جوابهای امام خمینی به خبرنگاران/ بیایید از امام بپرسیم: «چرا حجاب اجباری؟!»
آیا میتوان این واقعیت را انکار کرد که «زن»، در طول تاریخ، در دسترسترین و لوکسترین کالا برای پیشبرد اهداف مردها بوده؟ منصفانه نیست از خودمان بپرسیم که چه تعداد از آزادیهایِ البته مشروع، در پی بی حجابی زن، نصیب او میشود؟ اصلا حجاب، تا به این لحظه، مانع کدام آزادیها و پیشرفتهای زنان مسلمان شده؟ و در آخر، چرا ما زنها، اجازه میدهیم که مردها، تعبیرِ نامشروعشان از آزادی را با اجزای بدن ما، تفسیر کنند؟ جواب تمام این سوالها در آمار تجاوز، سقط جنین در سنین نوجوانی و خودکشی و قتل، آن هم نَه در دانشگاهها، بلکه در مدارس نیمکره غربی دنیاست!
میشل هوئلیک، نویسنده اسلامستیز فرانسوی میگوید: «جنگ بر ضد اسلامگرایی با کشتن مسلمانان فایدهای ندارد؛ فقط با فاسد کردن آنها میتوان به پیروزی دست یافت! پس باید به جای بمب بر سر مسلمانان، دامنهای کوتاه فرو بریزیم!»
اما آنچه که در این میان جالب توجه است، دیدگاه متمایز امام خمینی (ره) نسبت به مسئله حجاب بود که هنوز و با وجود گذشت چند دهه، همچنان پویا و پابرجاست. برخورد ایشان با وجود قاطعیت در ابراز محتوا، استدلالهایی داشت که ضمن عاری بودن از هر گونه تعصبهای کورکورانه، زن را به عنوان بخشی کارآمد از جامعه و نه یک عروسکِ خیمه شب بازیِ باقی مانده از دوران پهلوی تلقی میکرد و دست ردی است بر دیدگاههای اسلامستیزانهی میشل هوئلیکهایی که میخواهند زن شرقی را چون زن غربی به ابزار پروپاگانداهایشان تبدیل کنند.
آیا حجاب دوباره اجباری میشود؟
بخشی از آن دیدگاه برای زمانی است که خبرنگار فرانسوی، از امام پرسید: «برخى از رسوم اسلامى مانند حجاب اجبارى رها شده است. آیا در جمهورى اسلامى از نو اجبارى خواهد شد؟»
که امام خمینی (ره) در جواب این خبرنگار، کاملا صریح فرمودند: «حجاب به معناى متداول میان ما، که اسمش حجاب اسلامى است، با آزادى مخالفتى ندارد؛ اسلام با آنچه خلاف عفت است مخالفت دارد. و ما آنان را دعوت مىکنیم که به حجاب اسلامى روی آورند. و زنان شجاع ما دیگر از بلاهایى که غرب به عنوان تمدن به سرشان آورده است به ستوه آمدهاند و به اسلام پناهنده شدهاند.»
حجاب حتما باید چادر باشد؟
امام خمینی (ره) در پاریس نیز در پاسخ خبرنگاران و بانوان محجبهای که درباره میزان حجاب در ایران از ایشان سوال کردند؛ با قاطعیت به دفاع از زنان پرداختند و فرمودند: «آرى در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولى لازم نیست که چادر باشد. بلکه زن مىتواند هر لباسى را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمیتوانیم و اسلام نمیخواهد که زن به عنوان یک شى و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام میخواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانى جدى و کارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمیدهیم تا زنان فقط شیئى براى مردان و آلت هوسرانى باشند.»
همچنین در پاسخ یکی از خانمها که از وضع حجاب خانمهای حاضر در نوفل لوشاتو سوال کردند، فرمودند: «حجاب ایران، حجاب اسلام، همین مقدارهاست. اسلام، اینجا و آنجا ندارد. لکن یک جهات خارجى گاهى در کار هست. به طورى که یک مفسدهاى باشد، یک اختلاف اخلاقى بشود، یک- عرض مىکنم- چیزهایى باشد، البته آن وقت باید جلوگیرى بشود؛ اما اگر نباشد اینطور، و ساده باشد و مثل سایرین با سادگى باشد، نه؛ بى چادر [بامانتو] مانع ندارد.»
