متن «احضار» بر مبنای آرای علامه طباطبایی و آیتالله جوادی آملی است
به گزارش خبرگزاری رسا،سریال «او یک فرشته بود» توانست سال ۱۳۸۴ مخاطبان بسیاری را جذب خود کند. این مجموعه که در ماه مبارک رمضان روی آنتن رفت، برای اولینبار در یک کار نمایشی به شیطان مجسم پرداخته بود. بعد از موفقیت این سریال کارهایی مشابه دیگری روی آنتن رفتند که تنها «اغما» توانست با کیفیت مطلوب خود نظر مخاطبان را به سمت خود جذب کند. شیوع کارهایی ماورایی به اندازهای شد که مخاطب از این تولیدات اشباع شود. در نتیجه تولیدات مربوطه نیز متوقف شد، اما پس از سالها علیرضا افخمی به عنوان آغازگر این مسیر بار دیگر با سریال «احضار» این ژانر را احیا کرده است. مطلب زیر گزارشی از پشت صحنه این مجموعه است.
کافیشاپی واقع در شهرک مرزداران یکی از لوکیشنهای سریال «احضار» است. قرار است در این محل، صالح میرزاآقایی و غزاله نظر، بازی داشته باشند. وقتی به این محل رسیدیم گروه در حال تمرین برای گرفتن سکانس بود؛ علیرضا افخمی کارگردان کار با خوشرویی به استقبال آمد و در همان ابتدا فرصتی فراهم شد تا با او گفتوگویی داشته باشیم. وی مدتها پیش گفته بود بنا به دلایلی دیگر حاضر نیست برای تلویزیون کار کند، برای همین سوال اول این بود که چه اتفاقی رخ داد که او مجدداً تمایل پیدا کرده با سیما همکاری داشته باشد؟ وی پاسخ داد: مذاکرات اولیه ساخت این مجموعه با فیلیمو صورت گرفته بود تا در این عرصه ساخته شود، اما با مذاکراتی که با آقای میرباقری انجام شد تصمیم گرفته شد این کار در تلویزیون تولید شود. البته دکتر رمضاننژاد و منصور برازش هم از دیگر عواملی بودند که مرا تشویق کردند تا این کار در تلویزیون ساخته شود. لازم به ذکر است که بعد از آغاز تولید، خوشبختانه حمایتهایی که انجام شد مطلوب نظر بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا بعد از چند سال ساخت چنین مجموعههایی متوقف شد، چنین توضیح داد: متاسفانه وقتی موضوعی در تلویزیون با استقبال مواجه میشود، تولید مشابه آن کارها به اندازهای رواج پیدا میکند که به نوعی اصل موضوع لوث میشود، همچنین کیفیت پایینی کارهایی که در این رابطه تولید شد، دلیل دیگری برای متوقف شدن تولیدات ماوراریی سیماست. البته باید به حساسیتهایی که در این زمینه نیز وجود دارد، اشاره کرد؛ حساسیتهایی که در «او یک فرشته بود» و «اغما» به وضوح شاهدش بودیم. با این توضیح سود بردن از تحقیقات کافی در ساخت آثاری ماورایی یکی از الزامات بسیار جدی است. در این کار مثل همیشه از راهنمایی آقای برازش بهره بردیم. «احضار» بر اساس آرای علامه طباطبایی و آیتالله جوادی آملی پیش رفته و سعی شده چیزی که در داستان رخ میدهد مخالف آرای این دو بزرگوار نباشد.
این فیلمساز درباره غیرقابل باور بودن برخی تولیدات ماورایی چنین توضیح داد: به نظرم اگر در فیلمنامه منطقهای روایی رعایت نشود همه تولیدات نمایشی غیر قابل باور خواهند شد، حتی اگر آن کار در ژانر خانوادگی ساخته شوند، جدا از عنصر فیلمنامه، نحوه اجرا، شرطی دیگر برای باورپذیری کارهایی نظیر «احضار» است.
وی درباره دلیل تغییر نام این سریال گفت: این فیلم از ابتدا «احضار» نام داشت. فیلمنامه این کار را سال ۹۰ به تلویزیون پیشنهاد دادم. آنها خواستار تغییراتی در فیلمنامه شدند که نهایتاً شیطانی که در مد نظر من بود را تبدیل به شیطان ذهنی میکرد. این نکته با آنچه که من در این حوزه مطالعه کردم تعارض دارد. درضمن آن چیزی که از من خواسته شد نهایتاً کاراکترها را تبدیل به شخصیتهایی روانپریش میکرد. این امر باعث شد طرح سیما را نپذیرفته و فیلمنامه را از آنها پس بگیرم.
