سواد رسانه ای نقش حیاتی و بی بدیلی در طراحی هندسه حکمرانی دارد

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، مراسم افتتاحیه سومین همایش ملی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به همت مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری دانشگاه امام صادق علیه السلام، عصر شنبه ۱۷ آبان‌ماه به صورت برخط برگزار شد.

 

حجت‌الاسلام حسین‌علی سعدی، رییس دانشگاه امام صادق علیه السلام در سخنانی در این مراسم با اشاره به اهمیت مسئله فضای مجازی و سواد رسانه‌ای در زندگی مدرن و معاصر، اظهار کرد: معتقدیم یکی از بنیادی‌ترین مسائل در میان مسائل امروز جامعه و نظام اسلامی، مسئله سواد رسانه‌ای و فضای مجازی است که نیازمند برنامه‌ریزی عالمانه در این زمینه هستیم. در مورد حکمرانی و سواد رسانه‌ای و تعاریف متعددی که در این زمینه وجود دارد، توجه به چند مولفه در این مسئله حائز اهمیت است و باید نسبت به آن‌ها توجه جدی داشته باشیم؛ نخست مسئله کیفیت تولید پیام است. مؤلفه دیگر آن چیزی است که رسانه می‌خواهد به وسیله آن مخاطب خود را به باور و تشخیص برساند و مؤلفه دیگر کشف قسمت‌های نانوشته پیام است؛ به این معنا که اگر امروز از برجسته بودن تفکر انتقادی بحث می‌شود، به این مولفه مربوط می‌شود. اگر این مولفه‌های بنیادین را در موضوع سواد رسانه‌ای مورد توجه قرار بدهیم، هدف آموزش سواد رسانه‌ای برای ما روشن می‌شود که همانا تبدیل شدن مخاطب منفعل به مخاطب فعال است.
 

‌حجت الاسلام سعدی ادامه داد: با توجه به مولفه‌های مورد توجه در مقوله سواد رسانه‌ای، امروز در ضمن توسعه ابزار انتقال پیام، با این مسئله مواجهیم که به جای اینکه مقوله شهروندی محدود به مرز‌ها و ملیت‌ها باشد، با شهروندی در سطح جامعه بین‌المللی روبرو هستیم و این مسئله مهمی در سبک زندگی نوین است؛ لذا سیاستگذاری فضای مجازی و اینکه در حکمرانی این فضا، آموزش را مدنظر قرار بدهیم و برای این هدف برنامه‌ریزی کنیم، بسیار حائز اهمیت است و اینکه بتوانیم ادبیات این عرصه را بومی کنیم.
 
وی افزود: یکی از مهمترین مولفه‌ها و شرط اساسی و زیرساخت لازم در تحقق حکمرانی فضای مجازی در شرایط امروز، توجه اساسی به مسئله سواد رسانه‌ای است. در بیانیه گام دوم و فرمایشات مقام معظم رهبری، توجه به حوزه فضای مجازی و آموزش سواد رسانه‌ای از همین روست. در مرحله خودسازی انسان همچنین به دلیل آنکه فناوری‌های نوین و دیجیتال در خصوصی‌ترین جنبه‌های زندگی شهروند امروز رخنه کرده و سبک بخصوصی را ترویج می‌کند و با تولید انبوه پیام مواجهیم که این مسئله فرصت تحلیل را از مخاطب سلب می‌کند، اگر آموزش سواد رسانه‌ای در دستور کار نباشد، قطعاً تحقق حکمرانی در زمینه سیاستگذاری فضای مجازی صورت نمی‌پذیرد.
 

رییس دانشگاه امام صادق علیه السلام با تأکید بر اینکه تعامل هوشمندانه با فضای مجازی از ملزومات این عرصه است و لازم است همه عناصر جامعه به میدان بیایند و اگر چه حرکتمان در این زمینه دیر شده، اما حرکت جدی و با برنامه‎ریزی زمینه‌ساز تحقق اهداف است، گفت: خداوند متعال در قرآن و در سوره مبارکه نساء، آیه ۸۳ می‌فرماید: «وَ إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذاعُوا بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَی الرَّسُولِ وَ إِلی أُولِی الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذینَ یَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْ لا فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطانَ إِلاّ قَلیلاً؛ و هنگامی که خبری از پیروزی یا شکست به آن‌ها برسد، (بدون تحقیق) آن را شایع می‌سازند، در حالی که اگر آن را به پیامبر و پیشوایان که قدرت تشخیص کافی دارند باز می‌گرداندند، از ریشه‌های مسائل آگاه خواهند شد، و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، جز عده کمی، همگی از شیطان پیروی می‌کردید (و گمراه می‌شدید)». بر همین اساس، محور اصلی در موضوع سواد رسانه‌ای، توجه به تفکر انتقادی در مواجهه با خبر و پیام است. باید پیام به کسانی که ناخوانده‌های آن را تفسیر می‌کنند، ارجاع داده شود. حاکمیت باید توجه داشته باشد که سیاستی اتخاذ کند تا در بازنشر خبر‌هایی که نیاز به تحلیل و تفکر انتقادی دارد، دقت لازم را رعایت کند.
 
حجت الاسلام سعدی با اشاره به خطبه ۵۱ نهج البلاغه اضافه کرد: امیرالمؤمنین‌(ع) در این خطبه می‌فرماید: «وَ اِنَّ مُعاوِیَهَ قَادَ لُمَهً مِنَ الْغُواهِ، وَ عَمَسَ عَلَیْهِمُ الْخَبَرَ حَتّی جَعَلُوا نُحُورَهُمْ اَغْراضَ الْمَنِیَّهِ؛ بدانید معاویه دسته‌ای گمراهان منحرف را به دنبال خود آورده، و حقیقت را از آنان پنهان کرده، تا این بی‌خبران گلوهای خود را آماج تیر مرگ نموده‌اند». اگر جریان حق می‌خواهد بر ارزش‌ها حکمرانی داشته باشد، حتما می‌بایست نسبت به مدیریت خبر و آموزش سواد رسانه‌ای و تفکر انتقادی و تحلیل پیام اقدامات مؤثری انجام دهد. دنیای مدرن دنیای رسانه است، لذا غفلت از توجه به فضای مجازی و عالم رسانه تاوان سنگینی در عرصه‌های مختلف به همراه دارد. بر همین اساس باید مدیریت و سیاستگذاری در زمینه آموزش سواد رسانه‌ای با محوریت تفکر انتقادی و تحلیلی انجام شود.