پیشنهادات پژوهشی آیت الله کعبی در موضوع "شرور و بلایا در حوزه باورها"

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری رسا، آیت الله عباس کعبی عضو هیأت رییسه مجلس خبرگان رهبری در نوشتاری برای خبرگزاری رسا، با توجه به شیوع ویروس کرونا پیشنهاد پژوهشی خود را درباره شرایط اخیر ارائه کرد.

آنچه در پی می آید موضوعات پژوهشی پیشنهادی در «مساله شرور و بلایا در حوزه باورها و ارزشها» است که از سوی این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد حوزه و دانشگاه ارائه شده که می تواند در قالب مقاله های علمی، پژوهشی، پایان نامه های کارشناسی ارشد و رساله های دکتری مورد استفاده دانشجویان، طلاب و پژوهشگران قرار گیرد:

بسم الله الرحمن الرحیم

قال الله تعالی: الذی احسن کل شی خلقه (السجده/۷)

و قال تعالی:  الا له الخلق و الامر تبارک الله رب العالمین (الاعراف/٥٤)

مقدمه:

مساله ویروس کرونا که در زمان ما بیش از ۱۵۰ کشور را درگیر و شیوع جهانی پیدا کرده است، بار دیگر مساله شرور و بلایا را با نگاه الهیاتی مطرح کرده است. اندیشمندان و متفکران اسلامی از دیرباز به این مسائل پاسخ گفته و راه حل هایی ارائه نموده اند؛ اما امروزه در اثر گسترش جهانی ویروس کرونا، دشمنان اسلام با بهره مندی از فن آوریهای نوین و دامن زدن به شایعات و مغالطات به تضعیف باورها و ارزشهای اسلامی پرداخته اند که در مقابل بر محققان و اندیشمندان بویژه فضلای حوزه و دانشگاه، واجب است که به مقابله و تبیین حقایق و تقویت اعتقادات و ارزشهای دینی در کنار کمک و همیاری و رعایت دستور العمل های بهداشتی بپردازند.

از منظر اسلام، دین و دانش به هم پیوسته است و هرگونه ایجاد جدایی بین علم و ایمان انحراف بزرگی به شمار می آید. ایمان منهای علم؛ عقب ماندگی و فنای بشریت است و علم منهای ایمان منجر به جنایت و هلاکت و نابودی بشریت؛ ولو با سلاحهای بیولوژیک. از این رو موضوع شناسی و مساله شناسی شرور و بلایا با تاکید بر بیماری های عمومی و مسری جهت بهره برداری و تحقیق تقدیم می نمایم.

ماهیت شرور و بلایا در فلسفه، کلام و الهیات دینی

شرور و بلایا، به حوادث طبیعی و غیر طبیعی که در زندگی فردی و اجتماعی به ظاهر نوعی نقص به حساب می آیند، اطلاق می شود؛ نظیر آفرینش افرادی که ناقص الخلقه به حساب می آیند؛ یا فلسفه آفرینش حیوانات به ظاهر موذی و  مضر نظیر مار و عقرب و یا میکروب ها و ویروس های بویژه کشنده نظیر کرونا در زمان ما و یا سرطان، طاعون، وباء، زلزله، سیل، طوفان و یا بیماریها و جنگ ها و آتش ها و فتنه ها و نظایر آن.

مسائل مربوط به  شرور و بلایا به دو قسم تقسیم می شوند:

الف) مباحث مربوط به باورها که جنبه فلسفی و یا کلامی دارند.

ب) مباحث مربوط به ارزش ها که به طور عمده ارزشهای اخلاقی و احکام فقهی و حقوقی ناشی از آن مورد توجه است.

در حوزه باورها مسائل شرور و بلایا  به چند بخش تقسیم می شوند:

1 ـ مساله شرور در نظام احسن الهی

2 ـ مساله شرور و عدل الهی

3 ـ مساله شرور و براهین توحید

4 ـ مساله شرور و کرامت معصومین علیهم السلام

5 ـ مساله شرور و پیوستگی دین و دانش

6 ـ مساله شرور و بلایا و تاثیر دعاء و توسل در دفع ورفع آن

7 ـ مساله شرور و قضاء و قدر الهي

8 ـ مساله شرور و امتحان الهي

9 ـ مساله شرور و انتخاب انسان

10 ـ مساله شرور و اومانیسم و عجز و ضعف و درماندگی بشر

اما مساله شرور در حوزه ارزشهای اخلاقی نیز به چند بخش تقسیم می شود:

