گزارشی از کنگره بزرگداشت سیدمرتضی علم‌الهدی در قم
کنگره بزرگداشت سید مرتضی علم الهدی با قرائت پیام رهبر معظم انقلاب و با حضور اندیشمندان و شخصیت های برجسته حوزوی در قم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، کنگره بزرگداشت سید مرتضی علم الهدی با قرائت پیام رهبر معظم انقلاب و با حضور شماری از علما و چهره های برجسته حوزوی، همزمان با سالروز میلاد امیرمؤمنان در قم برگزار شد.
پیام رهبر معظم انقلاب
بر اساس این گزارش بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران کنگره بزرگداشت سیدمرتضی علم‌الهدی که در تاریخ ۲۵ آبان ۹۴ برگزار شده بود، امروز در محل این همایش در قم از سوی حجت الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی قرائت شد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در این دیدار، سیدمرتضی علم‌الهدی را یکی از برجستگان تاریخ اسلام و از جمله مفاخر علمی در فقه، کلام، ادب، حدیث و تفسیر برشمردند و خاطرنشان کردند: بیان و تدوین فضائل و مناقب و برجستگی‌های افرادی همچون سیدمرتضی در واقع نشان‌دهنده حُسنِ تربیت اسلام و و حوزه‌های اسلامی است.
رهبر انقلاب اسلامی هدف از برگزاری چنین کنگره‌هایی را شناخت و تحلیل معارف و معلومات شخصیتهای بزرگ تاریخ اسلام خواندند و افزودند: سیدمرتضی علم‌الهدی یک شخصیت اسلامیِ بین‌المللی است و تنقیح و چاپ آثار ایشان نیز از اهمیت برخوردار است.
سید مرتضی مایه فخر جهان اسلام است
حضرت آیت‌الله جوادی آملی نیز در پیامی از سید مرتضی به عنوان فخر جهان اسلام یاد کرد.
با بیان این‌که سید مرتضی مایه فخر جهان اسلام است، گفتند: ایشان از نام‌آوران و بزرگانی بود که وارث علما و انبیا شد.
متن پیام تصویری وی بدین شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
در ابتداً مقدم شما علما، فرهیختگان، نخبگان علمی و اندیشمندان حوزه و دانشگاه را گرامی می‌داریم، از تولیت آستان قدس رضوی قدردانی می‌کنیم که این کنگره عظیم علمی را فراهم کرده و گوشه‌ای از حقوق علمای راستین دین را ادا می‌کند.
از محققان نام‌آور که با ارسال مقاله بر وزن علمی کنگره افزوده‌اند قدردانی می‌کنم.
محور اصلی این کنگره بزرگداشت مقام علمی و عملی سید مرتضی است، مرحوم خواجه طوسی وقتی در تدریس نام سید مرتضی را می‌برد، می‌گفت: قال سید مرتضی صلوات علیه و برای رفع اعجاب حضار می‌فرمود: صلی علی مرتضی یعنی بر وجودش درود می‌فرستد.
راز این گفته آن است که ذات اقدس الهی در سوره احزاب نسبت به وجود مقدس پیغمبر اسلام (ص) می‌فرماید: نَّ اللَّهَ وَ مَلَآئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ صَلُّواْ عَلَیْهِ وَسَلِّمُواْ تَسْلِیماً، خداوند و فرشتگان بر وجود مقدس پیامبر (ص) درود می فرستند.
در همان سوره مبارکه احزاب خداوند سبحان می‌فرماید:
هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَمَلَائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ ۚ
خدا برای شما مؤمنین صلوات می‌فرستد فرشتگان خداوند بر شما صلوات می فرستند، تفاوت فراوانی در این دو آیه وجود دارد آنجا درود و صلوات بر پیغمبر است فرشتگان در جوار رحمت خداوند با هم صلوات می فرستند و در این آیه که سخن از صلوات بر مؤمنان است، فرشتگان آن جرات را ندارند که عهده‌دار و حامل ارسال این صلوات باشند.
بنابراین مرحوم خواجه طوسی برای رفع اعجاز شاگردانش می‌فرمود چگونه من برای سید مرتضی صلوات نفرستم درحالی‌که خداوند متعال بر مؤمنان این‌چنین صلوات می فرستند.
