ستم کشيده و از اين قبيل است؛ ولي هدف واقعي و پشت پرده آنان همانند لژهاي فراماسونري و کلوب هاي روتاري، برقراري جامعه جهاني و حکوت جهاني است. بسياري از اعضاي اين باشگاه ها هم زمان عضو لژهاي فراماسونري و کلوب هاي روتاري هم بودند. خسرو هدايت، رئيس شوراي عالي مناطق لاينز ايران، ضمن دفاع از فراماسونري، همکاري لاينز را با فراماسونها انکار مي کرد.

البته به روايتي ديگر، تاريخ دقيق تشکيل باشگاه هاي لاينز در ايران مشخص نيست. اما مي توان حدس زد که اين باشگاه ها از سال 1339 هجري شمس به بعد فعاليت داشته اند. سال مطبور سال فعاليت منطقه 354 الف لاينز در ايران است. مجمع جهاني لاينزها حوزه فعاليت خود را به چند منطقه تقسيم کرده بود و باشگاه هاي لاينز ايران در منطقه 354 قرار داشتند. خود اين منطقه نيز از نظر جغرافيايي به چند قسمت تقسيم شده بود که با حروف ابجد نشان داده مي شدند.

منطقه 354 الف، حوزه فعاليت باشگاه هاي تهران را در بر مي گرفت و از سال 1353 منطقه 354 د از الف منشعب شده بود اما حدود جغرافيايي آن و منطقه هاي 354 ب و ج در دست نيست.

اعضاي باشگاه هاي لاينز همچون روتارين ها و فراماسون ها ادعا مي کنند، در امور سياسي دخالت نمي کنند (در اينجا سندي از ساواک آورده ايم که خلاف اين ادعا را ثابت مي کند) و حوزه فعاليت آنها مسال اجتماعي، اقتصادي، خدماتي و فرهنگي است. باشگاه هاي لاينز برخلاف روتاري سخت گيري چنداني در عضويت چند نفر از مديران و اشخاص برجسته يک شغل و صنف ندارند. از اين رو در اين نوع باشگاه ها ممکن است از يک صنف چند نفر عضويت پيدا کنند.

پنجمين مجمع لاينز ايران در اصفهان و به رياست جعفر شريف امامي، رئيس شوراي عالي لاينز ايران، تشکيل شد.

ساواک با زير نظر گرفتن فراماسونرها از جمله حسين علاء به اطلاعاتي دست مي يابد:

براساس سند شماره 2:

گزارش ساواک 21862/ 31

تاريخ وصول خبر: 29/2/41

منبع خبر: مأمور ويژه

تاريخ گزارش: 31/2/41

تقويم: ب- 1

يکي از محارم سردار فاخر حکمت اظهار مي داشت که مسافرت هاي حسين علاء وزير دربار شاهنشاهي به فارس و شيراز که ظاهراً تحت عنوان سالگرد «انجمن لاينز» صورت گرفته و به منظور انجام مأموريت سياسي و مخفي است.

مشاراليه افزود انجمن لاينز که يکي از شعبات لژ بزرگ فراماسونري انگلستان است تحت عنوان انجام کارهاي عام المنفعه بزرگ ترين دستگاه خبري دولت انگلستان در کشورهاي دنيا محسوب مي شود و آقاي علاء وزير دربار شاهنشاهي که خود از فرماسونرهاي معروف و از اعضاي بزرگ لژ لندن هستند و رياست جوامع فراماسونري ايران را به عهده دارند، در اين مسافرت به توصيه مقامات انگلستان دستورات محرمانه هاي به مأمورين نفوذي انگلستان در فارس که اکثراً بين عشاير داراي نفوذ و رهبري هستند صادر خواهد کرد، زيرا ممکن است روابط شاهنشاهي و دولت آقاي اميني که به صورت مبارزه سياست انگلستان و آمريکا در ايران درآمده است، وضع نامساعدي به خود گيرد. بدين ترتيب عشاير فارس طبق تعليماتي که آقاي علاء به آن خواهند داد براي دولت مرکزي اشکالات بزرگي فراهم خواهند کرد. گوينده افزوده است که اکثر رجال فارس و سران عشاير اين منطقه غالباً فراماسون و تابع دستورات لژ بزرگ لندن هستند و طبعاً تابع نظر و دستورات آقاي علاء خواهند بود و قرار است آقاي علاء مدت 6 روز به عنوان بازديد از تخت جمشيد در آنجا اقامت نموده و جلساتي با حضور دوستان خود تشکيل داده و سپس به کازرون و بوشهر و لارستان عزيمت نموده و به اين طريق مقدمات شورش عشاير را عليه دولت فراهم نمايند. مهر فوق محرمانه در سد مذکور زده شده است.

