ضرورت طراحی الگوی رسانه مطلوب اسلام و انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمد کهوند، عضو کارگروه فضای مجازی کمیسیون اجتماعی و سیاسی مجلس خبرگان رهبری، در گفت‎وگو با ایکنا، در پاسخ به پرسشی مبنی بر بایسته‌های بصیرت رسانه‌ای با هدف تبلیغ صحیح مبانی دینی و قرآنی در جامعه و مهم‌ترین وظایف روحانیت در این عرصه، گفت: بدون شک در عصری که رسانه‌ها شکل جدیدی به خود گرفته‌اند، استفاده مناسب از ابزار انتقال پیام در رسانه‌ها مستلزم ارتقای سواد رسانه‌ای و به‌ صورت خاص در فضای‌ مجازی، ارتقای سواد فضای‌ مجازی است. اما این سؤال اساسی مطرح است که آیا صرفاً افزایش و ارتقای سواد رسانه‌ای می‌تواند باعث استفاده صحیح و مناسب از رسانه‌ها شود یا خیر؟

وی افزود: قطعاً گام نخست در این مسیر ارتقای سواد رسانه‌ای است، اما از نگاه دیگر الزاماً منجر به کنش و رفتار نمی‌شود. پس زمانی این اتفاق روی می‌دهد که دانش سواد رسانه‌ای فرد به مرحله خردمندی برسد تا بتواند این دانسته‌ها را عملیاتی کند. در حقیقت خردمندی رسانه‌ای این قابلیت را به فرد می‌دهد تا بتواند سواد رسانه‌ای را کاربردی کند.

عضو کارگروه فضای مجازی کمیسیون اجتماعی و سیاسی مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه تحقق بصیرت رسانه‌ای در یافتن پاسخ برای این سؤالات است که در صورت ارتقای سواد رسانه‌ای چه عواملی باعث می‌شود این دانش به مرحله کاربرد برسد و سیاست‌های رسانه‌ای چه تأثیری بر خردمندی رسانه‌ای دارد و آیا نوع نگاه اسلامی یا غیر آن بر باور‌ها و آینده مطلوب بر نوع اقدامات و رفتار‌ها اثرگذار است؟ گفت: امروز مسئله ارتقای سواد رسانه‌ای و فضای‌ مجازی در کشور مورد توجه قرار گرفته، اما با وجود اقدامات انجام شده، همچنان نیازمند فعالیت‌های بسیار گسترده‌تری هستیم.

حجت‌الاسلام کهوند با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای با بصیرت رسانه‌ای تفاوت‌های متعددی دارد، افزود: مخاطب سواد رسانه‌ای جمعی از کاربران هستند که بیشترین قشر آن عموم مردم محسوب می‌شوند، اما مخاطب بصیرت رسانه‌ای شامل کاربران عادی، نخبگان و در نگاه کلان مسئولان و مدیران کشوری هستند. در سواد رسانه‌ای به کاربر تکالیف و وظایفی می‌دهند که غالب آن برای سایر کاربران عادی رسانه غیرقابل اجراست؛ حتی برخی راهکارها، تکالیف و باید‌ها و نباید‌ها را نخبگان سواد رسانه‌ای هم نمی‌توانند اجرا کنند، اما در بصیرت رسانه‎ای مطابق آیه شریفه «لا یکلف الله نفساً الا وسعها»، به‌ تناسب توان مخاطب، راهکار و تکلیف ارائه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه محور فعالیت در بصیرت رسانه‌ای، دین و احکام فقهی است، ابراز کرد: در بصیرت رسانه‌ای، دین و آموزه‌های دینی محور تولید، توزیع، مصرف و ارائه اطلاعات و ارتباطات است؛ اما در سواد رسانه‌ای، محور فرهنگی است که منشأ آن غرب است. بر همین اساس اساتید و کارشناسان سواد رسانه‌ای معتقدند که معضلات و آسیب‌های موجود در این عرصه ناشی از فعالیت نادرست کاربران خواه به دلیل نداشتن فرهنگ یا سواد رسانه است، در حالی که در آموزه‌های بصیرت رسانه‌ای، معضلات رسانه شامل فرایند تولید، ساختار، توزیع و مصرف، نحوه مدیریت، ویژگی‌های کاربر و محتوای موجود در رسانه است.

