بهار دعا؛ امید به آینده

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری رسا، ششمین شماره از سلسله یادداشت های حضرت آیت ‌الله صافی گلپایگانی درباره ماه مبارک رمضان با عنوان « بهار دعا؛ امید به آینده» منتشر شد، متن این مقاله بدین شرح است؛

بسم الله الرحمن الرحیم

یكی از وظایف و برنامه‎هایی كه روزه‎داران در ماه رمضان اجرا می‎نمایند، دعا و مناجات و طلب حوایج از خداوند قاضی‌الحاجات است.

دعا، نجات از ناامیدی

خواندن دعا و طلب خیركردن از خداوند در هر زمان، مستحب و توان‌بخش روان و از اسباب نشاط دل، انبساط خاطر و تجدید قوای فكری و روحی است.

«دعا»، رافع غم و اندوه، غذای مقوّی روح، برطرف‌كننده ناراحتی‎ها، سبب خوش‎بینی و امّید به آینده و نجات از كابوس ناامیدی است.

دعا، خواندن پروردگار و یاری‌خواستن و حاجت‌طلبیدن از اوست كه انسان فطرتاً از این نعمت بزرگ و رحمت واسعه الهی، بهره‎مند است.

بشر، پناهنده قدرت لایزال

بشر ـ هر چه هم قوی و نیرومند باشد ـ در شداید و سختی‎ها به وجود خدا ـ ‎كه برتر از همه و بی‎نیاز از همه و كارساز همه است ـ رو می‎آورد و به او پناهنده می‎شود و رفع سختی‎ها و بلاهایی را كه به آن گرفتار شده را از او می‎طلبد. فطرتش او را به سوی خدا رهبری می‎نماید و غیر از خدا كارسازی نمی‎یابد: «قُلْ اَرَءَیْتَكُمْ اِنْ اَتاكُمْ عَذابُ اللهِ اَوْ اَتَتْكُمُ السّاعَةُ اَغَیْرَاللهِ تَدْعُونَ اِن كُنْتُمْ صادِقِینَ بَلْ اِیَّاهُ تَدْعُونَ»(1)

اگر افتی به دام ابتلایی * به جز او از كه می‎جویی رهایی(2)

انسان در پستی و بلندی‎های زندگی و حوادث روزگار و در برابر پیشامدهای سخت و ناگوار به مواردی می‎رسد كه غیر از دعا هیچ‎گونه تكیه‎گاهی برای خود نمی‎یابد و فقط دعا می‎تواند ضعف و ناتوانی روحی او را جبران كند.

عقده‌گشایی، نیاز شدید بشر

یكی از چیزهایی كه هر بیمار و گرفتار به آن شایق و مایل است «دعا» است. هر شخص بیمار و هر انسان مبتلا و ناراحت مایل است دوستی داشته باشد كه دردهای خود را با او بگوید و او را از ناراحتی‎های خود آگاه ساخته، گرفتاری‎های خود را برایش شرح دهد و آن چه را بر سرش آمده یكایك برای او بازگو كند و به اصطلاح، «عقده‎گشایی» نماید.

یكی از فواید دعا این است كه مؤمن، با خدای مهربان و شنوا، رازها، غصّه‎ها و رنج‎ها و افسردگی‎هایش را در میان می‎گذارد و گرفتاری‌های خود را بی‎كتمان شرح می‎دهد؛ و از او چاره‎جویی می‎كند و می‎داند كه خدا از هركس به او نزدیك‎تر است؛ ناله و صدایش را می‎شنود و او را پاسخ می‎گوید.

بنده مؤمن، پس از دعا احساس می‎كند كه آلام درونی‎اش تخفیف یافته و سنگینی بار اندوه و فشارهای روحی‎اش سبك‎تر شده است.

راستی اگر دعا نبود و اگر بندگان راه به دعا نمی‎بردند و ناچار بودند راز دل و غصّه‎های خود را بازگو نكنند، چقدر زندگی ناگوار و تلخ می‎شد و عقده‎های روحی، آنان را آزار می‎داد.

لزوم شکر نعمت دعا

ما باید به خاطر وجود نعمت «دعا»، حمد خدا را به جای آوریم و این نعمت را عزیز و گرامی بداریم.

در دعای «ابی حمزه» است كه: «اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِی اَدعُوهُ فَیُجِیبُنِی وَاِن كُنتُ بَطِیئاً حِینَ یَدعُونِی؛ حمد برای آن خدایی است كه او را می‎خوانم؛ پس مرا جواب می‎دهد، هر چند من در جواب او ـ ‎وقتی مرا بخواند ـ كُند هستم.»

و در همان دعا می‎خوانیم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِی اَسْئَلُهُ فَیُعْطِیَنِی وَاِنْ كُنتُ بَخِیلا حِینُ یَسَتَقْرِضُنِی؛ حمد، مخصوص خدایی است كه از او می‎خواهم، پس مرا عطا می‎كند؛ هر چند وقتی از من وام بخواهد بخل می‌ورزم.»(3)

و در فرازهای دیگری از این دعای زیبا می‎خوانیم: «اَلْحَمدُللهِ الَّذِی اُنادِیهِ كُلَّما شِئتُ لِحاجَتِی وَاَخلُو بِه حَیثُ شِئتُ لِسِرِّی بِغَیرِ شَفِیع فَیَقضِی لِی حاجَتی؛ سپاس مر خدای را كه هر زمان بخواهم برای نیازم او را ندا می‎كنم و برای راز گفتن با او خلوت می‎نمایم؛ بدون این كه شفیعی داشته باشم، پس حاجتم را برمی‎آورد.»

