پیگیری ویژه نماینده ولی فقیه برای تأمین بودجه راه‌آهن بوشهر
پروژه راه‌آهن بوشهر –شیراز در دولت نهم کلید خورد اما چنان کند پیش رفت که انتظار برای تکمیل آن حالا ۱۴ ساله شده است و با این همه تنها نزدیک به ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی را تجربه کرده است.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از خبرگزاری فارس - بوشهر، مهرداد رستم‌جبری: راه‌آهن سراسری ایران نام راه‌آهنی است که در زمان پادشاهی رضا پهلوی از جنوب تا شمال ایران کشیده شد. این راه‌آهن (بندر امام خمینی فعلی) در ساحل خلیج‌فارس را به (بندر ترکمن فعلی) در ساحل دریای مازندران وصل می‌کرد.
انگلیس اولین مطالبه‌گر ایجاد راه‌آهن برای بوشهر
در سال ۱۹۱۸ میلادی، راه‌آهنی از بوشهر تا برازجان به طول ۶۰ کیلومتر توسط انگلستان کشیده شد. این خط آهن بیشتر جنبه نظامی داشت؛ اگرچه واردات کالای انگلستان را نیز از طریق بوشهر آسان می‌نمود. در پایان جنگ جهانی اول، انگلستان پیشنهاد فروش این راه‌آهن را به شهرداری بوشهر ارائه کرد که شهرداری بودجه کافی برای خرید آن را نداشت و این مسیر توسط سازندگانش جمع‌آوری و مصالح آن به بصره انتقال یافت.
دولت انگلستان از همان ابتدا اعتقاد داشت که این خط راه آهن از شمال به جنوب کشیده شود تا بتواند برای حمله احتمالی به روسیه تزاری و سپس اتحاد جماهیر شوروی پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ استفاده شود.
حسین مکی در کتاب تاریخ بیست‌ساله ایران نقل می‌کند که احمدشاه نیز در پاسخ به پیشنهاد انگلیسی‌ها برای مفتوح ساختن باب مذاکره در مورد کشیدن راه‌آهن گفت: «راه‌آهنی که به صلاح و صرفه ایران است، راه‌آهنی است که از دزداب (زاهدان فعلی) شروع می‌شود و مسیر آن به اصفهان و تهران باشد و از آنجا به اراک و کرمانشاه متصل شود، یعنی از شرق به غرب ایران. چنانکه از زمان داریوش هم راه تجارت هندوستان در آسیا و سواحل مدیترانه همین راه بوده است و این راه برای ملت ایران نهایت صرفه را از لحاظ تجارت خواهد داشت، ولی راه‌آهن عراق به منجر خزر فقط جنبه نظامی و سوق‌الجیشی دارد و من نمی‌توانم پول ملت را گرفته یا از کشورهای خارج وام گرفته و صرف راه‌آهنی که فقط جنبه نظامی دارد نمایم»
به‌هرروی اگر راه‌آهن از بوشهر می‌گذشت و به خط ریلی کشور متصل می‌شد ممکن بود مورد استفاده نظامی بریتانیا هم قرار بگیرد، همان‌طور که دیگر خطوط ریلی نیز در اختیار این کشور جهت جابجایی ادوات نظامی بود. اما اگر آن دوران بوشهر به راه‌آهن متصل می‌شد امروز دیگر استانی که بیشترین مرز دریایی را با خلیج‌فارس دارد و ظرفیت تجاری و اقتصادی عظیمی را یدک می‌کشد، نباید هر سال برای تأمین بودجه برای تکمیل این مگاپروژه معطل می‌ماند.
۱۰ درصد پیشرفت با گذشت ۱۴ سال پس از کلنگ‌زنی
پروژه راه‌آهن بوشهر –شیراز در دولت نهم کلید خورد اما چنان کند پیش رفت که انتظار برای تکمیل آن حالا ۱۴ ساله شده است و با این همه تنها نزدیک به ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی را تجربه کرده است. با وجود وعده‌های متعدد دولت‌ها در دهه پیش و اذعان همگی به اهمیت راه‌آهن بوشهر، این پروژه به‌صورت ناقص و با میزان پیشرفت پایین رها شده است و هرساله اعتبارات قطره‌چکانی به آن تزریق می‌شود. اعتبارات تخصیص یافته به راه‌آهن بوشهر چنان کم بوده که اگر قرار می‌شد روند تخصیص اعتبار به همین منوال باشد، اصلاً امیدی به شنیدن سوت قطار در بوشهر نمی‌رفت.