سید مرتضی ازاین‌گونه علمای راستین بود که فخر محققان است، مرحوم صاحب جواهر که همان گونه که مستحضرید فقیه نام‌آوری است در این عصرهای اخیر بر عظمت فقهی صاحب جواهر نیامده است.
ایشان نام همه علما را احترام متعارف یاد می‌کند، وقتی نام مبارک خواجه طوسی می‌رسد می‌گوید: قال سلطان المحققین، خواجه یک فرد عادی نبود، از سرزمین خراسان فرد عادی برنخواست، این خواجه کسی است که بزرگان فقهی ما مانند صاحب جواهر از او به‌عنوان سلطان محققین یاد می‌کند و همین خواجه طوسی در بردن نام سید مرتضی می‌گوید: قال سید المرتضی صلوات علیه، چنین کسی آستان قدس رضوی توفیق آن را پیدا کرد که مقامات علمی و علمی این سید بزرگوار (که فخر جهان اسلام است و در قرن ۴ و ۵ جزء نام‌آوران جهان اسلام بوده و هست) را جمع‌آوری و گرامیداشتش را محترم بشمارد.
مستحضرید که در ارث بزرگان دینی و عالمان وارثان انبیا هستند در ارث مادی که هنر نیست تا مورث نمیرد وارث چیزی از مورث به ارث نمی‌برد.
در ارث علمی و معنوی که سید مرتضی از نام‌آوران این‌گونه از ورثه انبیاء هستند همان‌طوری که اشاره شد در ارث مادی شرط مرگ مورث است اما در ارث علم شرط مرگ هوس، بردگی، شهوت، وهم و خیال است و تا زمانی که به وادی عقل نرسد، این انسان نمرده است تا نمیرد وارث انبیا نیست.
ارث معنوی شرط اصلی‌اش مرگ وارث است اما در ارث مادی شرط اولش مرگ مورث است.
سید مرتضی از نام‌آوران و بزرگانی بود که وارث علما و انبیا شد، این بزرگوار که در قرن چهارم و پنجم همانند مرحوم مفید جز نام‌آوران دینی و علمی بودند، آثار فراوانی داشت.
وجود مبارک امام رضا (ع) زمانی که خواست وارد این مرزوبوم شود و از نیشابور بگذرد از توحید سخن گفت.
از نظر ایمان، اعتقاد و اخلاق اولین وظیفه یک انسان کامل موحد بودن است یعنی شرک نورزد، اگر امام رضا (ع) فرمود: کَلِمَةُ لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی فَمَن دَخَلَ حِصنی اَمِنَ مِن عَذابی بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها.
سید مرتضی در تلاش و کوشش این است که بگوید که انبیاء و شاگردان آن‌ها شرک نمی‌ورزد و موحد محض هستند.
چون او شاگرد قرآن است و این خطر را قرآن گوشزد که بسیاری از مؤمنان به کفر و شرک آلوده‌اند، اکثر مؤمنین به شرک رقیق گرفتارند.
اگر کسی گرفتار خودبینی شد و کار را برای خدا و غیر خدا انجام داد گرفتار این آیه است: وَمَا یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِکُونَ.
مقام والای اهل‌بیت عصمت و طهارت و اولیای خداوند این‌گونه است که هیچ شرکی در عقیده و اخلاق، حقوق، اموال، رفتار، سنت، سیره، سلیقه راه ندارد و هیچ شرکی نمی‌ورزند و جایی که گناه است به شرک می‌گردد.
تحلیل دقیق گناه به شرک برمی‌گردد زیرا اگر کسی خلافی را مرتکب شد، روی سهل بودن، اکراه، اجبار، اضطرار همه این‌ها قابل‌رفع شدن است ممکن آثاری شبیه قضا و ادا کردن دوباره را همراه داشته باشد اما جایی که گناه است، به‌اجبار وجود دارد و نه اضطرار، یک کسی که نامحرم نگاه می‌کند یا گرفتار اختلاس می‌شود یعنی خدایا من هیچ عذری ندارم و حرف خودم را بر حرف تو مقدر می‌دارم، تحلیل دقیق گناه شرک است، در واقع هیچ گناه عمدی نیست مگر این‌که به شرک برگردد و این کارها در حرم امن اولیای الهی اصلاً راه ندارد.
