بنا بر اعلام مسئولان برگزاری نمایشگاه، این دوره بهلحاظ بازدید و حضور مراجعهکنندگان یکی از ادوار شلوغ و پرمخاطب نمایشگاه کتاب بهشمار میآید. طبق آخرین آماری که علی رمضانی، سخنگوی سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران، روز گذشته اعلام کرد، تا ساعت 21 روز 29 اردیبهشتماه، در بخش حضوری 225 میلیارد تومان خرید به ثبت رسیده که 160 میلیارد آن از طریق کارتخوانهای رسمی و 65 میلیارد از طریق کارت به کارت، فروش نقدی و... برآورد شده است.
بهگفته سخنگوی سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران؛ در بخش مجازی نیز 114 میلیارد تومان فروش به ثبت رسیده که از این میزان، 95 میلیارد تومان برای ناشران و 19 میلیارد تومان برای کتابفروشان است، در مجموع 339 میلیارد تومان فروش برای نمایشگاه تا شب گذشته به ثبت رسیده است و بیش از یک میلیون نسخه کتاب فروخته شده است.
انتخاب نوع آثار و کتابهای پرمخاطب در رویداد بزرگی همچون نمایشگاه کتاب تهران، میتواند یکی از معیارها برای سنجش ذائقه مخاطب و شناسایی کتابهای خوب از نگاه مخاطب ایرانی قلمداد شود. در نمایشگاه کتاب امسال نیز ناشران از میزان فروش خود رضایت نسبی داشتند؛ میزان فروشی که البته باید با در نظر گرفتن میزان تورم در قیمت کتاب و افزایش آن از نمایشگاه سال گذشته تا امروز سنجیده و بررسی شود.
اما در نمایشگاه امسال کدام کتابها شانس این را داشتند که بیشتر در سبد مخاطبان جای بگیرند؟ بنا به گفته مسئولان انتشارات سوره مهر، کتاب «مهاجر سرزمین آفتاب»، نوشته حمید حسام و مسعود امیرخانی، از جمله آثار پرمخاطب این ناشر در ایام برگزاری نمایشگاه بوده است. این کتاب که از زبان زندهیاد کونیکو یامامورا، مادر شهید محمد بابایی، تدوین شده، روایتی است از انقلاب و جنگ تحمیلی و حضور مردم در وقایع این دوره تاریخی از نگاه یک ژاپنی. خانم یامامورا که بعدها نام سبا بابایی را برای خود انتخاب کرد، پس از ازدواج با آقای بابایی، از ژاپن به ایران آمد؛ سفری که سرنوشت و زندگی او را تغییر داد. او در این کتاب در خلال روایت تاریخ، به اوضاع اجتماعی سیاسی مردم در دهههای 50 و 60 نیز اشاره میکند. روایت وقایع مرتبط با ایران از زبان یک بانوی ژاپنی از جمله جذابیتهای کتاب است که با قلم شیرین حمید حسام همراه شده است.
از دیگر کتابهای پرفروش این ناشر در نمایشگاه، میتوان به مجموعه طنزهای مهرداد صدقی با عنوان «آبنبات هلدار» و «آبنبات نارگیلی» اشاره کرد. این مجموعه که در چند سال اخیر همواره بهعنوان یکی از آثار پرمخاطب سوره مهر مطرح بوده است، داستان پسری با نام «محسن» را روایت میکند که در جریان زندگی در موقعیتهای ناخواستهای قرار میگیرد که همین موضوع، حوادث جالبی را برای او رقم میزند.