وقتی‌که چک نسیه رئیس‌جمهور به بوشهر نقد نشد
در نیمه دوم سال ۹۹ عبدالکریم گراوند استاندار پیشین بوشهر در جمع خبرنگاران مدعی شد، پروژه راه‌آهن بوشهر - شیراز در سخت‌ترین شرایط مالی کشور فعال و روبه‌پیشرفت است. استاندار بوشهر امیدوار به وعده سازمان برنامه‌وبودجه برای تحقق بودجه ۹۰ میلیاردی این طرح در آن سال بود.
بر اساس برآوردی که در سال ۹۹ برای هزینه احداث خط آهن در دشت و کوهستان اعلام‌شده، هزینه هر کیلومتر خط آهن بیش از ۵۰ میلیارد تومان محاسبه‌شده که با یک حساب و کتاب سرانگشتی می‌توان متوجه شد که این رقم با فرض ثبات هزینه‌ها فقط می‌توانست دو کیلومتر از مسیر را پیش ببرد! البته به‌هر روی بودجه ابرپروژه‌ای در سطح راه‌آهن را نباید در لایحه‌ها دنبال کرد و این گره فقط از طریق فاینانس باز می‌شد.
نیمه مهرماه سال گذشته که هیئت دولت سیزدهم سفر خود به استان بوشهر را آغاز کرد، سخنان وزیر راه و شهرسازی بارقه‌های امید را از توجه و اراده برای پیشبرد راه‌آهن زنده کرد، چرا که رستم قاسمی در بندر دیر گفت: تلاش می‌شود این پروژه اساسی با تأمین اعتبار لازم فعال شود.
فردای آن روز رئیس‌جمهوری که به تنگستان رفته بود از قطعه ۱۰ این پروژه بازدید و بر لزوم ایجاد جهش در روند تکمیل این پروژه تأکید کرد. آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی گفت: باید اعتبارات این پروژه به‌طور حتم در بودجه سال آینده گنجانده شود.
حتی مصوبات سفر رئیس‌جمهور کنونی در سال ۱۴۰۰ که وعده تأمین ۴۰۰ میلیون دلار برای تکمیل پروژه داده بود نیز روی زمین ماند که‌عدم پیگیری مدیران اجرایی استان برای نقد کردن این چک رئیس‌جمهور محل گلایه است.
وقتی دولت بوشهر را از اولویت اتصال به خط راه‌آهن خارج کرد
آب پاکی وقتی روی دست مردم ریخته شد که این پروژه حیاتی از اولویت راه‌آهن کشور خارج شد و سرنوشت آن بازهم به درهای بسته‌عدم اعتبار و سرمایه گره خورد. معاون وزیر راه باوجودتأکید بر اتصال مراکز استان‌ها به شبکه ریلی برای سهولت، کم‌هزینه کردن جابه‌جایی مسافر و حمل کالا، کاهش تصادفات رانندگی، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و ارتقاء سطح ایمنی حمل‌ونقل، اما بار دیگر نام استان بوشهر را از لیست اولویت‌های راه‌آهن کشور حذف کرد و گفت: سه مرکز استان دیگر شامل استان‌های کردستان، اردبیل و چهارمحال بختیاری در سال جاری و سال آتی به شبکه ریلی کشور متصل می‌شوند تا به‌عنوان۲۳ و ۲۴ و ۲۵ امین مراکز استان از مزایای راه‌آهن برخوردار شوند.
بازگشت مجدد بوشهر به اولویت اتصال به راه‌آهن!
وزیر راه و شهرسازی فروردین‌ماه امسال ۱۰ پروژه زیرساختی اولویت‌دار وزارت راه و شهرسازی را برای استفاده از فاینانس خارجی کشور چین اعلام کرد. معرفی پروژه‌های زیرساختی ریلی اولویت‌دار از سوی رستم قاسمی، با توجه به امضای سند جامع همکاری‌های راهبردی بین ایران و چین و برای برخورداری از منابع مالی خارجی (فاینانس خارجی) صورت گرفت.