سید مرتضی کتاب شریف تنزیه الانبیاء و بخش‌های از علم کلام به انبیای الهی پرداخته است حتی در خصوص اولیا (ع) هم تلاش و کوشش کرد و نسبت به ائمه (ع) تا جایی که مقدور بود نزاهت آن‌ها را بیان کرد به‌طوری‌که اگر کسی درباره امام رضا (ع) سؤال می‌پرسید که چرا ولایت‌عهدی را پذیرفت می فرمود همان‌طوری که امام علی (ع) سقیفه و شورای سقیفه را پذیرفت، به این معنا که اهل‌بیت (ع) اعلم و اصلح هستند و هیچ تخطی از دستور الهی در حرم امن اهل‌بیت (ع) وجود ندارد.
هم درباره سقیفه و همچنین در ولایت‌عهدی امام رضا (ع) سید مرتضی نظرات خودش را بیان کرد و در خصوص ولی‌عصر (ع) اظهارنظر کردند که او درعین‌حال که غایب است و به‌تمامی وظایف خود عمل می‌کند.
سخنان آیت الله ری شهری رییس مؤسسه دارالحدیث
آیت‌الله ری‌شهری هم در آیین رونمایی از آثار کنگره بین‌المللی سید مرتضی علم الهدی که در سالن علامه حلی موسسه دارالحدیث برگزار شد، ضمن تبریک سالروز ولادت امام علی (ع) اظهار داشت: سید مرتضی اسوه معنویت، عقلانیت و عمل است که باید چهره‌ای واقعی ایشان معرفی شود.
وی ادامه داد: تعدادی از نهادها قصد داشتند که مجموعه آثار سید مرتضی را تهیه کنند در همین زمینه خدمت رهبر انقلاب رسیدیم و ایشان تهیه این آثار را به موسسه درالحدیث دادند.
آیت‌الله ری‌شهری افزود: البته رهبر انقلاب به‌شرط این‌که زیر نظر آیت‌الله استادی باشد این کار را به موسسه دارالحدیث سپردند.
وی ابراز داشت: در تهیه آثار مدیریت علمی بر اساس فرموده رهبر انقلاب به آیت‌الله استادی سپردیم و ایشان آقای مهریزی را در سال ۹۴ انتخاب کردند و این کار شروع شد.
رئیس موسسه دارالحدیث بیان داشت: ما از یک سال گذشته برای چاپ برنامه‌ریزی کردیم که در نهایت آستان قدس رضوی عهده‌دار این کار شدند.
وی خاطرنشان کرد: نشست‌های علمی مختلفی نیز پیش از رونمایی برگزار شد تا آثار با دقت تمام و به‌صورت کامل مورد چاپ قرار بگیرد.
آیت‌الله ری‌شهری بیان داشت: در پایان باید از رهبر انقلاب، علما، آیت‌الله استادی و سایر دوستانی که در این زمینه فعالیت کردند کمال تشکر و قدردانی را دارم.
۵ سال برای گردآوری و تنظیم آثار سید مرتضی زمان صرف شد
آیت‌الله رضا استادی هم در آیین رونمایی از آثار کنگره بین‌المللی سید مرتضی علم‌الهدی که در سالن علامه حلی مؤسسه دارالحدیث برگزار شد، با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته در تهیه آثار سید مرتضی اظهارداشت: تهیه این آثار کار بسیار سنگینی بوده و تا زمانی که کسی در این کارها وارد نشود سختی آن را نمی‌فهمد.
وی ادامه داد: ۴۰ جلد اثر چاپ شده که برای این مهم تمام نسخه‌ها از ایران و خارج ایران تهیه شده و سه بار مورد بازبینی قرار گرفته است.
آیت‌الله استادی ابراز داشت: تعدادی از این کتب، ادبی بود که می‌گفتند که در قم و مشهد نمی‌توانند انجام دهند، بلکه باید در مصر روی این آثار کار شود، اما در عمل فرهیختگان حوزه توانستند این مهم را انجام دهند.
