مسائل و مبانی الگوهای پیشرفت طراحی شده دارای گسست است

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، مراسم بزرگداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه روز شنبه ۲۷ آذرماه ۱۴۰۰ باحضور برخی از طلاب مدارس علمیه تهران و دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) و با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سعدی، رئیس دانشگاه امام صادق(ع)، حجت الاسلام کاظمی، مدیرکل روابط عمومی دانشگاه امام صادق(ع)، مصلایی، رئیس دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق(ع)، برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین سعدی معنای وحدت حوزه و دانشگاه را در تناسب با مراحل پیش از انقلاب، مرحله دولت سازی و مرحله تمدن سازی تعریف کرد و گفت: وحدت حوزه و دانشگاه در مرحله تمدن سازی به معنای تولید مبانی علوم اجتماعی در حوزه و پاسخ به مسائل این علوم در دانشگاه هاست.

ویی در ابتدای سخنرانی خود با اشاره به آیه تطهیر بیان کرد: اطلاق در طهارت از مطلق رجس، مجمع الفریقین است. پس اگر کسی به دلیل حرف‌های سخیف یک عده، خلاف این را گفته است نباید محل اختلاف شود. مودت اهل‌بیت طهارت مجمع الفرقین است فلذا وحدت مبناست.

وی در ادامه با ارزیابی معنای وحدت حوزه و دانشگاه در زمانه‌های مختلف گفت: وحدت حوزه و دانشگاه در شرایط زمانی متعدد نیاز به بازخوانی دارد؛ این وحدت پیش از انقلاب به معنای استقرار حاکمیت مردم را توسط نخبگان جامعه باید مورد وحدت قرار می‌گرفت از همین رو افرادی مثل شهید مفتح، شهید بهشتی و مقام معظم رهبری در این سطح جهت تحقق وحدت گفتمانی حضور داشتند؛ امام خمینی (ره) فرمود: «آن روزی که دانشگاه و حوزه دست به دست هم دادند مردم پیروز شدند».

حجت الاسلام والمسلمین سعدی با اشاره به مرحله تاسیس نظام اسلامی گفت: در این مرحله وحدت حوزه و دانشگاه یک معنای دیگری پیدا کرده که اگر همکاری این دوقطب تفکر در جامعه نبود، بعید بود این مرحله انجام شود.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: گام بعدی ایجاد و تحقق تمدن نوین اسلامی است؛ دراین راستا باید با بازخوانی وحدت حوزه و دانشگاه چالش‌ها را بررسی کرده و به یک آینده پژوهی درجهت رسیدن به وحدت برسیم.

وی در ادامه سخنرانی خود در مراسم بزرگداشت روز وحدت حوزه و دانشگاه گفت: آنچه که امروز در جامعه پردازی و حکمرانی مهم است، علوم اجتماعی است؛ داده‌ها و گزاره‌های علوم اجتماعی پردازش می‌شود و الگوی وحدت را تبیین می‌کند؛ آیا می‌توانیم الگو‌های حکمرانی غربی را بپذیریم؟ در چندین سال پیش بحث می‌کردند که علوم حوزوی و دانشگاهی ذاتا متفاوت است، زیرا علوم حوزوی مسبوق به یقین است و علوم دانشگاهی مسبوق به یقین نیست. امروزه از این بحث‌ها گذشته ایم.