زن ایرانی باید موهایش را بپوشاند؟
خانم نوشابه امیری خبرنگار کیهان که برای گفتوگو با امام خمینی به پاریس رفته بود، با بیان برداشتش از پذیرش او برای این مصاحبه، سوال کرد: «چون مرا به عنوان یک زن پذیرفتهاید این نشاندهنده این است که نهضت ما یک نهضت مترقی است، اگرچه دیگران سعی کردند نشان دهند که عقبمانده است. فکر میکنید به نظر شما آیا زنان ما باید حتماً حجاب داشته باشند، مثلاً چیزی روی سر داشته باشند یا نه؟»
امام خمینی (ره) اما در پاسخ فرمودند: «اینکه من شما را پذیرفتهام، من شما را نپذیرفتهام. شما آمدهاید اینجا و من نمیدانستم که شما میخواهید بیایید اینجا و این هم دلیل بر این نیست که اسلام مترقی است که به مجرد اینکه شما آمدید اینجا، اسلام مترقی است. مترقی هم به این معنی نیست که زنها یا مردهای ما خیال کردهاند. مترقی به کمالات انسانی و نفسانی است و با اثر بودن افراد در ملت و مملکت است نه اینکه سینما بروند و دانس بروند و اینها ترقیاتی است که برای شما درست کردهاند و شما را به عقب رانده و باید بعداً جبران کنیم. شماها آزادید در کارهای صحیح؛ در دانشگاه بروید و هر کاری را که صحیح است بکنید و همه ملت در این زمینهها آزادند، اما اگر بخواهند کاری خلاف عفت بکنند و یا مضر به حال ملت و خلاف ملیت بکنند جلوگیری میشود و این دلیل بر مترقی بودن است.»
زنها فعالیت اجتماعی داشته باشند یا خیر؟
از پانزدهم تا بیست و هفتم اسفند سال ۵۷، حجاب برای برخی زنان در هالهای از ابهام بود. آنها انقلاب و اسلام را پذیرفته بودند اما پوششها هنوز رضاخانی بود که امام خمینی (ره) در اقدامی با صلابت از وضعیت حجاب در ادارات دولتی گلایه کردند و خواستار ساماندهی فوری به این اوضاع شدند.
ایشان در این باره فرمودند: «الآن وزارتخانهها- این را میگویم که به دولت برسد، آنطوری که برای من نقل میکنند- باز همان صورت زمان طاغوت را دارد. وزارتخانه اسلامی نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانههای اسلامی نباید زنهای (بی حجاب) بیایند، زنها بروند اما با حجاب باشند. مانعی ندارد بروند اما کار بکنند، لکن با حجاب شرعی باشند، با حفظ جهات شرعی باشند.»
امام همچنین توضیح دادند: «آن شقىّ جنایتکار (رضاخان) دست به یک جنایت زد و آن جنایت کشف حجاب بود و به جاى اینکه نیمى از جمعیت ایران را فعال کند آن نیم دیگرى هم که نیمه مردان بود به طور بسیار زیادى از فعالیت انداختند و این عروسکهایى که درست کردند و در همه ادارات جا دادند و در همه خیابانها راه انداختند، آنهایى که در ادارات بودند، سایر افرادى که در ادارات بودند را هم از کارهاى خودشان بازداشتند و آنهایى که در خیابانها رها بودند، جوانهاى ما را به فساد کشاندند و فعالیت جوانهاى ما را از دست آنها گرفتند.»
هرچند در آن دوره، و با توجه به افراط بعضی مذهبیون، حتی به خانمهای مانتویی هم ایراد گرفته شد اما امام در تصحیح این برداشت غلط و در جهت تبیین اهمیتی که اسلام برای فعالیت زنان در عرصههای اجتماعی قائل است، فرمودند: «در خصوص زنان، اسلام هیچ گاه مخالف آزادی آنان نبوده است. بر عکس اسلام با مفهوم زن به عنوان شی مخالفت کرده است و شرافت و حیثیت او را به وی باز داده است. زن مساوی مرد است. زن مانند مرد آزاد است که سرنوشت و فعالیتهای خود را انتخاب کند … ما میخواهیم که زنان را از فساد که آنان را تهدید میکند آزاد سازیم.»
