حوزه علمیه، پیشگام در استفاده از هوش مصنوعی

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، نشست خبری موسسه همتا(هوش مصنوعی و تمدن اسلامی) در دفتر خبرگزاری فارس قم، برگزار شد.

در این نشست، ابتدا، دکتر بهروز مینایی بیدگلی مدیر عامل موسسه، به نحوه شکل گیری این موسسه علمی اشاره کرد و گفت: ما از سال ۹۵ تا ۹۷ روی پروژه ایجاد گراف دانش زبان فارسی کار می کردیم، سپس با همکاری  حوزه علمیه و دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت و تلاش بیش از ۱۰۰ نفر از طلاب و دانشجویان، پروژه ای با نام «فقیه یار» یا «کلان پروژه هوش مصنوعی و علوم اسلامی»، برای کمک به پژوهشگران علوم اسلامی، آغاز شد.

وی در ادامه، به چگونگی تکامل پروژه و نقش منویات رهبر معظم انقلاب در این باره، اشاره کرد و افزود: با توجه به عنایت ویژه رهبر معظم انقلاب به بحث هوش مصنوعی، مبنی بر اینکه باید از ۱۰ کشور برتر در این زمینه باشیم، حوزه در این زمینه پیشگام بوده و کلان پروژه هوش مصنوعی و علوم اسلامی با دستور آیت الله اعرافی، تبدیل به یک تشکیلات و موسسه ای به نام «همتا» شد.

 دکتر مینایی، شروع فعالیت های موسسه را، نیازمند اطلاعات از فعالین عرصه هوش مصنوعی دانست، و به برگزاری همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی اشاره کرد و ابراز داشت: سال ۹۹ به همت حوزه علمیه نخستین همایش هوش مصنوعی و علوم اسلامی برگزار شد، که حدود ۷۰ مقاله مرتبط به دبیرخانه رسید و با به یک جمع بندی در مورد بحث های علمی و شیوه فعالیت رسیدیم که منجر به سرعت گرفتن فعالیت ها شد.

رئیس دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت ایران، به تشکیل ستاد راهبری فناوری های هوشمند حوزه اشاره و اظهار داشت: در کنار موسسه همتا، که متصدی فعالیت های فنی و علمی هوش مصنوعی بود، یک بخش دیگر با نام «ستاد راهبری فناوری هوشمند حوزه»، برای آموزش طلاب و بررسی فقهی، اخلاقی و اجتماعی استفاده از هوش مصنوعی در جامعه ایجاد شد و همچنین اولین نسخه از محصولات را هم با نام های جهد، سحاب و تحریر منتشر کردیم.

مشاور آیت الله اعرافی در امور فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی، از رونمایی از نسخه های جدید محصولات خبر داد و خاطرنشان کرد: بعد از همایش، یعنی از سال ۹۹ تا امروز ۱۴۰۱، نسخه دوم جهد و سحاب و تحریر منتشر شد، که در بستر وب، اختیار عموم مردم برای استفاده قرار گرفته است.

وی در ادامه، به معرفی نسخه جدید محصولات پرداخت و گفت: سامانه یا سکوی «جهد۲» یک جست و جو گر هوشمند دانش تحت وب و بسیار پرسرعت است که متفکران  و پژوهشگران می توانند از آن استفاده لازم را داشته باشند؛ سامانه جهد، اطلاعات را از مخزن بزرگی با نام «سحاب» دریافت می کند.

دکتر مینایی در خصوص ویژگی های کم نظیر سامانه «سحاب» گفت: سحاب از اطلاعات ۸ پایگاه علمی نظیر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامیف مدرسه فقاهت، ویکی شیعه و... ، استفاده می کند، و یک ویژگی خاص و کم نظیر آن، این است که هر کاربر، می تواند، با بارگزاری کتاب خانه شخصی خود به صورت پی دی اف یا ورد، از قدرت جست و جو ی سحاب و جهد استفاده کند.

