در پنل انقلاب اسلامی و آورده‌های تمدنی چه گذشت؟

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام دکتر محمدحسین هاشمیان، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و مسؤول پنل گام اول انقلاب و آورده‌های تمدنی آن، به ارائه گزارش درباره این پنل پرداخت.

 

حجت‌الاسلام هاشمیان به توضیح پنل اول پرداخت و گفت: پنل اول که محور اول همایش بیانیه گام دوم انقلاب و جهان اسلام را پوشش می‌داد که تحت عنوان انقلاب اسلامی و آورده‌های تمدنی در گام نخست بود برگزار شد.

 

وی ادامه داد: ما در این محور بیش از ۳۰ مقاله دریافت کرده‌ایم که از میان این ۳۰ مقاله، با داوری علمی و پژوهشی که انجام شد، ۲۲ مقاله پذیرفته شدند و از میان این مقالات، با سختی و دشواری ۸ مقاله را برای ارائه در امروز انتخاب کردیم که چهار مقاله در نوبت صبح و چهار مقاله دیگر در نوبت عصر ارائه شدند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به شورای علمی پنل اول اشاره کرد و بیان داشت: ما در شورای علمی پنل آقای دکتر حسین اکبری را داشتیم که او هم به لحاظ جایگاه هیأت علمی، هیأت علمی دانشگاه امام حسین (ع) هستند و هم به لحاظ موقعیت اجرایی، به عنوان معاون فرهنگی نیروی قدس سپاه پاسداران، اشراف خیلی خوبی به فضای فرهنگی جهان اسلام دارند. همینطور آقای دکتر رهدار را به‌عنوان داور و هیأت علمی یا شورای علمی پنل داشتیم.

 

 

وی به بیان مقالات ارسال شده از کشور‌های مختلف برای پنل اول پرداخت و گفت: از این هشت مقاله، مقاله نخستی که توسط آقای دکتر کاشانی ارائه شد که نماینده جامعه المصطفی العالمیه در کشور ترکیه بودند.

حجت‌الاسلام هاشمیان در توضیح یکی از مقالات طراز پنل اول، خاطرنشان کرد: یکی از مقالات واقعا طراز ما، این مقاله بود. مقاله او به عنوان فراتحلیلی بر مطالعات انقلاب اسلامی در جامعه نخبگانی ترکیه ارائه شد و یافته اصلی این مقاله آن بود که ما در پایان نامه‌هایی که در سطح جامعه آکادمیک ترکیه نوشته می‌شوند، رویکردی که نسبت به انقلاب اسلامی است که بیشتر خودش را در حوزه‌های نگاه تمدنی، نگاه نواندیشی دینی در ایران و مطالعات زنان بود که مورد تأکید قرار گرفت.

 

وی در ادامه افزود: از نکاتی که بعد از ارائه و در رفت و برگشت میان داوران و آقای دکتر کاشانی انجام شد، پاسخ به این پرسش بود که کشور ترکیه در دوگانه‌هایی که در چارچوب صحنه و پشت صحنه می‌بینیم، دوگانه‌هایی‌اند که متعارضند، ولی در رفتار‌هایی که در جهان اسلام و در ترکیه ظهور و بروز پیدا می‌کند متفاوت است. از یک سو روابط اقتصادی پنهان با رژیم صهیونیستی و از یک سو با رویکرد اخوانی، حمایت از حماس است.

مسؤول پنل گام اول انقلاب و آورده‌های تمدنی آن، با اشاره به روابط ایران و ترکیه گفت: بحث بر این بود که چگونه می‌توان ترکیه را به عنوان یک رقیب و هم یک همپیمان در عرصه‌های دیپلماتیک با ایران تعامل داشته باشیم و این دوگانه را چگونه می‌توانیم پوشش بدهیم. یک نکته در آنجا مطرح شد و عزیزان گفتند ما یک رویکرد اخوانی را در خود رییس جمهور ترکیه، آقای اردوغان داریم و یک رویکرد توسعه گرایانه را داریم که در کابینه و دولت وجود دارد.

 

وی افزود: وقتی این دو رویکرد در کنار هم قرار می‌گیرد بهتر می‌توانیم این تضاد دوگانه را بررسی کنیم که در یک جا‌هایی آن رویکرد اخوانی خودش را ظاهر می‌کند و در جای دیگری رویکرد توسعه اقتصادی باعث می‌شود که خیلی از بحث‌ها را ترکیه در عمل زیرپا بگذارد.

