از لزوم پرداختن به محسنات لایحه حجاب تا ضرورت بازدارنده بودن جرائم پیشنهادی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، هم‌زمان با تهیه و ارائه لایحه حمایت از فرهنگ عفاف و حجاب از سوی قوه قضائیه و دولت به مجلس شورای اسلامی و بالا گرفتن نقد و نظرها پیرامون این لایحه، خبرگزاری رسا در قالب چند مناظره علمی از منظر فرهنگی، اجتماعی، جامعه‌شناسی و حقوقی به بررسی ابعاد مختلف این لایحه می‌پردازد.

اولین نشست مناظره علمی لایحه عفاف و حجاب قبل از ظهر امروز در سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد.

این نشست با حضور خانم فاطمه سیفی و معصومه اسماعیلی استادان حوزه و دانشگاه و با دبیری خانم فاطمه خلجی برگزار شد.

در ابتدای این نشست خانم خلجی با اشاره به آیه «وَ قُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا» اظهار داشت خداوند پوشش را برای زنان واجب کرده است و حجاب یکی از ضروریات اجتماعی برای جامعه اسلامی است و این روزها بحث لایحه حجاب و عفاف داغ شده و مخالفان و موافقانی را در پی داشته است که اظهارات گوناگونی در این زمینه مطرح شده است و ما در این نشست تحلیل هایی درباره لایحه حجاب و عفاف خواهیم داشت.

خانم سیفی به عنوان شروع کننده یحث در این جلسه ضمن تشکر از خبرگزاری رسا که با برگزاری نشست های مختلف لایحه حجاب و عفاف را مورد نقد و بررسی قرار داده است، با اشاره به عنوان نظام اسلامی اظهار داشت: یکی از نمادهای اسلامی بودن جمهوری ایران با حجاب بودن زنان جامعه است و حجاب یک مسئله عمومی بوده و نباید به عنوان جرم فردی و مسئله شخصی به آن نگاه شود.

دشمنان انقلاب با تمام ظرفیت به دنبال از بین بردن حجاب هستند

وی در ادامه افزود: دشمنان انقلاب اسلامی تمام ظرفیت های خود را جمع کرده اند تا نماد جمهوری اسلامی ایران را که حجاب اسلامی است از بین ببرند؛ چنانکه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز از بی حجابی به عنوان حرام سیاسی یاد کردند و این به معنای تلاش دشمنان برای رواج بی حجابی و بی عفتی در جامعه ایران است و باید دقت کنیم که آیا لایحه عفاف و حجاب توانسته است به عنوان یک حرام سیاسی و شرعی به مسئله حجاب و عفاف نگاه کند یا با نگاه تخلف فردی به این مسئله نگاه کرده است؟

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به قوانین متعدد موجود درباره حجاب و عفاف در جامعه اظهار داشت: اگر قوانین قبلی در این مسئله به خوبی به اجرا گذاشته شده و ارگان های مربوطه به وظایف خود عمل می کردند اکنون در این مرحله قرار نمی گرفتیم و در زمان حاضر نیز باید ابتدا این قوانین را احیا کرده و مرحله به مرحله به اجرا درآوریم.

خانم اسماعیلی استاد حوزه و دانشگاه در ادامه این نشست با بیان اینکه با وجود لایحه عفاف و حجاب در کشور و ورود حاکمیتی بر این مسئله، مرحله اول پشت سر گذاشته شده و باید در مرحله بعدی نحوه ورود حاکمیت به مسئله حجاب و عفاف را مورد بررسی قرار دهیم.

وی در ادامه افزود: در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که رهبر معظم انقلاب اسلامی چند سال گذشته آن را تدوین و در اختیار عموم قرار دادند با شش مرحله مواجه هستیم که مراحل آن عبارتند از انقلاب، تشکیل انقلاب اسلامی، فرایند اجرای انقلاب اسلامی، ایجاد نظام جمهوری و جمهوری اسلامی با مدل شیعی ملت ایران می باشد که اکنون در مرحله آخر آن هستیم؛ درحالی که بسیاری از کشورها هنوز در مرحله اول بوده و به مرحله درک چرایی انقلاب خود نیز دست پیدا نکردند.