باشگاه هاي لاينز حوزه تهران عبارتند از: باشگاه تهران، باشگاه شمال تهران، باشگاه يوسف آباد، باشگاه قلهک، باشگاه تجريش و باشگاه ري. باشگاه هاي لاينز فعاليت زيادي در ميان جوانان و دانشجويان داشتند و سعي مي کردند آنها را به سوي خود کشيده و کنترل کنند. يکي از برنامه هاي آن ها نفوذ در اردوهاي عمران ملي دانشجويان بود که سرانجام موفق شدند مسئوليت هماهنگي اردوهاي عمران ملي دانشجويان را به دست گيرند. دکتر محمد علي احمدي، از سران باشگاه هاي لاينز ايران و استاد دانشکده علوم اداري دانشگاه تهران و مدرسه عالي حسابداري مؤسسه علوم بانکي بود که مسئول هماهنگي اردوي عمران ملي دانشجويان شد. او در ضمن عضو لژ فراماسونري رازي هم بود. يکي از انجمن هايي که با واسطه باشگاه لاينز متصل به لژ بزرگ فراماسونري ايران مي شود، انجمن سقراط است. جوانان توسط اين انجمن جذب مي شدند و به ظاهر درباره علم و ادبيات بحث مي کردند. يکي از اعضاي فعال آن اسماعيل رفعتي رئيس پيشاهنگي ناحيه 10 آموزش و پرورش تهران بود. باشگاه لاينز ايران، بخشي از فعاليت خود را در روزنامه اطلاعات به اطلاع عموم مي رساند:

باشگاه لاينز ايران در منزل مهندس علي رضا امير سليماني تشکيل جلسه داده که در اين جلسه سيد خليل الله کازروني رئيس باشگاه لاينز شمال هم حضور داشت. آنها 112 عدد تخت خواب به بيمارستان هاي رواني رازي و فيروزآبادي هديه کردند. باشگاه شعبه اي هم در تجريش داشت که متعلق به شيرزنان لاينز بود و اعضاي آن اغلب از زنان طبقات مرفه بودند. شعبه هاي ديگر آن عبارت بودند از: آريا، کورش، مهر، رستاخيز، همايون و جزء اينها. باشگاه لاينز نشريه اي با عنوان شيرنامه داشت که اخبار و رويدادهاي آن را به چاپ مي رساند و تا انقلاب اسلامي، در ايران منتشر مي شد.

چهره هاي شاخص لاينز در مراکز فرهنگي

روش و سياست لژهاي فراماسونري در کشورهاي جهان سوم از جمله ايران مبتني بر شکار نخبگان سياسي، اقتصادي، فرهنگي و علمي است. آنها تلاش مي کنند با استحاله فرهنگ مذهبي در فرهنگي که به عنوان فرهنگ جهاني و بين المللي معرفي مي شود گام به گام کشور را وابسته کنند و در قالب نظام آموزشي و مواد درسي نسلي را تربيت کنند که از هويت خود دور شود.

مطالعه جريان هاي فرهنگي و سياسي 150 ساله اخير ايران، اين نکته را اثبات مي کند که استعمار با جذب و ساماندهي استادان دانشگاه در لژهاي فراماسونري، کلوب هاي روتاري و باشگاه هاي لاينز از توان و انرژي آنها در جهت مطامع خود بهره برداري کرده و با توزيع آنان در حوزه هاي فرهنگ، اقتصاد و سياست، جامعه ما را به سمت اهداف خود کشانده است.

رؤساي دانشگاه تهران

از آغاز تأسيس دانشگاه تا تاريخ استقلال آن (سال تحصيلي 22- 1313) رياست دانشگاه با وزير وقت فرهنگ (دکتر مرآت) بود. پس از استقلال دانشگاه، تعيين رئيس آن انتخابي شد و براي نخستين بار دکتر علي اکبر سياسي، عضو انجمن طرفداران حکومت جهان که خود قانون استقلال دانشگاه را به تصويب رسانده بود، به رياست دانشگاه تهران نايل شد. به موجب اين قانون رئيس دانشگاه از ميان رؤساي دانشکده ها و براساس رأي شوراي دانشگاه انتخاب و به فرمان شاه منصوب مي گشت.