صدقی در این مجموعه تلاش کرده است از ظرفیت سبک زندگی مردم در دهههای مختلف بهویژه 60 بهره برد، بهعنوان نمونه، او در کتاب «آبنبات هلدار» نشان میدهد در سالهایی که بهظاهر برای بسیاری یادآور روزهای جنگ است، بخش عمدهای از مردم ایران زندگی شاد و پُرماجرایی داشتند؛ زندگیای همراه با خنده و سرزندگی. این کتاب، برای کسانی که از روزگار دهه 1360 خاطرات نوستالژیک دارند، برای نسل امروز هم، که دوستدارِ موقعیتهای طنزِ کُمیکاند، حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
«خاطرات سفیر»، نوشته نیلوفر شادمهری، عنوان دیگری از سوره مهر است که در نمایشگاه مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است. این اثر روایتگر زندگی یک دانشجوی زن مسلمان در قلب اروپا و چالشهایی است که با آن مواجه است. اما در حوزه شعر نیز، این ناشر مطابق سالهای گذشته عناوین منتشرشده از فاضل نظری را بهعنوان کتابهای پرمخاطب خود یاد کرده است: «وجود»، «اکنون» و «گریههای امپراتور».
در بخش پژوهش و نقد ادبی نیز میتوان از کتاب «این کیمیای هستی»، اثر محمدرضا شفیعی کدکنی، به عنوان یکی از پرمخاطبترین آثار نشر سخن در نمایشگاه کتاب یاد کرد. این اثر که در سه جلد منتشر شده، در واقع مقالات مربوط به زیباییشناسی و جهان شعری حافظ بهروایت شفیعی کدکنی است. کتاب حاوی نکتهها و یادداشتهایی درباره واژگان و عبارتها و ابیات لسان الغیب است. این اثر همچنین شامل درسگفتارهای شفیعی کدکنی در دانشگاه تهران است که از کلاسهای وی ضبط شده و سپس بهصورت مدون در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.
در بخش شعر، کنار این عناوین میتوان از آثار مؤسسه شاعران پارسیزبان نیز یاد کرد؛ مؤسسهای که در سه سال اخیر تلاش دارد با انتشار مجموعهای از شاعران فارسیزبان، پلی باشد برای پیوند میان آنها. کتاب «بیگمان»، سروده فاطمه افشاریان، از جمله این آثار است که مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است. علیرضا قزوه، در بخشی از مقدمه این کتاب نوشته است: «شاعر این دفتر اما بیش از همه به داشتههای خود تکیه کرده است و امینم که بگویم همین اولین دفتر شعر این فاطمه بنت شهید ما، شعری است زلال، پاک، نجیب و بینقاب که در آن زمزمههای زنی فاطمی را میتوان شنید با شعرهایی که عطر گل نرگس دارد و گل محمدی و خوشا به حال من که بر این دفتر شهادتنامه نوشتم و خوشا بر او که فردایش آفتابیترین است.»
کتاب «صفر مرزی»، سروده سیده فرشته حسینی، دیگر عنوان پرمخاطب بوده است؛ کتابی که بهتازگی منتشر و در ایام نمایشگاه نیز رونمایی شد. این اثر دربردارنده مجموعهای از غزلیات شاعر در موضوعات مختلف از جمله عاشقانه، آیینی و اجتماعی است.
اما در حوزه شعر، دیگر ناشران نیز حرفهایی برای گفتن در نمایشگاه داشتهاند. انتشارات شهرستان ادب که در سالهای اخیر بهصورت تخصصی در حوزه ادبیات وارد شده، از کتاب «یادآوری» بهعنوان پرمخاطبترین کتاب خود در نمایشگاه یاد کرده است. این اثر دربردارنده 50 رباعی از محمدمهدی سیار است که با طرح جلدی متفاوت منتشر شده است.
کتاب «تماشایی»، سروده میلاد عرفانپور، از دیگر آثار پرفروش این ناشر در سی و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران بوده است. این اثر برای نخستینبار در سال 1396 منتشر شده و دربردارنده 50 رباعی، 50 شعر نیمایی و 20 غزل از این شاعر جوان است که در موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی و عاشقانه گردآوری و ارائه شدهاند.
کتابهای «آنات» از حامد طونی، «صبح تازهدم» از عاطفه جوشقانیان و «محال» سروده امیر مرادی از دیگر آثار پرمخاطب این ناشر در حوزه شعر بوده است، اما در حوزه داستان، کتاب تحسینشده «پس از بیست سال»، اثر سلمان کدیور جزو پرفروشهای این نشر در نمایشگاه بود. این اثر که یک داستان تاریخی است، گریزی زده است به وقایع صدر اسلام؛ نویسنده در این کتاب در هزارتوی تاریخ در جستوجوی چرایی وقوع واقعه کربلاست.