رهبر معظم انقلاب فرمودند در سه لایه باید کار کنیم

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی در این بیانیه مطرح می فرمایند که ما باید در سه لایه کار کنیم که عبارتند از فرد سازی، جامعه سازی و تمدن اسلامی می‌باشد و باید در ابتدا نظام حیات فردی را سر و سامان داده و در کنار آن به جامعه سازی بپردازیم و ما اکنون در چله دوم جامعه پردازی هستیم تا به تمدن اسلامی برسیم و جامعه پردازی ما جامعه پردازی دینی است که جامعه پردازی اسلامی در قرائت شیعی می باشد.

وی در ادامه افزود: این نوع قرائت و جامعه پردازی نیاز به ورود همه جانبه احکام اسلامی در تمامی لایه های اجتماعی دارد و احکام اسلامی متشکل از احکام فردی و اجتماعی است و ورود به مسئله حجاب و عفاف نیز از این باب است که منکری درحال وقوع در جامعه است که حالت اجتماعی پیدا کرده است و لذا ایجاد مسئله در اجتماع کرده و باید به دنبال حل این مسئله باشیم.

اسماعیلی با اشاره به اینکه ورود حاکمیت به مسئله حجاب و عفاف می‌تواند به سه شکل صورت پذیرد بیان داشت: یکی از آن شکل ها می تواند به صورت انجام کارهای فرهنگی، یکی دیگر به شکل وضع قانون و یکی دیگر نیز به شکل تلفیق کار فرهنگی و وضع قانون باشد و لایحه حجاب و عفاف کاری است که حاکمیت اسلامی بر اساس وظیفه جامعه پردازی به سمت تمدن سازی اسلامی در پیش گرفته است و ما در صدد بررسی و بازدارنده بودن این لایحه هستیم که در این مدت کوتاه امکان بررسی کامل آن وجود نداشته و باید اکثر نخبگان در این زمینه ورود پیدا کرده و مسائل را مورد بررسی قرار دهند.

وی در ادامه افزود: باید مشخص شود که مخاطبان منکر اجتماعی در این لایحه چه کسانی هستند و باید مشخص کنیم که تیپ بندی اجتماعی ما در منکر اجتماعی چیست؟ و باید در برابر تیپ‌بندی اجتماعی چگونه می توان وضع قانون کرد؛ قانونی که برای همه اقشار بازدارندگی داشته باشد.

در ادامه این جلسه دبیر علمی نشست بیان داشت: اگر دوباره بخواهیم وارد مواد قانونی لایحه شویم جای بسیار بحث و گفت و گو دارد و امکان وارد کردن اشکال در هر یک از ماده ها بسیار است؛ اما چون زمان این جلسه متناسب با بررسی همه موارد نیست اجازه دهید در ادامه به کلیات بحث پرداخته شود.

وی در ادامه افزود: در این قسمت از نشست می خواهیم به این مطلب بپردازیم که آیا جرائمی که در لایحه برای کشف حجاب در نظر گرفته شده است از بازدارندگی لازم برخوردار می باشد یا خیر؟ و در بحث بازدارندگی باید مشخص شود که این افراد که با آنها مواجه می شویم، در چه سطوحی هستند و آیا بازدارندگی جرائم تعیین شده برای این افراد و لو این که مبالغ بالا برده شود، به صورت همیشه بازدارندگی ایجاد خواهد کرد یا نه؟

سیفی در ادامه این نشست اظهار داشت: اگرچه قوانین خوبی در مسئله حجاب و عفاف در جامعه وجود دارد اما متاسفانه سابقاً برخی از مسئولان دغدغه انجام کامل این قوانین فرهنگی را نداشتند و باید دولت ها و موسسات مرتبط در مسئله حجاب و عفاف به وظایف مشخص شده خود عمل کنند و لازم است دولت اسلامی با بازرسی های منظم و منسجم با ادارات متخلف برخورد کند؛ چرا که در مسئله حجاب و عفاف ابتدا باید حکمرانی به وظایف خود در بُعد فرهنگ سازی عمل نموده و در مرحله بعد به اجرای قوانین اهتمام ورزد.

