رزقی که از محرم گرفته می‌شود
اشاره: با نگاهی دقیق و عمیق می‌توان به این نتیجه رسید که عاشورا یک واقعۀ تاریخی نبوده است، بلکه فرهنگی غنی و سرشار از معارف الهی به همراه نقشه راه برای تفکر شیعی است. این فرهنگ از آنچنان معنویت و تأثیرگذاری برخوردار است که انعکاس آن در جامعه باعث تحول بنیادین جامعه خواهد شد حتی در جامعه‌ای که به‌عنوان قلب کفر شناخته می‌شود.
از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا با حاج عباس حیدرزاده درباره مسائل محرم امسال همراه کرونا و فرهنگ عاشورایی به گفت‌وگو پرداخت.
رسا ـ ابتدا دربارۀ ماه محرم، شور و شعور حسینی و ارتباط مؤمنین با حضرت سیدالشهدا(ع) بفرمایید.
عزای سیدالشهدا(ع) از گودال قتلگاه شروع شد و اولین روضه‌خوان امام حسین حضرت زینب(س) بود. گرچه از آدم تا خاتم بر مصائب سیدالشهدا گریستند، لکن روضه‌خوانی که خودش صحنه کربلا را دید، حضرت زینب و امام سجاد(ع) بودند که عشق عزاداران سیدالشهدا و محبین ایشان از طریق همین مجالس و عزاداری‌ها نسبت به امام حسین(ع) ارائه می‌شود.
این ریشه در قرآن کریم دارد که شیعیان با استناد به آیه «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودت فی القربا» مودت خود را نسبت به خاندان عصمت و طهارت در محرم که غایت آن است، نشان می‌دهند. اگر از بُعد دیگری نگاه کنیم، محرم و عزای سیدالشهدا(ع) نگه دارندۀ دین ماست و ما هر چه که یاد گرفتیم از منبر‌های امام حسین(ع) بوده است.
محرم برکاتی دارد که مهم‌ترین آن ظلم‌ستیزی است. عاشورا نماد ظلم‌ستیزی امام حسین(ع) و به پا خاستن علیه ظلم و استکبار است و همین باعث شد تا انقلاب اسلامی ما و نهضت امام خمینی(ره) به پیروزی برسد. فرهنگ عاشورایی بود که ما را در دفاع مقدس پیروز کرد و باعث شد تا جوانان با شجاعت و بی‌مهابا به دل دشمن بزنند. عشق امام حسین(ع) بود که جوانان را به سوریه و عراق جهت دفاع از حرم‌های اهل‌بیت(ع) اعزام کرد؛ لذا بنابر فرمایش اکثر علما، عاشورا و مجالس عزاداری سیدالشهدا از افضل مستحبات است، زیرا ما هرچه داریم از محرم و صفر است.
امام حسین(ع) به اسلام روح بخشید. بنده به کشور‌هایی در قلب کفر سفر کرده‌ام که روز عاشورا فریاد یاحسین سر می‌دادند و مردم با امام حسین(ع) و عشق ایشان زندگی می‌کنند؛ لذا اگر محرم و عزای سیدالشهدا کم‌رنگ، دچار آسیب و تحریف شود، اسلام و شیعه ضربه می‌بیند. ما باید در تقویت محرم و عاشورا کوشا باشیم.
رزقی که از محرم گرفته می‌شود
به نظر بنده ما رزق سال خودمان را از محرم می‌گیریم و با عاشورای امام حسین(ع) بیمه می‌شویم. ناخالصی‌های جوانان ما با عاشورای امام حسین(ع) تطهیر می‌شود، گناهانی که ما در طول سال مرتکب شده‌ایم با اشک برای ایشان و ادامه راهشان بخشوده می‌شود؛ لذا باید توجه داشت که بحث عاشورا و محرم، بحثی ضروری برای نیاز روح و جسم خودمان است.
رسا ـ نظر جنابعالی راجع به تجمع‌ها و رفت‌وآمدهایی که هیچ محدودیتی برایشان وجود ندارد، چیست؟
راجع به این مسائلی که چرا مثلا در جاده شمال ازدحام است ولی برای مجالس عزاداری می‌گویند باید پروتکل‌ها رعایت شود، مبنای ما فرمایشات آقا است و دستور ایشان فصل‌الخطاب است. ایشان مطلبی را که بیان می‌فرمایند، همۀ جوانب را در نظر می‌گیرند و می‌داند که ضرورت دارد که این پروتکل اجرا شود. حالا هر کسی هر کار می‌خواهد بکند؛ می‌خواهند شمال بروند، صف بایستند، ازدحام کنند و... ولی ما در مجالس امام حسین(ع) نباید بهانه دست کسی بدهیم.