«فصل توتهای سفید»، نوشته سیده عذرا موسوی، از تازههای کتاب شهرستان ادب در نمایشگاه امسال بود که در فهرست پرمخاطبترین آثار این ناشر نیز قرار دارد.
کتاب جدید موسوی داستان زنی را روایت میکند که هرچند متعلق به روزگار نزدیک به ماست، اما در واقع تصویری است از تکامل زن ایرانی در جریان تاریخ، زنی که تلاش کرده است در دوراهیهای مهم زندگی خود منفعل نباشد و پختهتر و سنجیدهتر عمل کند. «فصل توتهای سفید» داستان زندگی «فروغ» را روایت میکند، اما گاه گذری نیز بر وقایع تاریخی دارد. شخصیت اصلی در بازه زمانی داستان، بر سر یک دوراهی قرار میگیرد؛ نمیداند بهسمتی حرکت کند که جامعه او را به آن سمت میکشاند یا به مسیری حرکت کند که خلاف آن است، از این منظر، داستان زندگی فروغ میتواند داستان زندگی هر کدام از آدمهایی باشد که پای ماجرای او نشسته و با او همراه شدهاند.
«ایرنشهر» و «وقتی دلی» نوشته محمدحسن شهسواری، «قاف» بهقلم یاسین حجازی، «ریگجن» نوشته مهدی زارع و «وضعیت بیعاری» بهقلم حامد جلالی از دیگر پرفروشهای این ناشر در حوزه داستان بوده است.
در بخش داستان، نشر معارف نیز کتاب «ستارهها چیدنی نیستند» را بهعنوان اثر پرمخاطب خود چه در بخش مجازی و چه در بخش حضوری اعلام کرده است. این اثر که برای اولینبار در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده، پیش از این نیز مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و تنها در زمستان سال گذشته 30 هزار نسخه از این اثر به فروش رفته است. کتاب حاضر، بهقلم محمدعلی حبیباللهیان نوشته شده و در واقع یک مقالهرمان و تلفیقی است از داستان و واقعیت؛ از چند شخصیت حقیقی همچون افراد آمریکانشین تا شخصیت اصلی داستان یعنی «سارا» و... .
کتاب با روایت جلسات و فعالیتها یک مؤسسهای آمریکایی بهاصطلاح مدافع حقوق زنان، آغاز میشود، مؤسسهای که زیرنظر وزارت امور خارجه این کشور، تعدادی از مخالفان حجاب را گرد هم آورده است تا با تخریب چهره اسلام و سیاهنمایی علیه نگاه و رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به زن، بهزعم خودش زنان مسلمان را نجات دهد. سارا ولی در لابهلای فعالیتهایش در این مؤسسه، گرفتار تعارضات فکری و سؤالات هویتی میشود و ذهن جستوجوگرش، پای او را به مرکز مطالعات اسلامی نیویورک میکشاند؛ مرکزی که در بدو ورودش، او را متوجه عکسنوشتهای از آیتالله بهجت میکند با این مضمون: «ما به این دنیا آمدهایم تا قیمت پیدا کنیم، نهاینکه بههرقیمتی زندگی کنیم».
رمان «پاشنهبلند در کافه»، بهقلم عفت خادمی دیگر عنوان پرمخاطب این ناشر در حوزه ادبیات داستانی است. اثر خادمی رمانی است که سیر آن بر پژوهش دردسرساز یک دانشجو جریان دارد؛ پژوهشی که بر اساس آمار و اسناد بینالمللی، کارنامه 40ساله جمهوری اسلامی ایران را در موضوع عدالت اجتماعی، در مقایسه با دوره پهلوی و وضعیت سایر کشورهای دنیا به چالش کشیده است و در این مسیر، مشکلات عجیب و غریبی را با منشأ موساد و سازمان مجاهدین خلق و… از سر میگذراند.