وی در ادامه افزود: وقتی در صدا و سیمای جامعه اسلامی ما مسئله حجاب و عفاف رعایت نمی شود و بر کسانی که الگو های مردم در جامعه هستند هیچ نوع کنترلی اعمال نمی شود، نمی توان آنگونه که باید و شاید انتظار داشت که عموم مردم قوانین مربوط به حجاب و عفاف را به خوبی رعایت کنند؛ علاوه بر این که وقتی کارمندان مراکز دولتی و همسر و دختران آنان حجاب و پوشش مناسب را رعایت نمی کنند، چگونه می توان انتظار داشت که رعایت حجاب اسلامی در بین اقشار مختلف جامعه شکل بگیرد.

از اشکالات لایحه حجاب عدم دسته بندی مرتکبان جرم است

سیفی یکی از اشکالات لایحه حجاب و عفاف را عدم دسته بندی مرتکبان جرم و بی حجابی دانست و بیان داشت: منطقی است که باید افراد در این لایحه دسته بندی می شدند و میزان و درجه جرم افراد طبق این رتبه بندی به اجراگذاشته می شد و قوانین شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه حجاب و عفاف از ضمانت های لازم اجرایی برخوردار می شد.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به عدم بازدارندگی برخی از جرائم برای مرتکب شدگان بی حجابی در کشور اظهار داشت: باید دید که آیا اساسا جرایم مالی بازدارندگی دارند یا باید مجازات های دیگری که بازدارندگی دارند در نظر گرفته شود؟ و همچنین آیا مقدار این جرایم - و لو با درجه بالا - تأثیر لازم در بازدارندگی را ایجاد می کنند یا خیر؟

وی در ادامه افزود: برخی از کشف کنندگان حجاب و برهنه شوندگان به نیت مقابله و مخالفت با نظام اسلامی مرتکب اینگونه اعمال می‌شوند و باید مجازات این افراد متناسب با جرم آنان باشد نه فقط صرف یک تخلف فردی و اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز از بی حجابی به عنوان حرام سیاسی نام بردند به این معنا است.

سیفی یکی دیگر از معایب لایحه حجاب و عفاف را، این مطلب دانست که عمده مسئولیت ها بر عهده فراجا گذاشته شده است و عنوان داشت: این واگذاری درحالی است که فراجا به تنهایی توان مقابله با بی حجابی را از لحاظ زیرساختی و امکاناتی ندارد و عملا اجرای کامل این لایحه امکان پذیر نیست.

وی در ادامه افزود: اساساً پیام تذکر فرستادن در مرتبه اول برای مجرمین در قانونگذاری هیچگونه جایگاهی ندارد.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: باید به توهین های افراد بی حجاب نسبت به آمران به معروف و ناهیان از منکر نیز تدابیری در این لایحه اندیشیده می شد؛ چراکه اغلب توهین‌ها هنگام امر به معروف و نهی از منکر کردن از طرف مجرم نسبت آمر انجام می پذیرد؛ اما متاسفانه در این لایحه فقط به تعیین برای اهانتِ آمر به معروف اشاره شده است.

مشکل لایحه، اختصاص ضابطین طرح به فراجا است

مشکل دیگر آن است که ضابطین در این لایحه فقط نیروهای فراجا می باشند که با توجه به گستردگی وظایف های نیروهای فراجا و از طرفی گستردگی سطح تخلفات حجاب، نیاز به استفاده از نیروهای بسیج و سپاه و گروهی از ضابطینِ آموزش دیده در این زمینه می باشد.