حجت الاسلام هاشمیان نکته حائز اهمیت مقاله را حواشی اتفاقات ترکیه خواند و ابراز داشت: نکته بسیار مهمی که در حاشیه این مقاله حائز اهمیت بود و در حاشیه این مقاله مطرح شد این بود که ما متأسفانه رویکرد فعالی نسبت به نخبگان ترکیه نداریم و ذهنیت‌های این نخبگان، با متغییر‌های دیگری نسبت به ایران و انقلاب اسلامی شکل داده می‌شود در حالی که در دنیا استفاده از ظرفیت بورسیه‌های تحصیلی و یا اعطای فرصت‌های مطالعاتی به نخبگان، برای این که آشنایی نزدیک و میدانی با دستاورد‌های انقلاب اسلامی داشته باشند، یک امر رایجی است.

 

وی در ادامه گفت: بنابراین تأکید به این نکته که مخصوصاً در ترکیه، با توجه به علاقه‌ای که در میان اندیشمندان ترک وجود دارد، ما این مسأله تأملات علمی را از طریق رایزنان فرهنگی‌مان به طور ویژه بتوانیم استفاده کنیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) به مقاله دکتر خدیوی اشاره کرد و ابراز داشت: مقاله دوم ما نیز باز در حوزه آموزش عالی بود که مقایسه تطبیقی را آقای دکتر خدیوی میان ظرفیت‌های ایران، عربستان و ترکیه داشتند که در حوزه آموزش عالی چه رویکرد‌هایی در آنجا وجود دارد.

 

 

وی افزود: یک سری محور‌های مشترکی را در عرصه آموزش عالی و علم در میان این هس کشور مطرح کرده بودند؛ اما نقاط افتراق، نقاط خیلی جذابی بود برای مثال تأکید ترکیه در بحث حوزه آموزش عالی، یک تأکید بسیار عالی به مطالعات آینده پژوهی وجود داشت، امری که در کشور ایران اخیراً خیلی مورد توجه قرار گرفته است.

حجت‌الاسلام هاشمیان وزیر علوم، دو ماه پیش، نامه‌ای را به جمیع دانشگاه‌ها ابلاغ کردند که رویکرد آینده پژوهی را در تمام دانشگاه‌ها نسبت به توسعه رشته‌های علمی جدی بگیریم. این در ترکیه، با توجه به داعیه احیای تمدن نو عثمانی، خیلی جدی است به گونه‌ای که نه‌تنها در آموزش عالی، بلکه در نظام تعلیم و تربیت عمومی‌شان در سطح مدارس، بحث آینده پژوهی را به شدت ترویج می‌کنند و از سطح کودک و نوجوان این مسأله را دنبال می‌کنند.

 

وی ادامه داد: وجه ممیزه عربستان در حوزه آموزش عالی، تأکید به آموزش عالی خانواده محور است و این هم باز نکته‌ای است که شاید برای ما با توجه به مسأله جمعیت و فرزندآوری و انطباق نظام آموزش عالی با خانواده، شاید موضوع جدی باشد که عربستان این را به عنوان یک محور جدی دنبال می‌کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم با اشاره به دستاوردهای تمدنی انقلاب اسلامی در گام نخست انقلاب اظهار داشت: محور سوم نیز بحث در ایران بود که ما دستاورد‌های خیلی خوبی به لحاظ کمی داشته‌ایم، توسعه دانشگاه‌هایمان، توسعه دانش‌نامه‌هایمان و ... نسبت و یا سرانه اساتید به دانشجو، اعضای هیأت علمی زن به نسبت اعضای هیأت علمی آقا و ... توسعه پیدا کرده است.

 

وی افزود: اما همچنان یک شکاف معنا داری در میان سیاست‌های اعلامی ما در آموزش عالی که در نقشه جامع علمی کشور آمده و سیاست‌های اعمالی ما و آنچه که در عمل رقم می‌خورد وجود دارد که این شکاف بایستی تکمیل شود.

