۰۵ ارديبهشت ۱۴۰۲ - ۱۷:۴۰
کد خبر: ۷۳۳۲۸۵
خرده‎‌روایت‌هایی از شکست امریکا در طبس؛

وقتی کارتر به یاد خلیج خوک‌ها افتاد/ خدای آن‌ها قوی‌تر از هلی‌کوپترهای ما بود

وقتی کارتر به یاد خلیج خوک‌ها افتاد/ خدای آن‌ها قوی‌تر از هلی‌کوپترهای ما بود
مجله تایم نیز در می ۱۹۸۰، در مقاله‌ای تحت عنوان "شکست در صحرا"، با اشاره به شکست خفت‌بار امریکا در ویتنام، شکست امریکا در طبس را نمونه‌ای دیگر از زبونی ارتش امریکا دانست و نوشت: برای کارتر به طور اخص و برای امریکا به طور اعم، ماجرایی که در صحرای طبس اتفاق افتاد یک شکست نظامی، دیپلماتیک و سیاسی بود.

حادثه طبس در 5 اردیبهشت 1359 که منجر به زمین‌گیر شدن نیروهای نظامی ایالات متحده و ناکامی عملیات نجات گروگان‌های امریکایی شد برگ دیگری از شکست‌های امریکا در برابر انقلاب اسلامی است. اما با گذشت سال‌ها از این رخداد تاریخی زوایای پیدا و پنهان زیادی برای بازخوانی این حادثه وجود دارد.

به همین منظور خرده‌روایت‌هایی از ابعاد مختلف این واقعه از نظر می‌گذرد.

 

*** تحلیل مجله تایم از شکست امریکا در طبس ***

مجله هفتگی تایم نیز در می 1980، در مقاله‌ای تحت عنوان "شکست در صحرا"، با اشاره به شکست خفت‌بار امریکا در ویتنام، شکست امریکا در طبس را نمونه‌ای دیگر از زبونی ارتش امریکا دانست و نوشت: برای کارتر به طور اخص و برای امریکا به طور اعم، ماجرایی که در صحرای طبس اتفاق افتاد یک شکست نظامی، دیپلماتیک و سیاسی بود. یک بار ارتش مسلط و پرقدرتش در ویتنام، درحالی که از پای می‌افتاد و به خود می‌پیچید، به زبونی و بیچارگی افتاد و حالا به نظر می‌رسد که قادر نیست حتی زمانی که هیچ دشمنی نمی‌داند آن‌ها در آن‌جا هستند و علی‌رغم چهارماه تمرین مداوم، حتی هواپیماها را از برخورد با یکدیگر حفظ کند.»

 

***فرودگاه مخفی امریکایی‌ها در خاک ایران***

نقشه‌ این فرودگاه دور افتاده در کاغذهای محمود جعفریان ـ از طرفداران و استراتژیست‌های شاه ـ پیدا شده بود. محمود جعفریان یک‌سال پیش از عملیات نجات گروگان‌ها، توسط نیروهای انقلابی اعدام شد. زمانی که او توسط نیروهای انقلابی دستگیر می‌شد، تلاش می‌كرد که نقشه‌ها را بسوزاند. جعفریان به کسانی که او را دستگیر کرده بودند، گفت: «این محل توسط سازمان سیا و با نظارت شاه برای استفاده‌های ضروری و لازم ساخته شده است».

نیروی هوایی ایران قصد تخریب این محل را داشته است؛ اما به علت مسائل پیچیده‌ درون کشور هیچ اقدامی نسبت به این فرودگاه مخفی انجام نشد. وقتی که یک افسر ایرانی در تصمیمش مبنی بر تخریب آن پافشاری كرد، یکی از مقامات ارشد به او گفت: «آمریکایی‌ها باید بدانند که چنین محلی کشف شده است و بنابراین نباید به فکر استفاده از آن باشند».

 

***وقتی کارتر به یاد خلیج خوک‌ها افتاد***

نجات‌دهندگان می‌بایست در مرحله‌ اول خود را نجات می‌دادند؛ آن‌ها سوار هواپیماهای سی ـ 130 باقی مانده شدند و پا به فرار گذاشتند؛ اما در ساعت 21/ 6 (به وقت واشنگتن) بود که کارتر از حادثه وجزییات آن با خبر شد. در ساعت 30/7 دقیقه بعدازظهر (به وقت واشنگتن) کلمه‌ «رسید» دریافت شد؛ یعنی تیم عملیات در خارج از ایران در حال پرواز بودند.

در ساعت 2 بامداد جمعه (به وقت واشنگتن) کارتر از کارمندانش تقاضای تهیه‌ی یک کپی از اظهارات «جان ـ اف ـ کندی» درباره‌ی اشغال نافرجام خلیج خوک‌ها (در کوبا) را كرد.

وقتی کارتر به یاد خلیج خوک‌ها افتاد/ خدای آن‌ها قوی‌تر از هلی‌کوپترهای ما بود/ عملیات نجات یا حمله نظامی!

