تواصی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی است

به گزارش خبرگزاری رسا،‌ حجت الاسلام روح الله حریزاوی معاون راهبری و ارتباطات سازمان تبلیغات اسلامی در یادداشتی با عنوان «اقامه تواصی» به بررسی مفهوم تواصی پرداخته است.

مفاهیم دینی به عنوان ایده اصلی انقلاب اسلامی و حاکمیت دین بر سرنوشت فردی و اجتماعی انسان آرمانی است که علاوه بر تبیین نظری نیاز به الگوی عملی دارد.

رهبر معظم انقلاب از همان آغاز نهضت اسلامی با طرح مباحث منسجم در قالب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» در صدد ترسیم نظریه اجتماعی اسلام و معرفی آن به عنوان یک نسخه جامع نجات بخش برآمدند و در مقاله ماندگار «روح توحید، نفی عبودیت غیر خدا» نظریه اسلام سیاسی و اجتماعی را امتداد واقعی توحید دانستند؛ نظریه‌ای که در همان سال‌ها توسط استاد شهید مرتضی مطهری بازتعریف شد و تعالی یافت.

معظم له علاوه بر اینکه در دوران رهبری امام خمینی (ره) دوشادوش آن رهبر بزرگ گام به گام بر پیاده سازی معارف دین در متن زندگی جامعه مبارز ایران پرداختند، در دوران مشعشع رهبری خود، گام به گام تحقق اهداف عملیاتی دین را پی گرفتند که آخرین نماد آن رزمایش عظیم مواسات و همدلی بود.

اکنون و در گام دیگری از این سلوک اجتماعی، احیای آیات قرآن کریم در متن جامعه اسلامی و در مصاف با ابلیس لعین که در آخرالزمان شرح صدر و بسط ید در خباثت و اضلال رسیده است، را راهبرد خویش قرار داده است.

چرا تواصی؟

از میان مفاهیم دینی که می‌توان جامعه پردازی را از آن انتظار داشت تواصی یک معنای کاربردی و پردامنه است. تواصی توصیه طرفینی است و امر در حالت انتظار امر است. تواصی مبتنی بر مردم‌سالاری دینی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. تواصی قابلیت اجرا توسط آحاد جامعه را دارد و هیچ عضوی از جامعه مؤمنین نیست که نتواند این وظیفه ایمانی را ایفا کند. آنچه دربیان نورانی قرآن مورد تصریح و تأکید قرار گرفته این است که تنها راه جلوگیری از خسارت و تباهی انسان بعد از قانون‌مداری ایمان و عمل صالح تواصی به حق و صبر است که در بیان راهبردی رهبر معظم انقلاب در عید مبعث ۱۳۹۹ به زیبایی مورد اشاره قرار گرفت.

کدام تواصی؟

تواصی اگر بخواهد به عنوان یک راهبرد عملیاتی و یک برنامه اساسی جامعه پردازی اسلامی مورد توجه قرار گیرد می‌بایست جامع دیده شود و کامل پیاده شود. اگر بخواهیم این دستور الهی را به شکل دقیق در جامعه پیاده کنیم ضرورت دارد به ابعاد طولی و عرضی آن توجه کنیم. تواصی طولی ضامن تحقق ولایت طولی و نهاد سرپرستی جامعه خواهد بود و نظام ولایی را به معنای حاکمیت ارزشها تحکیم خواهد کرد، و تواصی عرضی عامل تحکیم ولایت عرضی و اخوت بین مؤمنان خواهد بود و پیوستگی اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. وقتی ولایت و اخوت به عنوان تار و پود جامعه به هم بافته شوند چه دشمنی می‌تواند این استحکام را دچار اختلال کند. «وَلا تَهِنوا وَلا تَحزَنوا وَأَنتُمُ الأَعلَونَ إِن کُنتُم مُؤمِنینَ»

زنجیره تواصی؟

آنچه در گفتمان پردازی و جامعه سازی اهمیت دارد تبدیل این فریضه ایمانی به رفتار اجتماعی و الگوی همگانی است. استفاده از تعبیر زنجیره تواصی و جریان تواصی حاکی از لزوم شکل گیری یک شبکه منسجم مردمی و هنجار خوش‌آیند عمومی بر اساس یک مدل مطلوب و پرفایده است. مدلی که برای مؤمنان نافع باشد (وَأَمّا ما یَنفَعُ النّاسَ فَیَمکُثُ فِی الأَرضِ) و در عین اینکه موجب آرامش جامعه ایمانی می‌شود، در مقابل دشمنان مقتدرانه بایستد (أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ).

اقامه تواصی

به موازات گفتمان‌پردازی مردمی، شبکه سازی گسترده اجتماعی نیاز به نقش‌آفرینی مؤثر دستگاه‌های فرهنگی تبلیغی و ارکان حاکمیت دینی به شکل فعال احساس می‌شود. مجموعه‌های حاکمیتی به میزان بهره‌مندی از شور و شعور انقلابی، وظایفی را بر عهده دارند: این طیف وظایف از هدایت‌گری و امید آفرینی آغاز می‌شود و تا تنظیم‌گری و تسهیل‌گری پیش می‌رود. به بیان روان آنچه بر عهده مجموعه‌های حاکمیتی است زمینه‌سازی برای تواصی به تواصی است و در یک کلام اقامه زنجیره تواصی باید به عنوان راهبرد مؤثر در برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها مورد اهتمام قرار گیرد. در این راهبرد اساسی توجه به نقش مردم و سازماندهی جریان مطالبه‌گری از یک سو و اصلاح روندهای حکم‌رانی از سوی دیگر مورد انتظار است که شرح آن مجالی مبسوط می‌طلبد.

روح جمعی

شکل‌گیری صحیح جریان تواصی در سراسر اجزای جامعه و حاکمیت اسلامی یک اثر ملموس به نام روح جمعی را در پی خواهد داشت که کمترین نمود آن به توان رسیدن همت‌ها و تقویت اراده‌ها است. واضح است که اثر انجام ایمانی جمع جبری هم نیست بلکه حاصل‌ضرب و تضاعف عزم‌ها است و راز فتح و گشایش الهی در همین نکته نهفته است: (انّ الّذین قالوا ربّنا اللَّه ثمّ استقاموا تتنزّل علیهم الملائکة). تحقق این روح جمعی نیازمند برنامه‌ریزی و طراحی الگوی سلوک اجتماعی است که در بیان برخی از اساتید فن در قالب عهدهای جمعی توصیه شده است. الگوی عهدهای جمعی از هسته‌ها و حلقه‌های محدود در قالب مراقبه‌های ۴۰ روزه آغاز می‌شود. حلقه‌های میانی را به تلاش منسجم تشکیلاتی در مساله شناسی و نقش‌آفرینی اجتماعی برای ایفای رسالت الهی و مسئولیت انقلابی فرا می‌خواند. این ساختار ایمانی می‌تواند زمینه ساز شکل گیری دولت اسلامی و در نتیجه جامعه اسلامی باشد؛ وظیفه‌ای که همگان در صدد کشف راه وصول به آنند.