حجت الاسلام هاشمیان درباره تفاوت نگاه‌های به آموزش عالی یادآور شد: نگاه اقتصادی به آموزش عالی بود که در دو کشور عربستان و ترکیه با توجه به اینکه الگوی توسعه این دو کشور و راهبرد آن‌ها برای تثبیت جایگاه خود در غرب آسیا و جهان اسلام، یک راهبرد توسعه اقتصادی است، در بخش آموزش عالی هم تأکید ویژه به نگاه صنعت دانش وجود دارد.

 

وی افزود: درحالی که در ایران، نگاه ما یک نگاه فرهنگی، اجتماعی به مقوله آموزش عالی است که این هم جزو وجوه ممیزه ما و دو کشور رقیب جدی ما در سطح منطقه؛ یعنی عربستان و ترکیه بود.

 

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم با اشاره به تأثیر معنویت مکتب امام خمینی در ایران و جهان اسلام خاطرنشان کرد: مقاله تأثیر مکتب امام بر معنویت در ایران و جهان اسلام بود که این مقاله هم با توجه به این که در بیانیه، هم در فراز نخستین بیانیه که رهبر انقلاب، دستاورد‌های گام نخست را بیان می‌کنند، تأکید به معنویت حضرت امام دارند و اینکه این معنویت چه تأثیری در ایران و جهان اسلام گذاشته است و هم در فراز پایانی در آن هفت محور، معنویت و اخلاق را مطرح می‌کنند؛ بنابراین این مقاله به عنوان یک تأکید بر اینکه این تأثیر چه بوده، باید صورت بندی ارائه داد.

 

وی ادامه داد: در نگاه نقدی که اساتید داور به این مقاله در هنگام ارائه داشتند، بحث شد که الگو‌های تطبیقی معنویت گرایی برجسته‌تر بشود تا بتوان به صورت دقیق‌تر مؤلفه‌های معنویت حضرت امام را در مقابل معنویت‌گرایی‌های صوفیانه که در جهان اسلام و مخصوصاً در غرب جهان اسلام ترویج می‌شوند، شناساند. معنویت حضرت امام، یک معنویت فقه محور، حکمت محور، جامعه محور و جامعه ساز بود که این‌ها هم در مقاله، مورد تأکید قرار گرفته بود.

حجت الاسلام هاشمیان الگوی نظام انقلابی تمدن ساز و بیانیه گام دوم انقلاب را عنوان مقاله‌ای از آقای دکتر اکبری عنوان کرد و گفت: در این مقاله بررسی نظام انقلابی تمد ساز در سه ساحت استعمار کهن، نو و فرانو که هر کدام استقلال سیاسی، استقلال اقتصادی و استقلال فرهنگی ما را تهدید می‌کرد صحبت کردند و اینکه چگونه ما می‌توانیم به عنوان نظام انقلابی تمدن ساز که گام اول را که استقلال سیاسی را با شکستن استعمار کهن به دست آوردیم، برای دو گام دوم که استقلال اقتصادی و فرهنگی را تضمین می‌کند، چه راهبرد‌هایی داشته باشیم؟

 

وی در توضیح پنجمین مقاله ادامه داد: آسیب شناسی دیپلماسی عمومی بود که یک مسأله بسیار جدی در گام دوم، هم در سطح جهان اسلام و هم در سطح بین الملل است. استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی هم در شش عرصه بیان شده است. سرکار خانم دکتر عطارد این مقاله را ارائه دادند و به دیپلماسی عمومی، دیپلماسی هنر، دیپلماسی رسانه‌ای، دیپلماسی فرهنگی، گردشگری، ورزش و در نهایت به دیپلماسی شهروندی پرداخته‌اند.

حجت الاسلام هاشمیان در توضیح تقسیم بندی انواع دیپلماسی در مقاله آسیب شناسی دیپلماسی عمومی گفت: دیپلماسی هنر، به شعر، ادبیات، خط و موسیقی؛ دیپلماسی رسانه‌ای، به رادیو، تلویزیون، سینما، مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی؛ دیپلماسی فرهنگی، به آداب و رسوم، دانشگاه‌ها و عرصه علم؛ دیپلماسی گردشگری که آسیب شناسی کرده بودند که وضعیت موجود ما پنج صدم درصد از گردشگری دنیا است درحالی که در اسنادی که تنظیم شده است، دو درصد از سهم گردشگری دنیا باشد.