وی ادامه داد: بیش از ۱۵۰ مقاله به چاپ رسید و از آن جایی که خود سید مرتضی اهل گفت‌وگو و مناظره بوده در مقالات سخت‌گیری نکردیم.
آیت‌الله استادی تأکید کرد: تعدادی از این مقالات قبل از کنگره نوشته شده بود، اما به‌هرحال گردآوری شده و به چاپ رسید.
وی بیان داشت: ۴۰ نفر در قم بیش از ۵ سال در تهیه این آثار زحمت کشیدند، کار بسیار سنگینی بود و از کسانی همکاری خواسته شد که سابقه کار و تحقیقات علمی را داشتند.
وی ضمن تقدیر و تشکر از همه علما، بزرگان و نهادها ابراز داشت: رهبر انقلاب خود مشوق این کار بودند و راهنمایی‌ها و هدایت‌های ایشان موجب شد که چنین کار فاخری تهیه و در اختیار عموم قرار بگیرد.
آیت‌الله استادی با اشاره به صحبت‌های وزیر ارشاد در خصوص اقدامات حوزه علمیه بغداد، اظهار داشت: بعد از دوره ائمه(ع) و غیبت امام زمان (عج) از سال ۲۶۰ شفاهیات فراوانی داشتیم و یک سری مکتوباتی داشتیم که متفرق بود و این محل آسیب بود، چراکه معارف اهل‌بیت در سینه‌ها بود.
وی ادامه داد: چند نفر از علما این آسیب‌پذیری را حس کرده و دست‌به‌کار شدند، شیخ کلینی، شیخ صدوق به همراه پدر و برادرش، سید مرتضی، شیخ طوسی، سیدرضی و شیخ مفید از جمله علمایی بودند که در این مسیر گام برداشتند.
رئیس گروه علمی کنگره بین‌المللی سید مرتضی علم‌الهدی افزود: این‌ها محقق بودند و با زحمات فراوان جواب شبهات را دادند و اگر این اقدامات صورت نمی‌گرفت قطعاً تحریفات زیادی رخ می‌داد.
وی به دشواری آن دوره نیز اشاره کرد و گفت: به‌عنوان مثال شیخ طوسی به علت نزاع شیعه و سنی در بغداد به نجف رفتند.
آیت‌الله استادی بیان داشت: خواست خداوند متعال بود که این علما در این مسیر گام بردارند و از معارف اهل‌بیت(ع) و تشیع پاسداری کنند.
سخنرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
سید عباس صالحی هم در این مراسم با تبریک سالروز ولادت امام علی (ع) اظهار داشت: چنانچه یک سیر و نگاهی به تاریخ داشته باشیم در دوره‌های مختلف حوزه‌های علمیه اقدامات کرده‌اند که ما امروز مدیون آن‌ها هستیم که در این میان می‌توان از دوره نجف نام برد.
وی ادامه داد: به نظر می‌آید یکی از دوره‌های بسیار تابناک در حوزه‌های علمیه جهان تشیع، اقدامات و کارکردهای حوزه علمیه بغداد در قرن ۴ و ۵ هجری است به‌طوری‌که این دو قرن تأثیر فراوانی بر هویت شیعه داشته و دارد.
صالحی با بیان این‌که صیانت از جامعه تشیع یکی از وظایف حوزه‌های علمیه است، تصریح کرد: در این زمینه انصافاً و بدون هیچ تردیدی حوزه بغداد در قرن ۴ و ۵ به‌خوبی وارد شد و اجازه نداد تحریف و انحرافی صورت بگیرد.
وی تاریخ جهان اسلام و شیعه را موردتوجه قرارداد و بیان داشت: باید به این مهم اشاره کنم که غیبت ولی‌عصر مخصوصاً غیبت کبری یک شوک روانی و روحی بر جامعه تشییع بود و این بار سنگین می‌توانست ستون جامعه تشیع را بشکند در این بخش علمای حوزه بغداد کاری کردند کارستان و اگر آن‌ها نبودند معلوم نبود چه اتفاقاتی رخ می‌داد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: حوزه بغداد در این زمینه به‌خوبی عملکرد و جامعه تشیع را به لحاظ روحی بازسازی کرد و علاوه بر این در صیانت از جامعه شیعه و پاسخ به سؤالات و شبهات نیز نقش چشمگیری داشت.
