گرفتاری هنرمندان در گرداب «رئالیسم خاکستری»

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، هفته دوم مدرسه معرفتی مهارتی مجازی اربعین از روز یکشنبه آغاز شد و امروز، 6 مرداد کلاس دوم امروز، پیش از ظهر و با ارائه دکتر مجید شاه‌ حسینی، پژوهشگر هنر و سینما بحث خود را با موضوع «سویه آخرالزمانی اربعین و تقابل آن با آخرالزمان گرایی سینمای غرب» برگزار شد.

مجید شاه حسینی، پژوهشگر حوزه سینما در ابتدا با اشاره به شیوه مواجهۀ سینمای غرب با مقوله آخرالزمان گفت: در این زمینه پنج دیدگاه وجود دارد؛ نوع برخورد اول برخورد طبیعی است؛ زاویه دید تکنولوژیکی، علمی ـ تخیلی، دینی و اسطوره‌ای از انواع دیگر مواجهۀ غرب با این موضوع است که بحث ما «برخورد دینی» را در بر می‌گیرد.

وی پرداختن سینمای ایران به مسأله آخرالزمان را امری ضروری دانست و عنوان کرد: آخرالزمان در نظر شیعیان انتهای حکومت انبیاء است و تصویری مثبت را در ذهن به وجود می‌آورد. برعکس ما، غربی‌ها هستند که همیشه تصویری مخدوش و منفی را از آخرالزمان به تصویر می‌کشند. امروز تمام مردم جهان تشنۀ مفاهیم جدید هستند و اربعین، دروازه‌ای به سوی آخرالزمان است.

مدیرعامل اسبق بنیاد فارابی، سینمای ایران را مورد انتقاد قرار داد و تأکید کرد: سینما فقط عرصۀ بودها و هست‌ها نیست؛ بلکه بایدها و شایسته‌ها نیز باید در آن به تصویر کشیده شوند. خیلی از مسائل مثل اربعین هنوز در سینمای ما به درستی متجلی نشده و تنها دلیل آن نیز سینماگران ما هستند که فضای ذهنی‌شان خیلی نازل است و دائما به مسائل جنسی و اعتیاد می‌پردازند. آنها به گونه‌ای یک معتاد در جوب افتاده را تصویر می‌کنند و حال و روز او را بیان می‌کنند که گویا خودشان آن لحظات را درک کرده اند.

وی هنرمندان را به رئالیست خاکستری و رئالیست شهودی تقسیم‌بندی کرد و اظهار داشت: اگر کسی واقعا خود را هنرمند می‌داند و دنبال واقعیات است باید سوژۀ او پدیدۀ چند میلیونی اربعین که مناسبات جهانی را به هم ریخته باشد. هنرمندی رئالیست است که بتواند این واقعه عظیم را ببیند نه اینکه فقط دود در کافه را ببیند؛ رئالیسم شهودی، جنسی از رئالیسم است که در سایه اربعین محقق می‌شود.

شاه ‌حسینی ذهن مردم پس از کرونا را ذهنی ویران شده خواند و با اشاره به جایگزینی برای آن خاطرنشان کرد: بنیان‌های ذهنی غربی‌ها و فلسفۀ مادی‌شان فروریخته است. کسی که از آن طرف به سمت ما می‌آید، دنبال حرف نو است که اربعین جایگزین خوبی برای فلسفه‌های ویران شده غرب است. ما نباید آرمان‌ها را به اسم شعار زمین بزنیم بلکه باید روی آنها مانور دهیم. اکنون انسان غربی به خوبی خلاء معنویت و خدا را احساس می‌کند و به این نتیجه رسید از زمانی که خدای ساعت‌ساز مرد، انسان هم به کام مرگ کشانده شد.

وی در آخر الگوی فیلم‌سازان انقلابی را شهید آوینی دانست و گفت: اگر کسی بخواهد انسان طراز انقلاب و گام دوم را نشان دهد، باید به سمت اربعین برود؛ همان طور که در گام اول باید به سمت رزمندگان و مجاهدان می‌رفت. اربعین و زیارت، طرفداران زیادی دارد؛ در طول مسیر، مسیحیان، بودایی‌ها، کلیمیان و افراد زیادی به چشم می‌خورند که با وجود شیعه نبودن، به خوبی معنای امام و زیارت را درک می‌کنند. هنرمند واقعی شکارچی این لحظه هاست و باید به حال‌ و هوای افراد بپردازد تا بتواند اثری جهانی را تولید کند./پ202/ف