در سال 1322 در نحوه انتخاب رئيس دانشگاه تغييري پديد آمد، به اين معني که برحسب قانون جديد، رئيس دانشگاه به موجب رأي شوراي دانشگاه از بين سه نفر از استاداني که رتبه هيچ يک از آنها از «نُه» استادي کمتر نباشد، به پيشنهاد وزير فرهنگ و انتخاب شاه براي مدت سه سال منصوب مي گرديد. به موجب قانون جديد، از تاريخ 18 دي ماه 1333 دکتر منوچهر اقبال استاد دانشکده پزشکي و عضو کلوب روتاري و باشگاه لاينز، طبق رأي شوراي دانشگاه و فرمان «شاه» به سمت رياست دانشگاه منصوب گرديد.

اعضاي شوراي سياست گذاري دانشگاه تهران در دهه چهل دوازده نفر بودند که همگي عضو لژهاي فراماسونري و روتاري و لاينز و ساير مراکز وابسته به اين جريان ها بوده اند که مشخصاً مهندس هوشنگ سيحون (رئيس دانشکده هنرهاي زيبا) عضو کلوب روتاري شمال و باشگاه لاينز فردوسي بوده است.

از ميان اساتيد دانشگاه در يک فهرست سي نفره که همگي عضو لژهاي فراماسونري و روتاري و لاينز و ساير مراکز وابسته به اين جريان ها بوده اند، افراد زير عضو باشگاه لاينز بوده اند:

- دکتر منوچهر اقبال، استاد دانشکده پزشکي و عضو باشگاه لاينز

- دکتر خانبابا بياني، مدير گروه تاريخ دانشکده ادبيات و عض و لژ فراماسونري سعدي

- دکتر علي پاشا صالح، استاد زبان انگليسي دانشکده ادبيات و مترجم سفارت آمريکا، عضو کلوب روتاري و باشگاه لاينز (برادر دکتر جهان شاه صالح رئيس دانشگاه تهران)

دانشگاه شيراز

قدرتمندترين فرد استان فارس، دکتر قربان، رئيس دانشگاه شيراز بود که حتي استانداران فارس که از ميان نزديکان دربار انتخاب مي شدند، توان مقابله با او را نداشتند. وي غير از رياست دانگشاه شيراز، بيش از پنجاه شغل و پست کليدي اين استان را نيز در اختيار داشت. وي در سال 1342 به رياست باشگاه لاينز استان فارس رسيد. او از اعضاي مؤسس کلوب روتاري شيراز نيز بود. ارتشبد حسين فردوست که کليه فعاليت هاي اطلاعاتي و ضداطلاعاتي رژيم پهلوي را در دست داشت، دکتر قربان را در شمار عناصر و عوامل سازمان جاسوسي انگلستان مي داند. دکتر قربان به عنوان يک بهايي و عضو فعال شبکه فراماسونري و روتاري، نظرات عناصر بيگانه و محافل استعماري مخصوصاً صهيونيست ها را در حوزه تعليم و تربيت جوانان ايراني اجرا مي کرد و شدت وابستگي او به حدي بود که نام وي در ليست اعضاي تمام انجمن دوستداران آمريکا و نظاير آن ديده مي شود. در بين اساتيد دانشگاه شيراز در يک فهرست نوزده نفره به نام دکتر محمد ساجدي استاد دانشکده پزشکي و عضو باشگاه لاينز نيز برمي خوريم.

حزب رستاخيز

حزب رستاخيز که در 11 اسفند سال 1353 تأسيس شد و تنها حزب رسمي در اواخر دوران پهلوي شناخته مي شد، روي شاخ فراماسونرها مي چرخيد. ريم زهتاب فرد، عضو هيأت اجرايي موقت حزب رستاخيز، عضو لژ جمعيت ياران و باشگاه لاينز بوده است. روزنامه آيندگان در تاريخ 17/2/1354 اسامي 55 عضو هيأت اجرايي موقت حزب رستاخيز ملت ايران را چنين معرفي نمود: «ليلي اميرارجمند، جمشيد آموزگار، مهناز افخمي، منوچهر آزمون، مصطفي الموتي، حسين تجدد، محمدرضا حريري، رحيم زهتاب فرد، احمد قريشي، رضا قطبي، مهدي قاسمي، منوچهر گنجي، قاسم لاجوردي، داريوش همايون، محمد معتضد باهري، جواد منصور، فرهنگ مهر، قاسم معتمدي، نصرالله مقتدر مژدهي، هوشنگ نهاوندي، پرويز ناتل خانلري، ناصر يگانه».

