ابر مرد مظلوم تاریخ

درآمد

سراسر تاریخ زندگی حضرت ابوطالب، پر از افتخارات بی‌نظیر است. مردی که پناهگاه دردمندان و محرومان بود. ایثار و اخلاص در وجود او تجسم پیدا می‌کرد. ابر‌مردی که تاریخ، فداکاری و استواری وی را در کسی جز در فرزندش «امیرالمؤمنین» سراغ ندارد! چنان که دانشمندی همچون ابن‌ابی‌الحدید، می‌گوید: ابوطالب و پدرش عبدالمطلب، بزرگ قریش و امیر و سرور مکه‌ی معظمه بودند و مردم آن دیار و مهاجرین و مسافرین این شهر تاریخی و زائران بیت الله... را رفادت(پذیرایی و رهبری) وسقایت(آب‌رسانی به حاجیان) می کردند.

او یک لحظه از خدا غافل نبود؛ از جانشینان حضرت ابراهیم (علیه السلام) قهرمان توحید به حساب می‌آمد و طبق پیشگویی‌های انبیای الهی، منتظر نبوت خاتم پیامبران (صلی‌الله‌علیه‌‌‌وآله) بود. از این جهت، پیش از آن که رسول خدا (ص) از مادرش متولد گردد، حضرت ابوطالب (ع) به رسالت وی ایمان داشت و هنگامی که فاطمه بنت اسد، تولد پیامبر اسلام را به اطلاع وی رسانید، اصلا تعجب نکرد. چون او به کتب آسمانی آگاهی کامل داشت.

ابوطالب، فردی با ایمان و مقتدر بود که پیامبر اسلام را تا آخرین لحظات عمر از شر کفار قریش  حفظ کرد و سهم بسزایی در پیشرفت اسلام داشت؛ اما علیرغم آن همه فداکاری‌ها و ایثارگری‌هایش، بعضی از دشمنان نسبت به آن حضرت اسائه‌ی ادب نموده و در ایمان و اعتقادش دچار شک و تردید گردیدند. در این یادداشت، به گوشه‌ای از فضایل، ایثار، فداکاری و دلایل ایمان آن بزرگ مرد اسلام که به حق مظلوم تاریخ است اشاره می‌گردد.

تولد ابوطالب

سی و پنج سال قبل از تولد پیامبر (صلی‌الله علیه‌وآله)، ابوطالب در خانه‌ی پدرش عبدالمطلب (شیبة الحمد)به دنیا آمد؛ مادر او «فاطمه» دختر عمروبن عائذبن مخزوم بود. ابوطالب و _عبدالله،  پدر پیامبر(ص)، برادران پدری و مادری بودند.

نام ابوطالب

در عرب رسم بر این بوده که هر فردی را با‌ کنیه‌اش صدا می‌زدند‌. کنیه بر گرفته از نام فرزند بزرگ بود، که برای مردان کلمه‌ی "اب" و برای زنان کلمه‌‌ی "ام‌" در ابتدا‌ قرار می‌گرفت و نام آن فرزند بزرگ بعد از آن، به همین دلیل ابوطالب نیز در واقع از لحاظ فرزند بزرگش که طالب نامیده می‌شد، به ابوطالب معروف بود؛ اما نام آن حضرت «عبدمناف» بود. برخی خیال کرده‌اند که معنی این نام، «بنده بت» است؛ چنان که صاحب قاموس گفته است: گویا مناف نام بتی از قریشیان بوده است. اما با اعتقاد به طهارت همه‌ی پدران پیشوایان، هرگز پذیرفته نمی شود که نام بنده‌ی بت، بر حضرت ابوطالب گذاشته باشند؛ به ویژه آن که در کتاب لغویین، کلمه «نوف» بر علو و فضیلت دلالت دارد. بنابراین عبد مناف، یعنی عبدالعالی و بنده‌ی بلند مرتبه؛ نه بنده‌ی بت.

ایثار و فداکاری حضرت ابوطالب(ع)

هنگامی که رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به دنیا آمد پدرش از دنیا رفته بود؛ از این رو، کفالت او را جدش «عبدالمطلب» به عهده گرفت و هنوز بیش از هفت سال از عمر وی نگذشته بود که جدش نیز از دنیا رفت. عبدالمطلب در هنگام احتضار در جمع فرزندانش، ابوطالب را به عنوان کفیل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) معرفی کرد. و سفارش پیامبر را به ابوطالب نمود.  

 ابوطالب در پاسخ گفت: پدرجان! محمد (ص) هیچ احتیاجی به سفارش ندارد؛ زیرا او فرزند برادرم هست.(ابوطالب با عبدالله از یک مادر بودند).

وقتی که عبدالمطلب درگذشت، ابوطالب، پیامبر (صلی الله‌علیه‌‌وآله) را پیش خود برد و با این که ثروتی نداشت، اما بهترین سرپرست برای آن حضرت بود؛ علی(علیه‌السلام) می‌فرماید: پدرم در عین نداری، سروری کرد و قبل از ابوطالب هیچ فقیری سروری نیافته بود.