سالها گذشت و سریالی با نام «احضار» در شبکه نمایش خانگی پخش شد، برای همین وقتی ساخت این کار جدی شد تصمیم گرفتم نام «احضار» را به «دعوت نحس» تغییر دهم. در ادامه متوجه شدم. این نام همخوانی لازم را با این ایام دارد، چون رمضان ماه دعوت الهی است، بنابراین وقتی قرار شد این سریال ماه رمضان پخش شود، تصمیم گرفتم کار با همان نام اولیه خود روی آنتن رود.
افخمی تاکید کرد: ابتدا آقای رمضاننژاد و دکتر میرباقری نظرشان پخش در ماه مبارک بود، به ویژه که به لحاظ مفهومی کار از آموزههای دینی و اسلامی به وفور بهره برده است، البته کتمان نمیکنم که خود نیز باکس ماه رمضان را دوست دارم، چون در این ایام کارها بیشتر دیده میشوند.
وی با تاکید بر اینکه وجود چشم جهانبین در لوگوی سریال با هدف نفی برپایی یا شرکت در مجالس و محافل مخفی از جمله مجلس احضار روح بوده است، تصریح کرد: کسانی که به فتوای علما ملتزم بوده و مخالف برپایی یا حضور در اینگونه محافل هستند مشکلی با لوگوی سریال نخواهند داشت، لیکن اشخاصی که برپایی یا شرکت در مجالس احضار ارواح را مباح یا ممدوح بدانند طبعاً با این لوگو مخالفت و نسبت به آن معترض خواهند شد و البته منظور بنده نیز از ساخت سریال «احضار» مقابله با همین تفکر و انذار به مخاطب بوده تا در چنین مجالسی شرکت نکرده و در این مکانها حضور نیابند تا هم مرتکب گناه نشوند و هم تبعات ویرانگر حضور در این محافل دامان آنها و خانواده آنها را نگیرد.
این فیلمساز درباره تیم بازیگری این سریال هم گفت: در این کار بازیگران باتجربه در کنار بازیگران جوان قرار گرفتهاند، هرچند بخش مهمی از کار را بازیگران جوان بر عهده دارند. لازم به ذکر است چون بازیگران ۲۲ یا ۲۳ ساله کم داریم از هنرمندان جوان بسیاری تست گرفتم تا بهترین اتفاقات در این رابطه رقم خورد. از مجموع تستهایی که گرفته شد چهار بازیگر جوان انتخاب شد که شاهد حضور آنها در «احضار» خواهیم بود.
بعد از این گفتوگو، میرزاآقایی و غزاله نظر سکانسی را جلوی دوربین بردند که در آن قرار بود غزاله نظر پرده از روی رازی بردارد. این سکانس با چندین برداشت گرفته شد اما نکتهای را به خوبی میشد از آن استنباط کرد، آن هم دقتنظر افخمی روی تمام حرکات بازیگران است، چون بسیاری از کارگردانها چنین صحنههایی را بدون کات میگیرند اما افخمی روی تمامی صحنههای دقت نظر داشت.
بعد از این صحنه، تغییر دکور پیش آمد و همین زمان نیز فرصتی بود تا با صالح میرزاآقایی گفتوگویی داشته باشیم. وی بازیگر این سریال نیز درباره نحوه ورودش به کار گفت: بیتردید حضور علیرضا افخمی در این مجموعه، دلیل اصلی حضورم در این کار بود، هرچند من سالها پیش، افتخار همکاری با وی را در سریال «گمگشته» نیز داشتهام. نقش من در «احضار» کوتاه است، اما علیرضا افخمی به من گفت کوچکی نقش را مدنظر قرار ندهم، بلکه به کیفیت کاراکتر بیندیشم. من نیز با اطمینان به سخن وی اعتماد کرده و در کار حاضر شدم.
وی ادامه داد: من نزدیک به ۲۰ سال است که در هیچ کار مناسبتی حضور نداشتهام و خوشحالم با «احضار» مجدد این فرصت برایم فراهم شده تا در کاری اینچنین بازی داشته باشم. در این سریال نقش فردی را بازی میکنم که بازیگر نقش اصلی هم دوستی نیز دارد. درباره ژانر این کار باید بگویم علیرضا افخمی پیشتر نیز سریالهای ماورایی کار کرده و این حوزه را به خوبی میشناسد. برای همین به شدت دکوپاژهای او بینظیر و سینمایی است. این امر نیز به نظرم باعث موفقیت این کار در جذب مخاطب خواهد شد. درضمن باید اضافه کنم افخمی با همه محدودیتهای زمانی که دارد از بازیها راحت نمیگذرد.