 

وی ادامه داد: در مقام داوری، به این نکته اشاره شد که ما در عرصه دیپلماسی عمومی‌مان در این شش حوزه، در خیلی از حوزه‌ها آورده‌هایی داشته‌ایم، ولی متأسفانه در خیلی از حوزه‌ها نه‌تن‌ها فرصت برایمان ایجاد نشده است، بلکه با تهدیداتی روبرو بوده‌ایم من‌جمله برای مثال در دیپلماسی ورزش، ورزشکارانی که با سرویس‌های اطلاعاتی درگیر شدند؛ مانند آقای سعید مولایی، خانم کیمیا علیزاده و این‌ها را ما به عنوان برند مطرح کردیم و در جبهه مقابل به عنوان پیاده نظام، مورد سوء استفاده قرار گرفتند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم با اشاره به ضعف کشور ایران در عرصه دیپلماسی رسانه‌ای اظهار داشت: در عرصه دیپلماسی رسانه‌ای، سینمای ما با توجه به اینکه انقلاب اسلامی خیلی بر عرصه سینما تأکید کرده است، ولی جشنواره‌های خارجی؛ مانند جشنواره کن و جشنواره برلین. فیلم‌هایی که از جامعه ایرانی سیاه نمایی می‌کنند مطرح می‌شود.

 

وی ادامه داد: ما به هرحال با این نگاه آسیب شناسی به این موضوع اشاره کرده‌ایم که چگونه می‌توانیم این دیپلماسی عمومی را برای تصویر سازی مطلوب از کشور استفاده کنیم که نهایتاً به این اشاره شد که نه‌تنها ساختار‌ها و نهاد‌ها باید تقویت شوند، بلکه باید ارتباطات نخبگانی ما توسعه پیدا کند.

حجت الاسلام هاشمیان با اشاره به مقاله الگوی مقاومت در اندیشه رهبر معظم انقلاب توضیح داد: مقاله بعدی بحث الگوی مقاومت در اندیشه رهبر معظم انقلاب بود که آقای دکتر رضا لک زایی این مقاله را ارائه دادند. مبتنی بر نظریه حرکت در حکمت صدرایی که شش مقوله مبدأ، مقصد، محرک، متحرک، زمان و مکان بود، آن را به بحث الگوی مقاومت تطبیق دادند.

 

وی ادامه داد: در مبدأ اشاره کردند، عزم بر خروج آمریکا از منطقه؛ مقصد، رهایی مستضعفان؛ متحرک، انسان مؤمن و به‌ویژه جوانان؛ محرک، آموزه‌های اسلام ناب محمدی مبتنی بر اندیشه امامین انقلاب؛ زمان، هر زمان و مکان، ملی و منطقه‌ای و جهانی ترسیم کردند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تقسیم بندی انواع مقاومت عنوان کرد: در داوری به این نکته اشاره شد که سایر و انواع مقاومت، اعم از مقاومت فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی را هم می‌توانیم افراض کنیم و تقسیم بندی کنیم.

 

 

وی در توضیح آخرین مقاله که عیار سنجی فقهی دلالت‌های بین المللی بیانیه گام دوم انقلاب بود گفت: مقاله آخر معیار سنجی بود که در قالب عیار سنجی فقهی دلالت‌های بین المللی بیانیه گام دوم که مورد تأکید قرار گرفت که آن محور‌های پایانی بیانیه، به طور ویژه در دو محور، بحث مرز بندی با دشمن و حفظ استقلال و عزت ملی را داریم.

حجت الاسلام هاشمیان تأکید نویسنده را در چهار معیاد دانست و گفت: نویسنده مقاله، مبتنی بر چهار معیار اصلی که در اندیشه رهبر معظم انقلاب است، تلاش کرده بودند مبانی فقهی این چهار معیار را مبتنی بر ادله فقهی استنباط کنند. یک معیار، بی اعتمادی به ساختار نظام بین الملل و ضرورت تغییر آن بود.

 

وی ادامه داد: معیار دوم، حمایت از مستضعفان و محرومان جهان؛ معیار سوم، ضرورت گسترش مرز‌های ملی به مرز‌های اعتقادی و معیار چهارم، استکبار ستیزی و استقلال طلبی بود که بر اساس این چهار معیار، مبانی و ادله فقهی را برای دلالت‌های بین المللی بیانیه استخراج کرده بودند.

خبرنگار: محمدحسین کتابی