او بر اساس آیات قرآن و سخنان معصومین از جمله شخصیت‌های مهم اجتماعی در مسیر رشدِ وحدت امت اسلامی و در جریان بعثت پیامبر بود و حتی در برخی از کتب خطی و منابع تاریخی آمده است که حضرت ابوطالب قصد دفاع نظامی از وجود پیامبر اکرم در سنین کودکی را داشتند. چنانچه اثبات این مدعا در کتاب هایی مثل ابن‌ابی‌الحدید و رساله شیخ مفید برای اثبات ایمان حضرت ابوطالب کافی است که او حقیقتا مظلوم تاریخ است.

ابوطالب نسبت به پیامبر (صلی‌الله علیه وآله) چنان دوستی و محبت شدیدی ابراز می‌داشت که  به هیچ یک از فرزندان خود تا آن اندازه علاقه نداشت. در کنار پیامبر (ص) می‌خوابید و هر گاه بیرون می‌رفت، او را نیز همراه خود می‌برد و چنان علاقه‌ی شدیدی به او داشت که نسبت به هیچ کس چنان نبود و خوراک خوب و آسایش را مخصوص آن قرار می‌داد.(نهج البلاغه)

خدمات حضرت ابوطالب

حضرت ابوطالب خدمات بسیاری به اسلام کردند، اما در تاریخ شیعه و سنی دو خصوصیت برجسته در شخصیت حضرت ابوطالب به چشم می‌خورد. اول وجود روحیه و منش ولایت‌پذیری نسبت به رسول خدا در ایشان است. چرا که ایشان هم در حکم پدری مهربان بود وهم کفالت رسول گرامی اسلام را بر عهده داشت.

در زمان مطرح شدن مسئله نبوت نیز مانند بقیه امت با تمام وجود و اعتقادش بزرگ‌ترین حامی برای رسول خدا شد. و ولایت را از تمام ابعاد پذیرفت. و دوم اینکه ابوطالب (ع) اهل مصالحه نمودن با سران مکه بر سرمسئله ولایت نبود.

ایمان استوار

ازحضرت امام باقر(علیه السلام) درباره اینکه مردم مى‌گویند: ابوطالب در گودالى از آتش است، سؤال شد، فرمود: «لو وضع إیمان أبی طالب فی کفّة میزان و إیمان هذا الخلق فی الکفّة الاُخرى لرجح إیمانه»؛ (اگر ایمان ابوطالب در یک کفّه ترازو و ایمان این مردم در کفّه دیگر قرار گیرد، ایمان او سنگین‌تر است.) ابن ابی الحدید ج۳ص۳۱۲

یکی از مواردی که مورد توجه برای اثبات ایمان ابوطالب واقع شده‌است، دیوان اشعار وی می‌باشد، که کثیری از آنها دلالت بر اسلام آوردنش می‌کنند. از اشعار معروف ابوطالب که دلالت بر ایمانش دارد، قصیده‌های «لامیه» و «میمنه» او می‌باشد. معروف‌ترین شعری که بر ایمان وی دلالت دارد، شعری است که چنین آغاز می‌شود:

یا شاهدالله علی فاشهدانی علی دین النبی احمدمن ضل فی الدین فانی مهتد

ای گواهان! شاهد باشید که من بر دین پیغمبر خدا احمد استوارم. هرکس از آن خارج است، باشد. من به او هدایت شدم.

بعضی از افراد و صاحب‌نظران نسبت به شخصیت والای حضرت ابوطالب(ع) در موارد مختلف کم‌لطفی وبی‌مهری نموده و تنها وارد بحث ایمان و کفر شده‌اند، ما معتقدیم این بحث، مختص به مذهب تشیع نیست، چرا‌ که شخصیت‌ ابوطالب بین المللی است و نه تنها اسلامی ما او را مربوط به دنیای اسلام می‌دانیم و به همین دلیل، به دنبال این امر هستیم که شخصیت حضرت ابوطالب(ع) را به عنوان فردی جریان‌ساز در امر رسالت و موحد واقعی و یار و همراه پیامبر(ص) معرفی نماییم. او در شرایط سخت و در روزگاری که همه دشمن پیامبر و رسالت او بودند، در شعب ابیطالب همواره حامی و نگاهبان او وخانواده‌اش بود. بارها ابوطالب از طریق دشمنان مورد تهدید قرار گرفته و از او خواسته شده بود که اگر برادر زاده‌ات دست از تبلیغ بر ندارد او را می‌کشیم. اما این بزرگ مرد مظلوم تاریخ، همواره با تلاش و جدیت استقامت نمود و تا پای جان از اهداف مقدس پیامبر حمایت کرد.

یکی از حوادث سخت آن روزگار که پیامبر(ص) را بسیار غمگین و پریشان خاطر کرد رحلت و از دست دادن ابوطالب بود. این حادثه برای پیامبر(ص) آن قدر سخت بود، که آن سال، سال عام‌الحزن برای ایشان به حساب می‌آید، چرا که در جریان ۳سال تحریم در شعب ابیطالب، حتی نگذاشتند پیامبر(ص) ارتباط عاطفی با ایشان داشته باشد و رحلت این شخصیت بزرگ و حامی پیامبر در جریان بعثت  سبب غم زیاد بر آن حضرت گردید.مهری یزدان‌پناه