آری! دعا، همّت را بلند، اراده و تصمیم را استوار، و انسان را در برابر حوادث بزرگ و مصایب جانكاه مجهّز و بیمه می‎سازد.

دعا، وسیله تهذیب باطن و نشان از شعور دعا كننده به فقر و نیازش به خدا و باعث رسوخ صفت تواضع و فروتنی و افتادگی و پرهیز از تكّبر و گردنكشی است.

راجع به دعا و آثار و بركات و شرایط و آداب آن در این مجال نمی‎توان حقّ سخن را ادا كرد و علاوه بر آن از عهده ضعیفانی چون من نیز خارج است.

از جمله اخبار درباره «فضیلت دعا» این روایت است: «الدُّعاءُ مخُّ العِبادة؛ دعا مغز و حقیقت بندگی و پرستش است.»(4)

و نیز در حدیث دیگر است: «اَلدُّعاءُ سلاحُ المُؤمِنِ وَعَمُودُ الدِّینِ وَنُورُ السَّماواتِ وَالاَرْضِ؛ دعا اسلحه مؤمن و ستون دین و نور آسمان‎ها و زمین است.»(5)

ماه رمضان، بهار دعا

پر واضح است كه ماه رمضان، بهار دعا و موسم آن است. افراد ناامید، شكست خورده، گرفتار، بی‎نشاط و ناراحت، كم صبر و بی‎شكیب در این ماه از بركت دعا و توجّه به رحمت واسعه الهی امیدوار، با نشاط، بردبار و شكیبا گردیده و از نو با روح شكست‎ناپذیر، در میدان حیات و زندگی به فعّالیّت و كوشش مشغول می‎شوند.

ماه رمضان به انسان این نوید را می‎دهد كه نباید در كشاكش دشواری‎ها و سختی‎های این جهان خود را ببازد و از دست و پنجه نرم كردن با حوادث عالم بیم‎ناك گشته و مغلوب پیشامدها گردد.

خواندن دعای ابی حمزه، افتتاح و دعاهای دیگر، چنان شخص را گرم و پرشور و سرشار از نشاط و معنویّت می‎سازد كه تمام مصائب دنیا را فراموش كرده و وجودش غرق خوش‎بینی و خوش گمانی به آینده می‎شود و همان طور كه در حدیث است این گونه دعاها ـ كه در ماه رمضان رسیده و نمونه‎های آن در ماه‎ها و مواقع دیگر نیز زیاد است ـ سلاح و زره مؤمن است و وجود او را در برابر حوادث، بیمه قطعی كرده و روحش را غیرقابل نفوذ قرار می‎دهد.

سرتاسر دعای ابی حمزه، برنامه تسلیح اخلاق واقعی و درس رضا و تسلیم و قناعت و توكّل و حبّ به خدا و پیغمبر خدا و اولیای دین است. همان سلاح و زرهی كه مجاهدان اسلام با آن به جهاد دشمنان خدا می‎رفتند و آن‎ها را ـ ‎كه غرق سلاح و زره بودند‎ ـ شكست می‎دادند و اسلام را بر كفر غالب می‎ساختند.

خواننده عزیز و روزه‎دار ارجمند! از برنامه‎های دعایی این ماه استفاده كنید. وقت را غنیمت بشمارید. فرصت را از دست ندهید كه: «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب»(6) با خدا سخن بگویید و سپاس و ستایش او را - كه شایسته‌ی سپاس و ستایش است- به جای آورید. از دعا روی نگردانید و اظهار تكبّر ننمایید که خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم می‌فرماید: «اِنَّ الَّذِینَ یَستَكبِرُونَ عَن عِبادَتِی سَیَدخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِین»(7) /998/د102/ق

پی‌نوشت‌ها:

1.سوره انعام، آیه 40 و 41؛ بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را در رسد یا رستاخیز شما را دریابد، اگر راست گویید، كسی غیر از خدا را می‎خوانید؟» [نه،] بلكه تنها او را می‎خوانید، و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور می‎گرداند، و آنچه را شریك [او] می‎گردانید فراموش می‎كنید.

2.از مرحوم آیت‎الله والد ‎قدّس سرّه نویسنده گنج دانش.

3.اشاره به آیه كریمه: (مَن ذَاالَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرضاً حَسَناً).

4.حدیث نبوی: بحارالانوار، ج 93، ص 300.

5.كافی، ج 2، ص 468.

6.فرصت‌ها همچون ابر می‌گذرد.

7.سوره غافر، آیه 60؛ در حقیقت، كسانی كه از پرستش من كبر می‌ورزند به زودی خوار در دوزخ در می‎آیند.