رسا ـ نظرتان دربارۀ مراسمات سنتی و مجالس خانگی چیست؟
نمونه‌های بسیاری وجود دارد که امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و امام رضا(ع) روضۀ خانگی می‌گرفتند. در عصر حاضر هم قبل از اینکه بیماری کرونا به وجود بیاید، علما روضه‌های خانگی داشتند. مرحوم آیت‌الله شب زنده‌دار بنده را برای روز‌های نهم، دهم و یازدهم محرم به خانه‌شان دعوت کرده بودند و گفتند که روضۀ ما فقط خودم و خانواده‌ام هستیم آیا قبول می‌کنید تشریف بیارید؟ بنده هم گفتم بله و صبح که رفتم منزل ایشان، فقط خود آیت الله شب زنده‌دار به همراه مرد و سه خانم دیگر در خانه حضور داشتند.
اعتقادی در لندن!
چند سال پیش که محرم در لندن بودم، آقایی ما را به خانه‌اش دعوت کرد و با ماشین دنبال بنده آمده بود؛ گفتند بخوانید، گفتم که جمعیت کجاست و ایشان گفتند من می‌خواهم شما برای من بخوانید و اعتقاد دارم مهم این است که در خانه روضه خوانده شود.
پسر آیت الله گلپایگانی می‌گفتند عصر عاشورا که می‌شد، پدرم که حدود نود سالشان بود صندلی می‌گذاشتند و برای خانواده روضه می‌خواندند؛ لذا حالا که شرایط به این گونه است، باید مجالس خانگی تقویت شود.
رسا ـ برای هیئات مذهبی چه توصیه‌ای دارید؟
هیئات باید تلاششان این باشد که فرهنگ عاشورایی در زندگی مردم جاری شود. فرهنگ عاشورایی فرهنگی غنی است که در هر جامعه‌ای نفوذ کند، آن جامعه را متحول می‌کند. فرهنگ عاشورا ظلم‌ستیز، آمر به معروف و ناهی از منکر، مروج اخلاق در خانواده، ایثار و برادری است که اگر به ابعاد این فرهنگ پرداخته شود، جامعه ما متعالی خواهد شد و به جامعۀ توحیدی و الهی بدل می‌شود.
شما ببینید سیدالشهدا(ع) با خانواده خود چگونه برخورد می‌کند؛ شما ببینید سیدالشهدا وقتی می‌خواستند به میدان بروند چطور دخترشان را نوازش می‌کنند. برخورد ایشان نسبت به دختران حضرت مسلم وقتی خبر شهادت حضرت مسلم می‌رسد چگونه است؛ شما ادب حضرت عباس و علی اکبر را ببینید. اگر در منبر‌ها و مداحی‌ها به فضائل عاشورا پرداخته شود، جامعه متحول می‌شود و این کار تنها وظیفۀ مداح و سخنران نیست؛ من اینجا با قاطعیت عرض می‌کنم، مسؤولان هیأت‌ها وظیفۀ بزرگ و سنگینی دارند و آن‌ها باید از مداح بخواهند که مطالبش هدف‌دار باشد.
رهبر معظم انقلاب فرمایشی دارند که هیأت‌ها باید کارخانه آدم‌سازی باشد؛ یعنی وقتی جوان ده شب داخل هیأت می‌آید، این جوان باید زندگی‌اش عوض شده باشد، طریقۀ برخورد او با خانواده‌اش عوض شود و مشکلات دیگرش به وسیلۀ اباعبدالله الحسین(ع) برطرف شده باشد.
رسا ـ کلام آخر کسی که چهل سال است برای خانه اهل‌بیت(ع) نفس می‌زند چیست؟
وقتی عالمی که هشتاد سال علوم اهل‌بیت(ع) را فراگرفته و در دین فقیه شده است، به این نتیجه می‌رسد که هرچه هست در خانه سیدالشهدا است، تکلیف من روشن خواهد بود. مرحوم کوثری می‌گفتند در زمان شهادت حاج آقا مصطفی بنده به نجف رفتم و هرچه از داغ جوان گفتم، امام گریه نکردند؛ اما زمانی که نام حضرت علی اکبر(ع) را آوردم، اشک از چشمان حضرت امام(ره) جاری شد. حضرت امام(ره) می‌گویند ما هرچه داریم از محرم داریم.
کل الخیر فی باب الحسین
وقتی وصیت نامۀ آیت‌الله مرعشی نجفی را نگاه می‌کنند، ایشان نوشته بودند آن پیراهنی که در مجالس سیدالشهدا پوشیده‌ام را با من دفن کنید؛ نمی‌گوید آن کار علمی در کفن باشد بلکه می‌گویند پیراهن مشکی و دستمال اشکم را با من دفن کنید؛ یعنی افتخار این عالم، پیراهن مشکی و دستمال اشک آلودۀ سیدالشهدا است.
مرحوم آیت‌الله بروجردی نیز وصیت می‌کنند تربت خاصی که آن خادم امام حسین(ع) برای من آورده را گِل کنید و به محاسن من بمالید. «کل الخیر فی باب الحسین»، لذا ما از این عاشورا و این مجالس باید نهایت استفاده را ببریم تا نشود زمانی که بگویم ای کاش بودیم و استفاده می‌کردیم./گ403/ق