آزادی زنان چیست؟
در حالی که تعبیر آزادی براساس منافع قدرتهای جهان، پیوسته در حال تغییر بود؛ امام خمینی (ره) در تفسیر آزادی واقعی فرمودند: «چگونه در دنیای به اصطلاح آزاد، الزام زنان و دختران مسلمان به رفع حجاب عین دموکراسی است و فقط ما که گفتهایم کسی که به پیغمبر اسلام – صلی الله علیه و آله و سلم – توهین کند و اجماع فقهای مسلمین، فتوا به اعدام آن میدهند، خلاف آزادی است! راستی چرا دنیا در برابر کسی که اجازه ندهد تا دختران مسلمان به دلخواه خود با پوشش اسلامی در دانشگاهها درس بخوانند یا تدریس کنند، ساکت نشسته است؟ جز این است که تفسیر و تأویل آزادی و استفاده از آن در اختیار کسانی است که با اساس آزادی مقدس مخالفند؟ امروز خداوند ما را مسؤول کرده است، نباید غفلت نمود. امروز با جمود و سکون و سکوت باید مبارزه کرد و شور و حال حرکت انقلاب را پا برجا داشت.»
چرا اسلام با حجاب اجباری، جلوی آزادی زنان را میگیرد؟
مرور تصاویر و مطالب مجلههای پرطرفدار غربی و حتی دوران پهلوی هم به تنهایی گویای حدیث مفصل ماجرای کشف حجاب است؛ و هر عقل سلیمی متوجه میشود که چرا این فکر که حجاب، نوعی سلب آزادی از زن است را به خورد این قشر از جامعه میدهند. اما جواب صریح، ساده و قاطع پیر جماران، بی هیچ لفافهای، ما را به نقطهای میبَرد که میشل هوئلیک گفت «باید به جای بمب بر سر مسلمانان، دامن کوتاه بریزیم!» و این، پایان تمدن است.
امام خمینی (ره) اما سکوت نکردند و به این سوالی که شاید هنوز در ذهن بسیاری از ما هست و میگوییم «چرا حجاب؟» پاسخ فرمودند و تمدن و آزادی اصیل اسلامی را اینگونه نشانمان دادند: «اسلام جلوی شهوات را میگیرد؛ اسلام نمیگذارد که لخت بروند توی این دریاها شنا کنند. پوستشان را میکَند! با زنها لخت بروند آنجا، و بعد زنها لخت بیایند توی شهرها! مثل کارهایی که در زمان طاغوت میشد. همچو کاری اگر بشود، پوستشان را مردم میکَنند. مسلمانند مردم. نمیگذارند زنها و مردها با هم داخل هم بشوند و توی دریا بریزند و به جان هم بیفتند. «تمدن» اینها این است! اینها از تمدن این را میخواهند. اینها از آزادی این را میخواهند! آزادی غربی میخواهند. و آن این است زن و مرد با هم لخت بشوند و بروند توی دریا [یا] بروند توی – نمیدانم – جاهای دیگر شنا کنند! این تمدنی است که آقایان میخواهند! این تمدنی است که در رژیم سابق تحمیل بر مملکت ما شد، که بعد از اینکه میرفتند زن و مرد در دریا، زنها همان طور لخت و همان طور لخت میآمدند توی شهر! مردم هم جرأت نمیکردند حرف بزنند.
امروز اگر یک همچو چیزی بشود، اینها را ما خواهیم تکلیفشان را معین کرد. و دولت هم معین کرد. البته دولت [به] طوری که وزیر کشور گفتند، گفتند ما جلویش را گرفتیم. اگر نگیرند، مردم میگیرند. مگر مازندرانیها میگذارند یا رشتیها میگذارند که باز کنار دریاشان مثل آن وقت باشد؟ مگر بندر پهلویایها (بندر انزلی) مردهاند که زن و مرد با هم در یک دریا بروند و مشغول عیش و عشرت بشوند! مگر میگذارند اینها را؟ تمدنهای اینها این است. آزادیای که آنها میخواهند همین. این جور آزادی! بروند قمار بکنند و با هم لخت بشوند و با هم [سرگرم عیش و نوش] بشوند.»
و جالب توجه اینکه تمام این تلاشها برای بیحجاب کردنِ زن مسلمان ایرانی در شرایطی رقم میخورَد که عریانی، فرجامی برای زن غربی نداشته و طبق آمار «سازمان ضد خشونت جنسی در امریکا»، هر شصت و چهار ثانیه یک تعرض جنسی در این کشور رخ میدهد! پس آیا با وجود این راهِ طی شده توسط زن غربی، ماجرای کشف حجاب همچنان یک ادعای شیرین آزادیست؟ و آیا این همه تبلیغ و تلاش برای پامال کردن کرامت زن مسلمان، برای زن ایرانی مشکوک نیست؟!