«زن، زندگی، آزادی» عنوان سومین پرفروش معارف در حوزه ادبیات داستانی است که همزمان با اغتشاشات سال گذشته منتشر و برای اولینبار در نمایشگاه عرضه شد. این اثر بهقلم فاطمه زنگیآبادی نوشته شده است و تلاش دارد با پاسخ به سؤالات اصلی و اساسی که نوجوانان و جوانان در رابطه با نظام جمهوری اسلامی در ذهن دارند، بهصورت ضمنی و با آمارهای مستدل، در قالب یک روایت عاشقانه که در دل اغتشاشات دانشگاه فردوسی رخ میدهد، ذهن این قشر را در نزدیک شدن هرچه بیشتر به حقیقت یاری کند.
حوزه داستان دینی از جمله حوزههای پرمخاطب نشر در سالهای اخیر بوده است. این دسته از آثار نیز در نمایشگاه کتاب تهران مورد توجه علاقهمندان قرار گرفته است که از جمله آنها میتوان به کتاب «کتاب مرا با خودت ببر»، نوشته مظفر سالاری اشاره کرد که از سوی بهنشر منتشر شده است. این اثر یک داستان عاشقانه را در دوران حیات پربرکت حضرت امام جواد(ع) روایت و درباره سه شخصیت بزرگ تشیع در دوره امام جواد(ع) گفتوگو میکند.
از دیگر آثار پرمخاطب این بخش میتوان به کتاب «نخل و نارنج» از وحید یامینپور اشاره کرد که جمکران آن را به چاپ رسانده است. یامینپور در این کتاب زندگی و زمانه شیخ مرتضی انصاری را در قالب داستانی روایت کرده است. نویسنده در این رمان، بهجز زندگی شیخ انصاری و تاریخ علمای شیعه به موضوعات دیگر از جمله جنگهای ایران و روس، حضور انگلستان در ایران و دوران امپراتوری عثمانی پرداخته است.
«بانوی عاشق»، اثر اعظم بروجردی، عنوان دیگری از پرمخاطبهای حوزه ادبیات دینی است که جمکران آن را در دسترس علاقهمندان قرار داده است. این اثر به زندگی حضرت خدیجه در دوران جوانی و ماجرای ازدواج ایشان با حضرت پیامبر اکرم(ص) میپردازد.
«کهکشان نیستی»، نوشته محمدهادی اصفهانی، از دیگر آثار پرمخاطب در حوزه ادبیات دینی است که به زندگی آیتالله سیدعلی قاضی طباطبایی میپردازد. این کتاب که جشن 100 هزار نسخهای آن نیز در نمایشگاه برگزار شد، از سوی نشر فیض فرزان به چاپ رسیده است.
در بخش معارف اهلبیت(ع) نیز میتوان از کتابهای «اصحاب امام زمان(عج) در عصر ظهور» نوشته نجمالدین مروجی طبسی، «مهدی موعود»؛ ترجمه جلد سیزدهم بحارالانوار علامه مجلسی بهقلم علی دوانی از نشر جمکران و «همرزمان حسین(ع)»؛ مجموعه بیانات و تحلیل رهبر معظم انقلاب از مبارزات سیاسی امامان معصوم(ع) از انتشارات انقلاب اسلامی یاد کرد.
علاوه بر این، کتاب «خونآورد» از انتشارات انقلاب اسلامی از دیگر آثار پرمخاطب در این زمینه بوده است. این اثر مشروح گفتوگوی سهجانبه حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای (مدّ ظلّه العالی)، شهید آیتالله مرتضی مطهری و مرحوم دکتر علی شریعتی در سال 1355 است که همزمان با تاسوعای حسینی درباره قیام و انقلاب حضرت امام حسین(ع) برگزار شده است.
کتابهای منتشرشده در بخش مستندنگاری، تاریخ شفاهی و خاطرات در نمایشگاه امسال نیز همچون دورههای گذشته مورد توجه مخاطبان قرار گرفت، در این میان خاطرات مربوط به خاندان پهلوی از جمله آثاری بود که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. بنا بر اعلام نشر معارف، دو اثر «خود خدا» و «خدازاده» از جمله عناوینی بودند که در این دسته قرار میگیرند. این دو اثر که بهقلم سید محمدحسین راجی نوشته شدهاند، تلاش دارد چهره واقعی پهلوی و تاریخ این دوران را از زبان اندیشمندان و پژوهشگران غربی معرفی کند.