بر اساس اعلام وزیر راه و شهرسازی به مسعود میرکاظمی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، فهرست طرح‌های واجد شرایط این وزارتخانه منتشر شد که نام بوشهر در این لیست دیده می‌شود. این ناهماهنگی بین مدیران سطح بالای کشور باعث انتقادات زیادی از دولت شد که چرا با وجود وعده قبلی بوشهر را از اولویت خارج کرده بود و بالاخره بازهم نام بوشهر به لیست پروژه‌های اولویت‌دار بازگشت.
پیگیری ویژه نماینده ولی فقیه برای تأمین بودجه راه‌آهن بوشهر
یکی از مسئولانی که از گذشته به‌طور ویژه پیگیر حل مسئله راه‌آهن بود، آیت‌الله صفایی بوشهری است. نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر بارها در این خصوص مدیران را به پیگیری واداشت ازجمله اینکه در یکی از خطبه‌های خود در سال ۹۷ عدم اتصال این استان به شبکه ریلی کشور را یکی از این بی‌مهری‌ها عنوان کرد و اظهار داشت: استان‌های هم‌جوار بوشهر همه به خطوط ریلی متصل هستند اما استان بوشهر که هم‌جوارخلیج‌فارس است و موقعیت مهم دارد فاقد راه‌آهن و حمل‌ونقل ریلی است در حالی‌که مصوبه آن مربوط به سال‌های گذشته است.
خطیب جمعه بوشهر با انتقاد از دولت که در بودجه سال ۹۷ اعتباری برایراه‌آهن بوشهر اختصاص نداده ابراز داشت: این استان گنج کشور است اما در عرصه تخصیص اعتبارات برای امور اساسی توجه نمی‌شود.
وی تأکید کرد: مطمئن باشید روشی که مسؤولان دولتی برای حل موضوع راه‌آهن در پیش گرفته‌اند به‌جایی نمی‌رسد به همین دلیل برای حل این مشکل باید فراتر از قبل برنامه‌ریزی کرد؛ اینکه بنشینیم و اعتبار تخصیص کنیم فایده‌ای ندارد بایدبرنامه‌ای طراحی کنیم که حجم بالای مالی از طریق آن تزریق شود.
نکته کلیدی که شاید آن سال‌ها کمتر به آن توجه می‌شد همین تزریق قطره‌چکانی بودجه بود که اصلاً روش منطقی برای درمان عقب‌افتادگی این پروژه نیست که آیت‌الله صفایی بوشهری این موضوع را متذکر شده بود.
اواخر خردادماه سال جاری آیت‌الله صفایی بوشهری و میرکاظمی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور در محل این سازمان در تهران دیدار و در رابطه با مسائل مختلف به‌ویژه استان بوشهر به تبادل نظر پرداختند. یکی از جدی‌ترین مسائلی که روی آن بحث شد پروژه راه‌آهن بود. در این نشست نماینده ولی فقیه در رابطه با حوزه‌های عمرانی، اجرایی شدن مصوبات سفر رئیس‌جمهور به بوشهر ویژه راه‌آهن، مسائل علمی و فرهنگی استان و الگو شدن استان بوشهر در عرصه اجرایی شدن سند تحول دولت مردمی نکاتی بیان کرد و میرکاظمی نیز پیرامون انجام این موضوعات قول مساعد داد.
مقام معظم رهبری راه‌آهن بوشهر را از بن‌بست خارج کردند
پیگیری‌های نماینده رهبری در استان با مقامات کشوری و دفتر رهبری ادامه پیدا کرد و بعد از سال‌ها انتظار بالاخره از راه حل قطعی این ابرپروژه رونمایی شد. با توجه به نگاه مثبت رهبری نسبت به استان و پیگیری‌های مستمر آیت‌الله صفایی بوشهری، قرار شد که بودجه قابل‌توجه یک میلیارد دلاری برای اتصال بوشهر به خط ریلی از منابع صندوق اعتبار ملی تخصیص پیدا کند. لازم به ذکر است که منابعی که از صندوق اعتبار ملی هزینه می‌شود صرفاً با اجازه رهبری صورت می‌گیرد و این تائید رهبری نشان از آگاهی ایشان نسبت به جایگاه و ظرفیت تجاری و اقتصادی بوشهر دارد.