وی در ادامه افزود: مشکل ما عدم نظارت بر ادارات و ارگان های متولی فرهنگ عفاف و حجاب است، قانونگذار باید ناظرینی در این راستا مشخص کنند تا وظیفه ادارات و ارگان هایی مانند صدا و سیما را رصد کرده و بر آنان نظارت کنند و در صورت عدم انجام وظایف مجازات ها و جرایمی را برای متولیان فرهنگی عفاف و حجاب مشخص کنند، متاسفانه وضعیت فرهنگی امروز ما به خاطر نبود قانون در این زمینه است.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان کشف حجاب را حرام سیاسی و جرم دانست و بیان داشت: باید با خاطیان و کشف حجاب کنندگان برخورد مجرمانه انجام گیرد؛ اما این که به چه نحوی باید برخوردها صورت پذیرد لازم است با برگزاری نشست های متعدد تخصصی موارد گوناگون مطرح شده و مورد بررسی قرار گیرند تا قوانین مناسب و بازدارنده‌ای در این زمینه استخراج و عملیاتی شود.

در ادامه این نشست خانم اسماعیلی اظهار داشت: یکی دیگر از مسائلی که در لایحه قانون حجاب و عفاف بهتر است در نشست‌های تخصصی نخبگانی متعدد مورد بررسی قرار گیرد این است که اگر قانونی ایجاد شد باید روند اصلاح آن قانون به چه شکلی باشند؟ و این مسئله بسیار مهمی است که باید شکل روند اجرای قانون مشخص شده و اجرایی شود.

اسماعیلی با ابراز نظر و تحلیل خود درباره لایحه حجاب و عفاف بیان داشت: تیپ بندی اجتماعی در مواجه با لایحه حجاب و عفاف به دو گونه است؛ یکی کسانی که مواجه شده و درباره این لایحه نظر می دهند و یکی دیگر برخورد لایحه با این افراد است که آیا در متن این لایحه تمام اقشار گوناگون جامعه مدنظر قرار داده شده است یا اقشار خاصی مد نظر بوده و در لایحه، جامعه را جامعه مکشفه لحاظ کرده است؟

وی در ادامه افزود: ما در جامعه ایران اسلامی دارای چند تیپ اجتماعی هستیم که یک تیپ جامعه، تیپ متدینان هستند که خود را ملزم به رعایت حجاب و عفاف می کنند؛ تیپ دیگر کسانی هستند که متدین سهل گیر می باشند و تیپ بعدی عرف متوسط اجتماع هستند که ناهی دین نیستند؛ اما تا به اندزه امکان اجرای دین می کنند؛ اما تیپ دیگر متمردان می باشند که با آگاهی کامل در مسئله حجاب و عفاف مرتکب جرم می شوند و آگاهانه از اجرای حکم شرعی تمرد می‌کند که البته گاهی نیز در این تیپ، متمرد غافل و ناآگاه هم داریم که باید در این لایحه به همه تیپ ها توجه شود و باید به این امر در لایه توجه شود که در کشور اسلامی قانون گذاشته می‌شود و بسیاری از مردم اجرای احکام اسلامی را خواستارند و لازم است در برابر متمردان قوانین بازدارنده قابل توجهی تصویب و اجرایی شود.

عدم توجه لایحه، به طیف های مختلف مردم

استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: آیا لایحه حجاب و عفاف برای طیف های مختلف جامعه قوانین لازم را وضع کرده است؛ چرا که جامعه ما از لحاظ طیفی به سه طیف برخوردار، نیمه برخوردار و کم‌برخوردار تقسیم می شود؛ به عنوان مثال سلبریتی ها و مدیران از طیف برخوردار محسوب می شوند و باید دید که جرائم مشخص شده در لایحه حجاب و عفاف برای این طیف نیز بازدارندگی خواهد داشت و اینکه آیا در این لایحه برای اینگونه طیف ها نیز تدابیری اندیشیده شده است یا نه؟

اسماعیلی ابراز کرد: ما اکنون با قانونی مواجه هستیم که در ابعاد فرهنگ سازی ساکت می باشد و در برابر وظایفی که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای نهادهای مختلف در نظر گرفته است نیز ساکت است، به عنوان مثال صدا و سیما را مورد بررسی قرار نمی دهد و آیا در برابر اینها نیز قانون وجود دارد که چگونه باید با آنان برخورد شود؟