وی همچنین تولید مبانی در حوزه‌های علمیه را نیازمند اجتهاد نهادساز با تکیه بر منهج جواهری دانست و افزود: امروز حوزه علمیه نمی‌تواند بر اساس اجتهاد فردی مبانی مورد نیاز تحول در علوم اجتماعی را تولید کند؛ این بحث‌هایی که در علوم اجتماعی وجود دارد مبتی بر یک نظامات اجتماعی شکل گرفته است و فهم مساله خالی از آن نظامات اجتماعی فهم دقیقی نیست؛ در حوزه نظام اقتصادی، سیاسی، اجتماعی ما الان با علوم ترجمه شده مواجه بوده و در حال نهادسازی هستیم.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) درادامه با اشاره به الگو‌های پیشرفت ارائه شده گفت: الگو‌هایی که برای پیشرفت طراحی شده دارای گسست بین مسائل و مبانی است. مبانی در یک جا تولید می‌شود و مسائل در جای دیگر؛ حوزه دیگر نمی‌تواند در مبانی‌علوم اجتماعی ورود نکند، چون فقه به معنی عام اجتهاد یک ضرورت است؛ دانشگاه‌ها یا باید این مفاهیم را تولید کنند و یا اجتهاد کند که زمینه آن وجود نداشته و به التقاط می‌روند.

وی با تبیین روش اجتهاد مورد نیاز برای تولید مبانی علوم اجتماعی تصریح کرد: اجتهاد جدید نیازمند حوزه است که اجتهاد غیر روشمند نیست. بعضا بحث‌های ژورنالیستی مطرح می‌شود که منهج اجتهاد را ندارد که این غلط است چرا که منهج و روش علوم اجتماعی متفاوت از منهج فقه فردی است.

حجت الاسلام والمسلمین سعدی در ادامه افزود: ما نیازمند یک متودولوژی جدید هستیم و حوزه باید وارد مرحله جدیدی شده و از منهج فقه فردی به منهج فقه اجتماعی مسیر خود را تغییر دهد؛ ما در این راه نیازمند شیخ انصاری ها، آخوند خراسانی ها، میرزای نائینی‌ها هستیم تا به نهادسازی بپردازند؛ البته مدل مرحوم نائینی مدل مقبول عملیاتی و ممکن است و، چون مربوط به شرایط زمانه خود بوده است مدل مطلوب نهائی نیست.

عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه گفت: چهل‌سال اول انقلاب دوران مشروعیت سازی و موجه سازی بوده است و درجای خود هم باید از آن‌ها تشکر شود؛ اما بین موجه سازی و نهاد سازی تفاوت است، موجه سازی یعنی همین فقه فردی، حیل مشروعیت و نهاد شرط را بر اساس فقه فردی موجه می‌کنید در حالی که با نگاه فقه اجتماعی این موضوع موجه نمی‌شود.

وی ادامه داد: در نهاد سازی باید به آزاد سنجی توجه شود در آزادسنجی دوری از تحجر و دوری از تسلیم در برابر علوم وارداتی مورد توجه است؛ چرا مواجه ما با علوم وارداتی این است که گویا وحی است و نقد آن باعث بلند شدن اعتراضات می‌شود؟ آزاد اندیشی یعنی نهادسازی در علوم اجتماعی بر اساس مبانی مورد پذیرش وحدت حوزه و دانشگاه که این مورد باعث تحقق مطالبات اساسی مردم می‌شود.

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: امروز یک پیچ تاریخی در ساحت علم وجود دارد که وحدت این دو قطب می‌تواند پیروزی را در هنگام گذر از این پیچ تضمین می‌کند؛ دنیای مدرن پیچیده است، نهاد‌های قدرت، منابع مشروعیت، نهادسازی‌ها پیچیده است و کامل، متفاوت از فضای سنتی است و امروز دانشگاه امام صادق اساس کار را بر تولید علوم انسانی اسلامی قرار داده است.

وی در پایان با اشاره به نقد عالمانه علوم انسانی اسلامی، خاطرنشان کرد: در نقد علوم انسانی دست استمداد به سوی حوزه مبارکه علمیه دراز می‌کنیم و حل مسائل جامعه اسلامی ایرانی جز از طریقی که بیان شد میسور نیست؛ علم نافع علمی است که به حل مسائل جامعه بپردازد، ان شاء الله وحدت حوزه و دانشگاه حول علم نافع شکل بگیرد.

علیرضا استادیان