1 ـ شرور و بلایا و انسان دوستی

2 ـ شرور و بلایا و یاری هم نوعان

3 ـ شرور و بلایا و همدردی وکاستن از آلام بشری

4 ـ شرور و بلایا و همیاری جامعه بشری برای غلبه بر شرور و بلایا

5 ـ شرور و بلایا و خدمات اجتماعی داوطلبانه برای کمک به مبتلایان

6 ـ شرور و بلایا و جلوه های ویژه ایثارگری

7 ـ شرور و بلایا و یاد خداوند و تضرع به درگاه الهی

8 ـ شرور و بلایا و عبرت اخلاقی فردی و اجتماعی

9 ـ شرور و بلایا و تاب آوری فردی و اجتماعی

10 ـ شرور و بلایا و رشد فردی و اجتماعی

شرور و بلایا از نظر مسائل فقهی به چهار فصل تقسیم می شود:

• فصل اول: فقه و بلایای طبیعی؛ نظیر زلزله و سیل و طوفان و آتش فشان و آتش سوزی جنگل ها و منابع طبیعی و آیات سماوی و بادهای ترسناک و ..
• فصل دوم: فقه و بلایای ناشی از خطاها و عمد انسانی؛ نظیر حوادث جاده ای، انحراف قطارها، سقوط هواپیماها، غرق کشتی ها و انسانها، آتش گرفتن اماکن عمومی و خصوصی و ...
• فصل سوم: فقه و فتنه ها و بلایای اجتماعی و سیاسی؛ نظیر اغتشاشات و بلواهای اجتماعی و سیاسی، ناامنی، جنگ ها، غارت ها و ظلم ها وجنایت ها و ..
• فصل چهارم: فقه و بیماریهای عمومی؛ از لحاظ بیماری های قابل پیش بینی و بیماری های غیر قابل پیش بینی و نیز از لحاظ واگیردار بودن و عدم آن.

محورهای فصل چهارم به قرار ذیل است.:

1 ـ مسائل دوره پیش گیری و الزامات آن ( الوقایة خير من العلاج )

2 ـ مسائل مربوط به دوره درمان و الزامات آن؛ نظیر وجوب درمان و وجوب معالجه و تهیه امکانات لازم با لحاظ پیشرفت های علمی

3 ـ واجبات و مستحبات و الزامات مربوط به بیماران

4 ـ واجبات و مستحبات و الزامات مربوط به پزشکان، پرستاران و کادر بهداشتی و درمانی و بیمارستان ها

5 ـ مسائل فقهی مربوط به ضمان ناشی از بیماریهای واگیردار

6 ـ مسائل ناشی از حرمت احتکار دارو و لوازم بهداشتی و تعزیرات حکومتی

7 ـ الزامات و مستحبات و آداب مربوط به رعایت بهداشت فردی واجتماعی و محیطی

8 ـ وظیفه دولت و نخبگان و روحانیت و رسانه ها در فرهنگ سازی و تاثیر بر افکار عمومی در عمل به توصیه ها و دستور العمل های بهداشتی

9 ـ الزامات و مستحبات و آداب مربوط به سبک زندگی در شهرها و روستاها و اماکن عمومی درگیر با بیماریهای عمومی به ویژه واگیردار

10 ـ وجوب وضع قوانین و مقررات محدود کننده و الزام آور جهت غلبه بر بیماریهای عمومی( نظیر واکسیناسیون ) و واگیردار (نظیر ممنوعیت تجمع و رفت و آمد) توسط دولت و الزام شرعی ملت به رعایت آن

11 ـ احکام تجهیز اموات ناشی از بیماریهای واگیردار (غسل،کفن، دفن و نماز بر میت) با رعایت شرایط محدودیت و اضطرار و ضرورت و دفع و رفع ضرر

12 ـ فقه ارائه خدمات اجتماعی به متضررین بویژه محرومین در دوران بحران ناشی از بیماری عمومی

13 ـ وجوب توبه و استغفار و دعا و تضرع و توسل در دفع و رفع شرور و بلایا از جمله بیماریها وگرفتاری ها و شدائد

در پایان لازم به تذکر است مساله غلبه  بر ویروس کرونا که واگیری جهانی پیدا کرده است مساله ای انسانی و فراتر از نگاهای دینی و مذهبی و قومیتی و فرهنگی و یا خرده فرهنگی و یا آداب و رسوم ملل است و در اندیشه اسلامی در این گونه موارد با  عزم جهانی و نگاه فراملی و منطقه ای و بشردوستانه باید با بسیج همه توانمندی ها بر این دشمن سلامت و نفوس انسانها غلبه پیدا کرد.