عضو کارگروه فضای مجازی کمیسیون اجتماعی و سیاسی مجلس خبرگان رهبری تصریح کرد: در آموزه‌های بصیرت رسانه‌ای با توجه به اصل امر به معروف و نهی از منکر و واقعیات زندگی بشری تلاش می‌شود، اما آموزه‌های سواد رسانه‌ای کمتر به مدیریت رسانه متمرکز است و حوزه دشمن‌شناسی و وحدت مورد غفلت واقع می‌شود. بصیرت رسانه‌ای معتقد است که باید الگوی رسانه مطلوب برای اسلام و انقلاب اسلامی داشته باشیم و براساس آن رسانه‌ها را طراحی کرده و در اختیار کاربران قرار دهیم. اصول بصیرت رسانه‌ای با توجه به انسان‌شناسی و نقاط ضعف و قوت و نیاز‌های واقعی انسان‌ها بنا نهاده شده است.
پیشرفت حوزه‌های علمیه هماهنگ با علم و فناوری باشد
حجت‌الاسلام کهوند به وظایف روحانیت در این عرصه و فضای مجازی اشاره کرد و گفت: اولین و مهمترین قدم در این عرصه، پیشرفت حوزه‌های علمیه هماهنگ با علم و فناوری است. در عصر حاضر با پیشرفت فناوری، تولید و انتشار محتوا به اندازه‌ای سرعت گرفته است که اطلاعات در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل شده و در دسترس استفاده‌کنندگان قرار می‌گیرد؛ لذا لزوم پیشرفت حوزه‌های علمیه متناسب با سرعت پیشرفت علم و فناوری از جمله موضوعاتی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با طلاب و روحانیون همواره بر آن تأکید داشته‌اند.
استفاده از ظرفیت گسترده فضای مجازی
وی ادامه داد: دومین قدم استفاده از ظرفیت گسترده فضای مجازی در جهت تبیین مبانی دینی و قرآنی است. در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد بود که با گسترش اینترنت در میان جامعه، با وجود آنکه هنوز بحث معضلات فرهنگی ناشی از اینترنت و فضای مجازی به گستردگی حال نبود، درایت و پیش‌بینی رهبر معظم انقلاب اسلامی طوری بود که ایشان مکرر به بیان معضلات و معایب این عرصه می‎پرداختند و از آن به عنوان «بزرگ‌ترین تهدید» یا «بزرگ‌ترین فرصت» برای تبلیغ و نشر معارف انقلاب اسلامی یاد می‌کردند. از نگاه رهبر معظم انقلاب فضای مجازی فرصتی استثنایی است که حوزه‌های علمیه می‌توانند آن را برای نشر معارف عظیم انقلاب اسلامی به خدمت گیرند.

لزوم آشنایی روحانیون با فضای مجازی
عضو کارگروه فضای مجازی کمیسیون اجتماعی و سیاسی مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: سومین قدم لزوم آشنایی روحانیون با فضای مجازی و ابزار‌های مرتبط با آن است. امروز ویژگی‌های منحصربه‌فرد فضای مجازی، بهترین امکان را برای ترویج و تبلیغ دین فراهم آورده و لازم است حوزه‌های علمیه در جهت مقابله با برنامه‌های تخریبی دشمن و تبیین معارف و مفاهیم دینی، با این فضا و شیوه استفاده صحیح از آن آشنا شوند. این مهم همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز بوده است.

حجت‌الاسلام کهوند بیان کرد: حوزه علمیه و در کنار آن روحانیت در راستای آگاهی‌ و بصیرت‌ دادن به جامعه رسالت سنگینی را برعهده دارند. از آنجایی که فضای مجازی هم به عنوان یک جامعه اثرگذار وارد زندگی مردم شده است، قدم بعدی آنان باید حضور فعال و اثرگذار در فضای مجازی باشد. امروزه، استفاده وسیع مخاطبان از فضای مجازی، باعث غلبه این فضا بر فضای واقعی شده و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی بسیاری را در میان افراد جامعه به وجود آورده است. از این رو، روحانیون به عنوان کسانی که تکلیف تبلیغ مبانی دینی و اخلاقی جامعه را برعهده دارند باید از این فرصت در جهت روشنگری جامعه و مقابله با آسیب‌های آن استفاده کنند.

‎‎وی اضافه کرد: رهنمود‌ها و دغدغه‌های همیشگی رهبر معظم انقلاب در ارتباط با فضای مجازی و نقش طلاب به عنوان پیشتازان جبهه‌های فرهنگی در این فضا، نشان‌دهنده نقش و اثرگذاری خطیر حوزه‌های علمیه در این عرصه است. لذا حوزه‌های علمیه باید ضمن شناخت و درک مناسب فرصت‌ها و تهدید‌های فضای مجازی، با وظیفه و رسالت خود در این باره هرچه بیشتر آشنا شده و به شکل مطلوب به وظایف خویش عمل کنند تا بهترین بهره را از دانش روز عاید کشور کنند.