این بازیگر شرط موفقیت کارهایی ماورایی را چنین برشمرد: خیلی مهم است فردی که میخواهد فیلمی در این حوزه بسازد حتما با این ژانر آشنایی داشته باشد؛ شرطیکه برای علیرضا افخمی محقق است. قصه فیلم درباره برزخ است. این موضوعی نیست که هر فیلمسازی بتواند به آن ورود کند، اما سالها تجربه نشان داده علیرضا افخمی نسبت به این حوزهها آشنایی لازم را دارد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا موضوعات ماورایی در سینما جهان به وفور استفاده میشود؟ تصریح کرد: پرداختن به این حوزهها تکنولوژی را طلب میکند که سینما و تلویزیون ما چندان به آن دسترسی ندارد، برای همین هم این ژانر پرمخاطب کمتر مورد استفاده قرار میگیرد. درباره ارتباط موضوعات ماورایی با مفاهیم دینی هم باید بگویم. در بسیاری از مواقع علم قادر به درک بسیاری از موضوعات نیست، برای همین وقتی صحبت از موضوعات ماورایی میشود عموماً موضوعات دینی نیز مطرح میشود، چون دین در این رابطه اظهار نظرهای بسیاری کرده است. آثاری که در ماه مبارک روی آنتن میروند اگر از کیفیت لازم بهره برده باشند بیشتر دیده خواهند شد، چون در این ایام خانواده بیشتر وقت استراحت خود را به تماشایی برنامههای نمایشی تلویزیون اختصاص میدهند.
بعد از گفتوگو با میرزآقایی گروه برای صحنه بعدی آماده شد، البته برداشتهای اول ابتدایی بود. در این بخش همکاری دو بازیگر را با هم به خوبی میدیدیم. این مسئله در همه کارهای افخمی وجود دارد، چون فضایی که وی برای کارهایش فراهم میکند، چنین جوی را در کار به وجود آورد. در این صحنه قرار است دو بازیگر با یکدیگر جر و بحثی داشته باشد، اما نکته جالب اینجا بود که غزاله نظر با تمرکز روی نقشش در دقیقه حالت عوض میکرد. یعنی یکباره عصبانی شده یا بلافاصله گریه میکرد. بعد از این سکانس سخت با غزاله نظر همسخن شدیم. وی نیز پیرامون این سریال تصریح کرد: این اولین سریال مناسبتی من است. درباره دلیل انتخاب این سریال هم باید بگویم حضور علیرضا افخمی مهمترین دلیل برای حضور در این کار است، زیرا این فیلمساز با کارهایی نظیر «او یک فرشته بود» نشان داده در حوزه تولیدات ماورایی صاحب حرف است و میتواند کارهای بسیار خوبی را روانه آنتن کند. درباره «احضار» باید بگویم وقتی فیلمنامه این کار به دستم رسید به اندازهای جذب آن شدم که تا انتهای آن را به یکباره خواند و به کارگردان نیز گفتم حاضرم در کار حضور داشته باشم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا کارهای نمایشی ماه رمضان، تماماً با استقبال تماشاگران مواجه میشود؟ بیان کرد: این تصوری نادرست است که فکر کنم، سریالهایی که در ماه مبارک روی آنتن میرود حتماً با استقبال تماشاگر مواجه میشود، چون بودهاند، کارهای بیکیفیتی که در این ایام روی آنتن رفتند و هیچ مخاطبی نیز نداشتند. آثاری نیز وجود داشتند که در نامناسبترین ایام روی آنتن رفتهاند اما با موفقیت مواجه شدهاند.
سریالی که قرار است برای ماه رمضان آماده شود، حتماً باید یک ویژگی مهم داشته باشد، آنهم اینکه مخاطب را به اندیشیدن پیرامون خود وادار کند. این اتفاق اگر رخ دهد و ما اتفاقات بسیار خوبی را در سیما شاهد خواهیم بود. در این رابطه بهترین مثال سریال «او یک فرشته بود» است. این کار به دلیل باورپذیربودن و کیفیت خوب ساخت مخاطب را تحت تاثیر خود قرار داد. به شخصه خود از این کار تاثیر گرفتم، برای همین امیدوارم «احضار» نیز این ویژگی را دارا باشد.
گفتوگوی ما که به اتمام رسید گروه برای گرفتن سکانسی دیگر عازم نقطه دیگر شد. ما نیز از گروه خداحافظی کردیم به این امید که تلاشی که در پشت صحنه این کار دیدیم منجر به اتفاقی خوب شود.