*** روزی که امریکا فرو ریخت ***

در ساعت 1 بامداد 25 آوریل کاخ سفید بیانیه‌ای صادر کرد و کارتر نیز با ظاهر شدن در دوربین تلویزیون شخصاً مسئولیت شکست عملیات را برعهده گرفت. متعاقب این شکست مفتضحانه بود که؛ گروگان‌ها در نقاط مختلف ایران پراکنده شدند تا از دسترس آمریکایی‌ها دور بمانند هشت تفنگدار آمریکایی کشته شد و پنج نفر زخمی شدند. متحدان آمریکایی که در مجازات اقتصادی ایران، با آمریکایی‌ها همکاری کرده بودند به شرط اینکه اقدام نظامی صورت نگیرد، به آمریکایی‌ها بی‌اعتماد شدند. شهرت نظامی آمریکا صدمه ویران‌کننده‌ای دید. مهم‌تر از همه شکست سیاسی کارتر بود که شانس هرگونه پیروزی در انتخابات بعدی را از دست داد، و روحیه‌ی ملی آمریکایی‌ها تحقیر شد.

 

*** خدای آن‌ها قوی‌تر از هلی‌کوپترهای ما بود ***

روزي ادواردو (مهدی) براي بازديد از يک کارخانه‌ هليکوپترسازي به آمريکا رفته بود. مقامات کارخانه و ژنرال‌هاي ارتش ايالات متحده برايش توضيح ‌مي‌‌‌دادند تا به هلي‌کوپتري رسيدند که در موردش گفته شد: «همه‌ فن‌آوري‌هاي برتر دنيا در آن جمع است و پيشرفته‌تر از آن ساخته نشده و از همان گونه‌اي است که در جريان واقعه‌ طبس به کار رفت.» 
 
مهدي با طعنه گفت: «در طبس که اين هلي‌کوپتر‌هاي آمريکايي شکست خوردند و زمين‌گير شدند!» ژنرال آمريکايي با سرشکستگي پاسخ داد: «خداي آن‌ها  قوي‌تر از هلي‌کوپتر‌هاي ما بود!» مهدي بعدها به دوستانش گفته بود: «با تمام سختي‌ها و مسائلي که بر من  وارد ‌مي‌‌‌شود، گاهي که با چنين صحنه‌ها و جمله‌هايي مواجه ‌مي‌‌‌شوم براي ادامه‌ راه نيرو ‌مي‌‌‌گيرم.»
وقتی کارتر به یاد خلیج خوک‌ها افتاد/ خدای آن‌ها قوی‌تر از هلی‌کوپترهای ما بود/ عملیات نجات یا حمله نظامی!
*** همکاران ایرانی و جاسوس‌های میدانی ***

برژینسکی درباره همکاری عوامل ایرانی در مسأله گروگان‌ها می‌نویسد: " ایالات متحده برای انجام این اقدام نظامی نیاز به همکاری عوامل ایرانی خود در ایران داشت که با سازماندهی ترنر و همکاران او در سازمان سیا فراهم شد. همکاری آن‌ها که شناخت کاملی از لانه جاسوسی داشتند، اطلاعات مهمی از محل دقیق هر کدام از گروگان‌ها، تعداد محافظان و خصوصیات آن‌ها و برنامه روزانه گروگان‌ها و محافظان را در اختیار آمریکا می گذارد."

عوامل غیر ایرانی هم که قبلاً به عناوین مختلفی نظیر بازرگانی و خبرنگاری به ایران رفت و آمد می کردند؛ اطلاعات دقیقی در زمینه محافظان گروگان‌ها در اختیار دولت آمریکا گذاشته بودند.

 

*** عملیات نجات یا حمله نظامی ***

چند ماه پس از افتضاح آمریکا در دشت كویر (طبس) ، عده ای از ایرانیان نظامی و غیر نظامی كه موفق شده بودند از كشور خود بگریزند و به هم میهنان سرگردان خویش (در خارج) بپیوندند، به تدریج آغاز به سخن كردند... آنها می گفتند در بیشتر عملیاتی كه به واقعه ی صحرای طبس منتهی شده بود ؛ شركت داشتند... به گفتۀ آنان پیاده شدن آمریكایی ها در طبس برای نجات گروگان‌ها نبود، بلكه برای انجام یك شورش بود. چون حمله ( مستقیم و گسترده ی ) نظامی آمریكا به ایران در آن زمان به صلاح نبود ؛ می بایست از درون كشور انفجاری رخ دهد. هواپیماهای سی ـ 130 و هلی كوپترهای آر. اچ .53 برای تهیه ی چنین انفجاری در دشت كویر ایران بر زمین نشسته بودند. هدف تحویل تسلیحات فوق مدرن برای یك جنگ  چریكی وسیع و سراسری به گروهی از افسران وفادار به شاه بود.
احسان قنبری نسب
ارسال نظرات