وی ابراز داشت: در آن زمان بغداد کانون قدرت، دانش و تنوع سلایق و دیدگاه‌ها بود و حوزه بغداد در چنین آوردگاهی خوش درخشید و علما و بزرگانی همچون شیخ طوسی‌ها، مفیدها و سید مرتضی‌ها پرچم شیعه را بالا نگه داشتند و به معنای واقعی کلمه در چنین میدانی بودند و اقلیت‌ها، اکثریت را به‌زانو درمی‌آوردند.
صالحی تأکید کرد: سید مرتضی ۳۰ اثر دارد که پاسخ به سؤالات می‌دهد و در کل مکتب بغداد در قرن ۴ و ۵ تشیع را صیانت کرده و پیش بردند.
وی ادامه داد: امثال شیخ مفید سید مرتضی در آن دوره این صیانت را کردند و به وظیفه‌ای خودشان عملکردند و علاوه بر این توسعه مرزهای دانش اقدام دیگری بود که حوزه بغداد و عالمان آن دوره انجام دادند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان داشت: در فضای حوزه علمیه بغداد تفسیر اجتهادی شکل می‌گیرد و قدرت می‌گیرد و چهره‌ای تازه‌ای به تفسیر می‌دهد و علاوه‌برآن به فقه مقارن نیز توجه می‌شود.
وی ادامه داد: فقه شیعه در دوره مکتب بغداد تحول جهش گونه‌ای قابل‌توجهی را پیدا می‌کند به طور که در ادبیات، تاریخ و.. نیز این تحولات قابل‌مشاهده است.
سید مرتضی به دفاع عقلانی از مذهب شیعه و اسلام پرداخت
حجت الاسلام والمسلمین مروی تولیت آستان قدس رضوی هم در این جلسه با تبریک اعیاد ماه رجب گفت: همان‌طوری که حضرت علی (ع) جاهلیت را مذموم می‌دانند و ریشه مشکلات عنوان می‌کنند در دنیای امروز هم جاهلیت مدرن ریشه همه مشکلات جوامع است و برای رفع این جهالت راهی جز رجوع به اهل‌بیت و آثار بزرگان اسلام نیست.
وی به شخصیت سید مرتضی اشاره کرد و بیان داشت: جامعیت این عالم بزرگوار و اصولی زبانزد است و در شخصیت علمی ایشان همه بزرگان آن زمان تأکید داشته‌اند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مروی ابراز داشت: سید مرتضی علومی را فراگرفت که هیچ‌کس در زمان خودش به آن نرسید و به معنای واقعی کلمه عالم و وارسته بودند.
وی ادامه داد: دفاع عقلانی از مذهب شیعه و اسلام یکی از اقداماتی بود سید مرتضی در آن برهه‌ی زمانی خاص انجام داد.
تولیت آستان قدس رضوی تأکید کرد: آثار فقهی، اصولی، کلامی و تفسیری باتکیه‌بر معارف عصمت و اهل‌بیت (ع) از این عالم وارسته به‌یادگارمانده که انصافاً باید جمع‌آوری و منتشر می‌شد.
وی افزود: خدمات و ویژگی‌های این عالم بی‌نهایت است و در تاریخ تشیع بزرگانی بوده‌اند که با فهم دقیق از نیاز زمان خود به مباحث علمی پرداختند که از این نمونه می‌توان به امام خمینی (ره) اشاره کرد که یکی از این عالمان بودند که با تحول‌آفرینی به این نتیجه رسیدند، ولایت‌فقیه را در فضای سیاسی و علمی زمان خود مطرح کنند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مروی، وظیفه حوزه‌های علمیه را مهم برشمرد و گفت: امروز با تشکیل حکومت اسلامی در گام دوم انقلاب به‌سوی تشکیل تمدن نوین اسلامی حرکت کنیم و علوم اسلامی باید پاسخگوی این نیازها باشد.
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
ناشناس
۰۸ اسفند ۱۳۹۹ - ۱۱:۲۸
فرصتی ویژه برای تفکر و بصیرت افزایی
پاسخ