کتاب «جعبه سیاه: نگاهی نو به یادداشتهای امیر اسدالله علم» عنوان دیگری از راجی است که در همین موضوع دستهبندی میشود. نویسنده در این کتاب به خاطرات علم بهصورت موضوعی پرداخته است و سعی شده است به توضیحات طولانی و تحلیل نپردازد مگر آنجا که خاطره نیاز به توضیح کوتاهی داشته است؛ به همین جهت با نگاهی ریزبینانه از دل خاطرات سراسر تملق و تعریف اسدالله علم، خاطرات شاخصساز انتخاب و بیان شده است.
مجموعه دوجلدی «ظهور و سقوط خاندان پهلوی»، بهقلم عبدالله شهبازی، عنوان دیگری از مجموعه تاریخ شفاهی معاصر است که به کندوکاو در خاندان پهلوی و افراد مطرح دربار از جمله محمدعلی فروغی، تیمورتاش، امیرعباس هویدا و... میپردازد. این اثر که بیش از 30 بار به چاپ رسیده، جزو پرمخاطبترین آثار نشر اطلاعات در نمایشگاه کتاب تهران بوده است.
در حوزه تاریخ شفاهی میتوان از کتاب جدیدی که با محوریت خاطرات زندهیاد مظاهر مصفا منتشر شده است، بهعنوان یکی از پرمخاطبترین آثار نمایشگاه یاد کرد. کتاب «شاعر مشتعل» در قالب مصاحبه تاریخ شفاهی از سوی انتشارات کتابخانه ملی به چاپ رسیده است. این کتاب بهواسطه طرح مباحثی در شیوههای تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه، بررسی تحولات دانشنامهنویسی در دوران معاصر، ابتکارهایی در املا و رسمالخط فارسی، سالهای حضور در ریاست مجتمع آموزش عالی قم و طرح خاطراتی از زندگی شخصی و حرفهای او مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.
همچنین کتاب «خون دلی که لعل شد»؛ دربردارنده خاطرات رهبر معظم انقلاب از دوران مبارزه پیش از پیروزی انقلاب از دیگر آثار پرمخاطب در حوزه تاریخ شفاهی بوده است که در فهرست آثار پرمخاطب انتشارات انقلاب اسلامی قرار دارد.
در بخش خاطرات دفاع مقدس و ادبیات مقاومت نیز میتوان از کتاب «خاتون و قوماندان» بهعنوان یکی از پرمخاطبترین آثار نشر ستارهها یاد کرد؛ کتابی که بهقلم مریم قربانزاده با محوریت زندگی شهید علیرضا توسلی معروف به ابوحامد، فرمانده لشکر فاطمیون، بهروایت همسر نوشته شده است. تقریظ مقام معظم رهبری بر این اثر سبب شد این کتاب پس از چند سال، مورد توجه مخاطبان قرار گیرد.
کتاب «حاج قاسمی که من میشناسم»، نوشته سعید علامیان، نیز از دیگر آثار پرمخاطب نمایشگاه در بخش ادبیات مقاومت است. این اثر، روایتی است از 40 سال همراهی با شهید سردار قاسم سلیمانی که با خاطرات حجتالاسلام و المسلمین علی شیرازی تدوین شده است. از دیگر کتابهای پرمخاطب انتشارات خط مقدم در این زمینه میتوان به «سرباز، حاج قاسم»؛ زندگینامه مستند سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی بهقلم مصطفی رحیمی اشاره کرد. کتاب «بیست و هفت روز و یک لبخند»، اثر فاطمه رهبر با نگاهی به خاطرات بابک نوری هریس، از شهدای مدافع حرم، از دیگر آثار پرمخاطب نمایشگاه در حوزه ادبیات مقاومت بوده است.