وی از سامانه برخط «قم نت» نیز بعنوان یکی دیگر از محصولات پژوهشی نامبرد و افزود: سامانه «قم نت» تمام مفاهیمی که در کتب دینی وجود دارد را بررسی کرده و در خود جای داده و به زودی در سال پیش رو، علاوه بر مفاهیم، به ترکیب و روابط مفاهیم هم خواهد پرداخت و برای پژوهشگران قابل استفاده خواهد بود و جست و جوی از طریق صوت و تصویر هم به آن افزوده خواهد شد.

مدیر عامل موسسه همتا در ادامه معرفی محصولات جدید، به معرفی سرویس پرسش و پاسخ اشاره کرد و از الهام گیری از سامانه خارجی «چت جی بی تی» خبر داد و گفت: با توجه به اینکه مراکز زیادی برای پاسخ گویی به سوالات دینی وجود دارد، ما ابتدا پروژه ای مقدماتی با نام «پارسا» را راه اندازی کردیم تا متوجه شویم عموم چه نوع سوالاتی مطرح می شود و نحوه پاسخگویی به چه صورت است، تا بتوانیم نظیر سامانه خارجی «چت جی تی پی» از هوش مصنوعی برای پاسخگویی سریع و مطمئن به مردم استفاده کنیم. که این پروژه توسط شرکت «ویرا» درحال بررسی و انجام است.

دکتر مینایی، در قسمت پایانی صحبت های خود، به امتیاز منحصر به فرد موسسه «همتا» اشاره کرد و ابراز داشت: امتیاز «همتا» بخش هوش مصنوعی توضیح پذیر است؛ ما سامانه ای با نام بر«برهان» به وجود آوردیم که بتواند، گزاره های دینی را به زبان ماشین ترجمه و محتوا جملات را کاملا درک کند، و در کنارش یک درختواره مفاهیم ساخته که رابطه مفاهیم مشخص شود و سپس با منطقی که حاوی دغدغه پژوهشگر دینی است، به یک ابزار قوی برای پژوهشگر تبدیل شود.

وی در پایان با تاکید به ادامه دار بودن تولید سامانه های جدید  از برخی از سامانه های در حال شکل گیری نام برد و تصریح کرد: یکی از سامانه هایی که تقریبا تکمیل شده، سامانه «ثقات» است که مربوط به درایه و رجال  است؛ اما در زمینه فقه فعلا در ابتدای راه هستیم و باید ۵۲ کتاب را ضمیمه سامانه های موجود کنیم، که در حال انجام است؛ یک کار پیچیده ی دیگر که در حال انجام است، سامانه ای مبتنی بر الگوریتم اجتهاد است، که به اصطلاح بعنوان دستیار فقیه، در تفقه دینی کمک کند.

گفتنی است، علاقه مندان جهت استفاده از محصولات و اطلاعات بیشتر، می توانند به نشانی های زیر مراجعه فرمایند:

 وبگاه «فقیه‌یار» به نشانی http://faghihyar.ir که توضیحاتی در خصوص کلان‌پروژه و محصولات مرتبط با آن ارائه می‌کند.

  نسخه دوم موتور جستجوی هوشمند متون اسلامی «جهد» با قابلیت جستجو و پیشنهاد مفاهیم به نشانی https://johd.ir،

پایگاه ترکیبی دانش ویکی‌های اسلامی «قم‌نت» به نشانی http://qomnet.johd.ir

نسخه دوم اَبر هوشمند اسناد متنی و تصویری «سحاب» با قابلیت خوانش تصاویر به نشانی https://sahab.johd.ir/login

سامانه پاسخ‌یابی هوشمند سوالات دینی «پارسا» به نشانی https://www.parsaqa.com

نسخه دوم ویراستار هوشمند حوزوی گروهی «تحریر» با رویکرد زیست‌بومی به نشانی https://tahrirapp.ir

گراف دانش علوم حدیث «ثقات» به نشانی https://thiqat.org

 آنتولوژی قرآن کریم «هما» به نشانی http://homa.johd.ir؛