از اعضاي 55 نفره اولين هيأت اجرايي موقت حزب رستاخيز، حداقل 26 نفر سابقه عضويت در لژهاي فراماسونري و يا باشگاه ها روتاري و لاينز را دارند، اسامي برخي از آنان از اين قرار است: جمشيد آموزگار (عضو لژ ايران شاپيتر لژ آمريکايي ها و وابسته به باشگاه روتاري تهران مرکزي)، منوچهر آزمون (عضو فراماسونري) مصطفي الموتي (عضو لژهاي تهران و ژاندارک و دانش و نيز رئيس باشگاه روتاري تهران مرکزي)، حيدرقلي برومند (عضو لژها دانش، ژاندارک و اصفهان)، محمدرضا حريري (عضو فراماسونري)، غلامرضا خيرانديش (عضو لژ کسري)، رحيم زهتاب فرد (عضو لژ جمعيت ياران و باشگاه لاينز)، منوچهر تسليمي (معاون لژ ابوعلي سينا و دبير لژهاي مولوي و کمال سقراط)، احمد قريشي (عضو لژهاي نور و ميترا)، قاسم لاجوردي (عضو لژ ستاره سحر)، دکتر محمد معتضد باهري (عضو لژ تهران)، جواد منصور (عضو لژهاي مولوي تهران، فروغي، کوروش و دانش و عضو باشگاه روتاري تهران مرکزي)، دکتر فرهنگ مهر (عضو لژها کاوه و سعدي و کمال انديشه و فروغي و عضو باشگاه روتاري تهران مرکزي)، دکتر قاسم معتمدي (عضو فراماسونري)، دکتر نصرالله مقتدر مژدهي (عضو فراماسونري)، دکتر هوشنگ نهاوندي (عضو لژهاي فارابي، آفتاب، فروغي و اميرکبير و لژ بزرگ ايران و شيراز و عضو باشگاه روتاري رشت)، دکتر پرويز ناتل خانلري (عضو فراماسونري)، دکتر ناصر يگانه (عضو لژهاي تهران، خيام، سعدي، دانش، کورش، فروغي، شاپيتر کورش و کمال سقراط و عضو باشگاه روتاري شميران)؛ ناصر يگانه در سال 1973 به درجه مارک ارتقاء يافت. دکتر حبيب الله دادفر (عضو لژ سعدي)، دکتر منوچهر گنجي (عضور باشگاه روتاري تهران مرکزي) و داريوش همايون (فراماسون و عضو باشگاه روتاري تهران مرکزي). حال که با نوع فعاليت باشگاه لاينز تا حدودي آشنا شديم، در ادامه با توجه به اسناد ساواک به طور خلاصه به معرفي اهداف، ساختار، تشکيلات، مؤسس، نحوه عضويت، طبقه بندي اعضا، منابع تأمين مالي و اقدامات آنان خواهيم پرداخت.

در بررسي سوابق انفرادي قبل از انقلاب، گاهي به عبارتي برمي خوريم که اعلام مي نمايد، شخص، عضو باشگاه ها، انجمن ها، جمعيت ها، کانون هايي به نام... بوده است که بعضاً عبارات و مفاهيمي که در برگيرنده نام و فعاليت دستجات و گروه هاست، روشن نيست. مطلب حاضر در مورد باشگاه لاينز تهيه شده که توضيحات زير ضروري است:

1. در تدوين مقاله فقط از اسناد و پرونده هاي موضوعي ساواک استفاده شده است.

2. به نظر مي رسد مطالب مطروحه به اندازه کافي گويا مي باشد، لذا از تحليل مطالب خودداري شده است.

3. لاينز به معناي شيران است.

4. لئو به معناي شير جوان است.

نشريه مطالعات تاريخي شماره 28

/1360/