در بخش خاطرات دفاع مقدس نیز، کتاب «حوض خون»، نوشته فاطمهسادات میرعالی، از جمله عناوینی است که از آن میتوان در حوزه کتابهای پرفروش نمایشگاه یاد کرد. این اثر روایتگر خاطرات زنانی است که زیر شدیدترین بمبارانهای عراق، دست از کار نکشیدند و در رختشویخانه شهر اندیمشک، به شستن ملحفه و لباس رزمندگان و شهدا پرداختند. این اثر در واقع تاریخ اجتماعی جنگ است که بهکوشش نشر راه یار در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
کتاب «سربههوا»، نوشته اکرم الفخانی با نگاهی به زندگی و خاطرات شهید عباس اکبری، خلبان ایرانی، از دیگر آثار پرمخاطب در حوزه ادبیات دفاع مقدس بوده است که از سوی نشر جمکران در نمایشگاه کتاب عرضه شد.
از دیگر آثار نشر راه یار در این حوزه میتوان به کتاب «دختر تبریز»، نوشته صدیقه صارمی، اشاره کرد. این کتاب خاطرات دختر جسور و پرجنبوجوشی بهاسم صدیقه است که از دل حوادث و ماجراهای تلخ و شیرین دهه 60 میگذرد و جوانی و میانسالیاش دستخوش ماجراهایی آموزنده و جذاب است. صدیقه صارمی، رزمنده، مربی نهضت سوادآموزی و مربی پرورشی دهه 60 شهر تبریز است که در این کتاب خاطرات و تجربههایش را از روزهای سخت جنگ با شما درمیان میگذارد.
انتشارات راه یار که در چند سال به انتشار مجموعه خاطرات و تاریخ شفاهی پیشرفت روی آورده، از کتاب «سلولهای بهاری» به عنوان یکی از آثار پرمخاطب خود یاد کرده است. این کتاب در واقع خاطرات تولید و توسعه سلولهای بنیادی بهروایت دکتر حسین بهاروند، پدر دانش سلولهای بنیادی ایران است.
«سلولهای بهاری»، خاطرات تولید و توسعه سلولهای بنیادی بهروایت دکتر حسین بهاروند است؛ کسی که برای اولینبار در سال 1382 بههمراه همکارانش در پژوهشگاه رویان موفق شد سلول بنیادین انسانی تولید کند و بهواسطه آن علم بیولوژی را بهشدت تکان دهد. بهنام باقری در طول مصاحبههایی که با دکتر بهاروند انجام داده است، موفق شد خاطرات او را در قالب یک کتاب گردآوری کند.
کتاب «آرزوهای دستساز» بهقلم میلاد حبیبی با نگاهی به چگونگی شکلگیری یک شرکت دانشبنیان و «عملیات احیا»؛ روایت صعود یک مجموعه دانشبنیان به قله دانش و فناوری الکتروموتور اثر محمد حکمآبادی از دیگر آثار پرمخاطب راه یار در این موضوع است.
در بخش کودک و نوجوان نیز میتوان از کتابهای «در جستوجوی خدا»، «امینترین دوست»، «کلوچههای خدا»، «آدمکوچولوی گرسنه» و «خداحافظ راکون پیر» نوشته کلر ژوبرت، «آش سنگ» نوشته روبرت ژیرو و ترجمه مصطفی سلیمی، «زیبا صدایم کن» نوشته فرهاد حسنزاده، «جزیره هزارداستان» نوشته ادوارد پکارد و ترجمه شهیندخت بهزادی، «خشم قلنبه» نوشته میری دلانسه و ترجمه محمدمهدی شجاعی و «چیستانهای خواندنی» سیداحمد وکیلیان از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بهعنوان آثار پرمخاطب این حوزه یاد کرد.
همچنین کتاب «دکان عروسکفروشی» نوشته مونا جوان، «وقتی بابا رئیس بود» اثر تقی شجاعی از نشر جمکران و «هدیه خیس» نوشته فرهاد حسنزاده از بهنشر نیز از جمله آثار پرمخاطب این بخش بوده است.