وی در ادامه به بیان برخی دیگر از خلاء های لایحه حجاب و عفاف پرداخت و عنوان کرد: از جمله خلاهای این قانون، نبود تعریف خاص از امر به معروف و نهی از منکر و آمران به معروف و ناهیان از منکر است و در این لایحه تعریف خاص از امر به معروف و نهی از منکر انجام نشده است و به خاطر خطابات این لایحه افرادی که می‌خواهند امر به معروف و نهی از منکر کنند باید از سوی دولت لایه ها و شاخص های امربه معروف و نهی از منکر تشریح شده و تعریف مشخصی از آن ارائه شود.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه اضافه کرد: امر به معروف و نهی از منکر کردن مردم نسبت به همدیگر یک تکلیف الهی و شرعی می باشد و درست نیست که با ایجاد ترس و دلهره برای آمران به معروف و ناهیان از منکر در انجام حکم اسلامی و تکالیف خود در زمینه بی حجابی و بی عفتی خللی ایجاد شود و باید این مسئله در لایحه حجاب و عفاف مورد نظر قرار گرفته و اینگونه نباشد که دایره اجرای حکم فقهی توسط مردم تنگ تر و سخت تر شود.

در این لایحه تیپ‌بندی اجتماعی انجام نگرفته است

اسماعیلی اظهار داشت: یکی دیگر از خلاهای این لایحه این است که در آن تیپ‌بندی اجتماعی انجام نگرفته است و مراحل بازدارندگی در این لایحه مرتب دعوت به تکرار می کند و باید منظور از تکرار نیز مشخص شود که آیا منظور از آنان این است که فرد خاطی در روز مرتکب تکرار بی حجابی نشود یا در ساعت؟ تکرار در ساعت ملاک است یا تکرار در روز؟ به عنوان مثال اگر فردی بی حجاب در طول روز به اماکن مختلفی سفر کند آیا مرتکب یک عمل شده است یا در طول روز به هرجایی که با این شکل پا می گذارد مجرم شناخته می شود؟ علاوه بر این که در این لایحه برای دعوت کنندگان به بی حجابی و تربیت کنندگان آن نیز هیچ گونه تدابیر و جرائمی در نظر گرفته شده است.

وی در ادامه افزود: البته نباید گفته شود که این لایحه، لایحه خوبی نمی باشد؛ بلکه در کنار این که اشکالاتی بر آن وارد است؛ اما این لایحه دارای محسناتی نیز می باشد که نباید از آن غفلت شود و هدف ما اصلاح لایه هایی از این لایحه است که مناسب بود در نظر گرفته می شد و اگر در مواجه با لایحه ای بخواهیم تنها با فرآیند تقبیح پیش رویم، شکل‌گیری قانون با مشکل مواجه خواهد شد.

استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: باید در این قانون وظیفه ارگان هایی همچون صدا و سیما، وزارت علوم و آموزش و پرورش در مسئله حجاب و عفاف مشخص شده و الزامات این ارگان ها تعیین شود و جرائم لازم برای ارگان‌ها و ادارات خاطی در این لایحه گنجانده شود و نباید درباره تصویب قانون برخورد با ارگان های خاطی سکوت شود.

اسماعیلی در پایان اظهار داشت: ما باید درصد بازدارندگی لایحه حجاب و عفاف را به میزان قابل توجهی بالا بریم و نباید تنها نقدهای این لایحه در این جلسات مطرح شده و پیگیری شود؛ بلکه لازم است حمایت و انتقاد را با همدیگر و همزمان به پیش بریم و باید برای دولت اسلامی نیز دلگرمی ایجاد شود که نخبگانی در اقصی نقاط کشور هستند که درصدد نقد و بررسی و اصلاح قوانین تلاش و کوشش می کنند.

تیزر مناظره