امام جمعه بوشهر در خطبه هفته گذشته با اشاره به تأمین اعتبارات ساخت خط راه‌آهن بوشهر- شیراز، گفت: از رهبر معظم انقلاب و رئیس مجلس شورای اسلامی در این زمینه تقدیر می‌کنم، زیرا در تأمین اعتبارات حمل‌ونقل ریلی استان به بن‌بست خورده بودیم که اجازه تهاتر و استفاده از منابع صندوق اعتبار ملی داده شد.
اهمیت اتصال بوشهر به خط ریلی و سابقه برداشت از صندوق توسعه ملی
صندوق توسعه ملی ایرانیک نهاد حکومتی است که نقش صندوق ثروت ملی ایران را دارد. صندوق توسعه ملی، پس از تجربه ناموفق حساب ذخیره ارزی، بر اساس ماده ۸۴ قانون برنامه پنجم توسعه با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت و گاز و میعانات گازی و فراورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسل‌های آینده از منابع نفت و گاز و فراورده‌های نفتی تأسیس شد.
حساب ذخیره ارزی اهدافی نظیر ایجاد ثبات در میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، تبدیل دارایی‌های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر و کاهش تلاطم‌های ارزی دارد. به‌عنوان مثال سرمایه‌گذاری در میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگرییکی از موارد قابل‌استفاده از صندوق ذخیره ارزی است.
پیش‌ازاین هم در مواردی خاص اجازه برداشت از صندوق توسعه ملی صادر شده است. به‌طور مثال پس از ترور سردار شهید قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، نمایندگان مجلس سال ۹۷ با تصویب طرحی دولت را موظف کردند جهت تقویت بنیه دفاعی نیروی قدس سپاه پاسداران مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو از طریق صندوق توسعه ملی در اختیار این نیرو قرار دهد. که در این طرح اذن رهبر معظم انقلاب نیز گرفته شده بود.
مورد دیگر در فروردین ۹۹ بود که حسن روحانی با قدردانی از موافقت رهبر معظم انقلاب اسلامی با درخواست برداشت مبلغ یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی برای مقابله و مدیریت عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا در کشور، برای تأمین نیازهای ضروری در این عرصه، مبلغ مذکور از صندوق برداشت شد.
از دیگری مواردی که صندوق طبق قانون اجازه هزینه در آن را به دولت می‌دهد می‌توان این موارد را نام برد: طرح آبیاری تحت فشار و نوین، آبخیزداری و آبخوانداری، مقابله با اثرات مخرب ریزگردها و تأثیر آن بر شبکه‌های برق، تقویت بنیه دفاعی، تجهیزات آزمایشگاهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طرح‌های نوآورانه جهاد دانشگاهی، طرح‌های نوآورانه معاونت علمیو فناوری رئیس‌جمهور، طرح‌های آب‌رسانی روستایی و عشایری و توسعه شبکه‌های آن، شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور، کارخانه‌های نوآوری معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و افزایش سرمایه دولت در صندوق ضمانت صادرات.
تأثیر راه‌آهن در ارتقا سطح زیرساخت‌های تجاری
تأخیر تکمیل این پروژه بیشترین آسیب را به اقتصاد بندرها و تولید این استان وارد می‌کند. بسیاری از کارشناسان اقتصادی باور دارند در صورت جدا ماندن استان بوشهر از شبکه ریلی سراسری ممکن است بندرها استان زیان‌ده شوند و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این استان هرروز کمتر شود.
اتصال بوشهر به خط آهن، ایجاد و ارتقای دیگر زیرساخت‌های بندری را نیز به دنبال خواهد داشت. راه‌آهن باعث افزایش امنیت تجاری و سهولت در مبادلات و حمل‌ونقل کالاها می‌شود به همین دلیل وقتی تجارت از مبدأ بندر بوشهر صرفه اقتصادی داشته باشد، توسعه زیرساختی بندرها نیز در دستور کار قرار می‌گیرد.
برای مثال اکنون عمق اسکله‌ها برای بارگیری حدود ۱۱ متر است که در بهترین حالت امکان پهلوگیری برای کشتی ۳۰ هزار تنی را فراهم می‌کند. درحالی‌که اگر بوشهر به خط ریلی متصل شود لایروبی ۱۵ متری و ایجاد شرایط برای پهلوگیری کشتی‌های ۵۰ هزار تنی نیز از نظر اقتصادی توجیه می‌شود که در حالت عادی دور از دسترس خواهد بود.
انتهای پیام/
ارسال نظرات