مسؤولان حوزه به فکر تفریح طلاب در دوره مقدمات باشند

اشاره: وقتی در اقشار و اصناف مختلف جامعه به تفریح و فراغت آن‌ها توجهی نشود و برای آن برنامه ریزی مناسبی نداشته باشند، خستگی و خمودگی اولین آسیبی است که دامن آن‌ها را می‌گیرد و در پیشبرد اهداف مشترک به مشکل برمی‌خورند.

 

از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا برای بررسی مسأله اوقات فراغت از منظر روان‌شناسی دینی با حجت الاسلام دکتر مسعود آذربایجانی، دانش‌یار گروه روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به گفت‌وگو پرداخت که بخش دوم آن تقدیم مخاطبین می‌شود.

رسا ـ چه ارتباطی میان تفریح و سلامتی وجود دارد؟

بنده فکر می‌کنم از دو جهت این ارتباط وجود دارد؛ یکی اینکه استراحت کردن از نیاز‌های اساسی انسان‌ها می‌باشد. شما فرض کنید چندین شبانه روز یک ماشین را روشن نگه دارید و از آن کار بکشید، بدون شک خراب خواهد شد. بنابراین باید به بدن استراحت داد که بخشی از آن توسط تفریح کردن تأمین می‌شود. مغز و جسم ما نیاز به استراحت‌های مناسبی دارند که اگر تأمین شوند تندرستی و سر زندگی را به همراه خواهد داشت.

یک جنبه دیگر این است که در سلامت روان ما هم اثر می‌گذارد. وقتی ما برای استراحت و فراغت‌مان یک زمانی را اختصاص دهیم، باعث می‌شود تا خطا‌های ناشی از خستگی کاهش پیدا کند. از طرفی هم، چون یک زمان خالی داریم؛ بنابراین فرصت می‌کنیم تا به گذشته و تصمیمات خودمان فکر کنیم؛ اما اگر مدام در پی کار باشیم و برای خودمان تفریح و سرگرمی به وجود نیاوریم، چگونه می‌توانیم به تجربه‌های خودمان دقت کنیم؟ این می‌تواند به سلامت روانی ما آسیب بزند.

 

رسا ـ مسؤولان حوزه علمیه برای فرهنگ سازی اوقات فراغت سالم در جامعه چه برنامه‌هایی داشته که نظر شما را جلب کرده است؟

دوره‌های تربیت مربی کودکان و نوجوانان یکی از برنامه‌های خوب حوزه علمیه است. برنامه‌های هنری و رسانه‌ای در دفتر تبلیغات، اعزام مبلغین به مدارس و مساجد، خدمات طلاب جهادی در سیل، زلزله، کرونا و... که به نظرم خیلی ثمربخش و قابل تقدیر است. این‌ها و چندین برنامه دیگری که انجام شده است، بعضاً برنامه‌هایی هستند که قبل از انقلاب اجرا می‌شد که کمی توسعه یافته ولی این مقدار برنامه، توسعه و نوآوری کفایت نمی‌کند.

رسا ـ شما برای هدفمند کردن فعالیت‌های حوزه عملیه چه پیشنهادی می‌کنید؟

یکی از راه‌های هدفمند سازی، تخصصی کردن فعالیت‌ها می‌باشد که برای هر دورۀ سنی یک برنامۀ مخصوص داشته باشیم؛ مثلا نیاز‌های بچه‌های پیش دبستانی که از چهار سالگی شروع می‌شود، با بچه‌های دورۀ دبستان فرق می‌کند، همچنین نوجوانی که شروعش از سیزده سالگی است و دورۀ جوانی و بزرگسالی هم که از بیست سالگی به بعد می‌باشد، فرق می‌کند. ما باید برای اوقات فراغت هر ردۀ سنی، تفریحات، ورزش‌ها و برنامه‌های جداگانه‌ای برنامه ‌ریزی کنیم.

 

کار دوم این است که برنامه ‌ریزی موضوعی کنیم؛ مثلا یکی از تفریحات، اردو و گردش است. ما بیاییم برای اردو‌ها و مسافرت‌ها برنامه‌ ریزی کنیم که چگونه در کنار لذت‌بخشی، به دنبال نکات مثبت و هدف‌مندتر شدن نیز باشیم. خود بازی‌ها یا ورزش کردن که چه بازی و ورزش‌هایی را ما باید ترویج و برای آن فرهنگ سازی کنیم؟ شما به این قسمت قرآن که می‌فرماید «قُل بِفَضلِ اللهِ وَ رَحمَتِهِ فَبِذالِکَ فَلیَفرَحُ المُؤمِنون»(۱) دقت کنید. اینکه مردمان مؤمن با فضل و رحمت خداوند شادی می‌کنند و خوشحال هستند، این به چه معنایی است؟ تخصیص‌ها و فضا‌هایی که برای ما بازگو می‌کند، چیست؟ از این قبیل آیات نیاز به کار جدی دارد که متاسفانه زیاد کار جدی دیده نشده است.

یک اصل دیگر که باید به آن توجه کنیم این است که ما به سمت «طَبیبٌ دَوارٌ بِطِبِّه» برویم. تا مدت‌ها بود که به صورت انفعالی خدمت می‌کردیم؛ یعنی کوچک و بزرگ، زن و مرد می‌آمدند سراغ ما تا مشکلات‌شان را حل کنیم، اما اصل این بود که ما دنبال این افراد برویم، نه اینکه آن‌ها دنبال ما بیایند. تا حالا شده است که به دنبال مشکلات مردم بگردیم البته با رعایت ادب و حفظ آبروی افراد؟ این نکته مهمی است که برای هدفمند سازی برنامه‌های حوزه، می‌تواند کارایی بالایی داشته باشد.

 

رسا ـ در بین طلاب به خصوص سطح مقدمات بعضا خستگی‌ها و افسردگی‌هایی دیده می‌شود، برای این افراد چه باید کرد؟

طلبه‌ها هم مثل بقیه انسان‌ها نیاز به استراحت و تفریح دارند، مخصوصا طلاب سطح مقدمات که بیشتر نوجوان و جوان هستند. مسؤولان حوزه باید برای طلاب یک زمان استراحت و فراغت قرار دهند تا با برنامه ‌ریزی درست، انرژی بسیار این دورۀ سنی را تخلیه و هدایت کنند؛ به همین دلیل ما نباید فقط به فعالیت‌های درسی اکتفا کنیم و از فعالیت‌هایی مانند؛ کوهنوردی، شنا، اردو‌های زیارتی یا تفریحی، مسابقات مختلف و... غافل شویم. متأسفانه این مسأله جدی گرفته نشده است و باید روی آن کار شود تا طلاب در مدارس احساس نشاط و سرزندگی کنند./ت300/ف

 

 

(۱) سوره یونس آیۀ ۵۸