حضور در کلاس های آموزشی پیش از صدور مجوز کسب الزامی می شود
سازمان بسیج اصناف کشور از سال 1387 در راستای تقویت اقشار مختلف در بسیج، رشد و ارتقای بسیجیان در سطح جامعه از مجموعه بسیج اداری، کارگری و اصناف جدا شد و فعالیت های خود را به صورت متمرکز آغاز کرد. برگزاری یادواره شهدای اصناف، شناسایی شهدای اصناف، تجلیل از پیشکسوتان اصناف، متشکل کردن هیئت های مذهبی اتحادیه ها، مجامع امور صنفی و بازار، تشکیل کاروان راهیان نور اصناف، برگزاری مسابقات ورزشی ویژه اصناف، ثبت خاطرات پیشکسوتان اصناف، کمک به آسیب دیدگان بلایای طبیعی، انتقال ویژگی‌ها و مرام پهلوانی در کسب و کار به نسل جدید و حل مشکلات مجامع صنفی از جمله برنامه های سازمان بسیج اصناف کشور است.
آنچه پیش رو دارید مصاحبه با مجید مشایخی، رییس سازمان بسیج اصناف کشور درباره ضرورت آشنایی افراد با حقوق شرعی، قانونی و اخلاق شغلی خود و ایجاد راهکارهای مناسب در این زمینه است.
رسا ـ ضرورت آشنایی افراد با حقوق شرعی، قانونی و اخلاق شغلی خود تا چه حد است؟
بر هر فردی لازم است در زمینه شغلی خود اطلاعات کافی را کسب کرده و سپس به کسب و کار مشغول شود به خصوص این‌که در جامعه اسلامی، رعایت مباحث اسلامی در کسب و کار ضروری است. حتماً داستان رجب علی خیاط را شنیده اید که به دلیل رعایت مسائل شرعی در کسب خود به درجات بالای عرفانی رسید. یا در زمان خودمان می توانم به رییس صنف خرازها اشاره کنم که وقتی آیت‌الله رضوانی، عضو فقهای شورای نگهبان که در مسجد سید عزیزالله به نماز می ایستند بر اثر کسالتی و یا مشغله ای در مسجد حاضر نمی شوند، مردم به این فرد اقتدا می کنند. البته سازمان بسیج اصناف در نظر دارد یک لیست از افرادی که در کسب و کار خود موفق بوده اند آماده کرده و به عنوان جوانمردی، پهلوانی و حبیب الله معرفی کند.
رسا ـ سازمان بسیج اصناف در راستای آموزش شاغلان در اصناف مختلف با احکام و اخلاق ویژه شغل‌های گوناگون چه گام‌هایی برداشته است؟
اکنون با ضرورتی که برای برگزاری دوره های آموزشی احساس می شود، طرح برگزاری کلاس های آموزشی پیش از مجوز کسب در حال تدوین است که طی آن هر فردی بخواهد جواز کسب بگیرد باید در راستای آشنایی با مسائل شرعی شغل خود دوره های آموزشی لازم را بگذراند. این نکته قابل ذکر است که وزارت بازرگانی از این طرح استقبال و برای پرداخت تمام هزینه های لازم نیز اعلام آمادگی کرده است. گفتنی است حضور در کلاس های آموزشی پیش از صدور مجوز کسب با تدوین طرح مذکور در شورای بسیج اصناف و ارائه آن به وزارت بازرگانی، پس از تصویب نهایی در مجلس شورای اسلامی الزامی خواهد شد.
تهیه جزوه و کتاب احکام شرعی، قانونی و اخلاقی مشاغل از دیگر فعالیت هایی است که سازمان بسیج اصناف در دست اقدام دارد. در این مورد با جامعه انجمن های اسلامی و مراکز دیگر هماهنگی های لازم صورت گرفته که طی آن کتب احکام شرعی، قانونی و اخلاقی مشاغل آماده و در دوره های آموزشی تدریس می شود. این نکته را اشاره کنم که دوره های آموزشی مکاسب در مساجد بازار استان ها در حال برگزاری است.
همچنین برای تدوین کتابی با عنوان «اقتصاد اسلامی» هماهنگی های مطلوبی با علما صورت گرفته و در حال بررسی و استخراج منابع مورد نیاز هستیم. پیگیری طرح تعالی بسیجیان برای بالا بردن بصیرت افراد در راستای مأموریت و شاخصه های بسیج، برگزاری دوره های آموزشی مباحث کسب و کار در اقتصاد اسلامی برای کسبه و اجرای طرحی با عنوان «شهید لاجوردی» از جمله فعالیت هایی است که از سوی سازمان بسیج اصناف کشور برگزار خواهد شد.
رسا ـ یکی از مصادیق عدم توجه افراد به احکام شرعی شغل خود، اسراف است. در این مورد توضیح دهید؟
یکی از دلایل اسراف در خانواده و جامعه، ارزان بودن منابع و دسترسی آسان به آن است. با توجه به شرایطی که اکنون در جامعه حاکم شده و هزینه ها از سوی دولت پرداخت می می شود، اسراف به صورت فرهنگ در آمده است و کنترل صحیحی بر روند مصرف در جامعه صورت نمی گیرد. در سال حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف قرار داریم و سازمان بسیج اصناف در این زمینه با ارسال نامه ای به اصناف استان های مختلف خواسته است پیشنهادهای خود را برای رعایت صحیح الگوی مصرف ارائه دهند که البته از طرح های مناسب تقدیر خواهد شد. در این زمینه استقبال مناسبی از سوی اصناف صورت گرفته و نظرات مختلفی هم ارائه شده است.
رسا ـ آیا مصادیق دیگری نیز سراغ دارید؟
بله! از ربا نیز می توان به عنوان یکی دیگر از مصادیق عدم توجه به احکام شرعی و قانونی مشاغل اشاره کرد. در این مورد آیات و روایات فراوانی در مذمت و نکوهش این امر صادر شده است. البته برخی ناخواسته دست به این ربا می زنند و در این مورد توجیه نشده اند که لازم است شرایط مبتلا شدن به ربا در جامعه اقتصادی به درستی تشریح شود.
رسا ـ در صورت امکان شرایط حاکم بر بازار فعلی با شرایط حاکم بر بازار گذشته را مقایسه کنید؟
شرایط بازار در گذشته با بازار کنونی تفاوت های زیادی کرده است. در حال حاضر برخی از فروشگاه ها را زنان اداره می کنند که البته نیاز هم هست این در حالی است که در گذشته رفت و آمد زنان بیرون از منزل به خصوص در بازار بسیار اندک بود که شرایط فعالیت زنان پس از انقلاب اسلامی افزایش یافته و حتی تاکسی ویژه بانوان نیز راه اندازی شده است. این فرایند به خودی خود مطلوب و حتی نیاز است اما به دلیل کثرت جمعیت و وضعیت کار عدم رعایت اخلاق در بازار به خصوص در بازار تهران مشکلاتی را به وجود آورده که مبتلابه بوده و تدبیر برای رفع آن ضروری می نماید. یکی از راه های تدبیر اولویت کار با مردان است. این است که الویت فعالیت ها را مردان انجام دهند. من معضلات فشار اجتماعی را سبب بروز این مشکلات می دانم که لازم است دولت در رفع این مشکلات تلاش کند. امکانات و شرایط به گونه ای تنظیم شود که خانواده ها در کنار هم مشکلات زندگیشان را حل کنند و سیاست کلی نظام در ایجاد شرایط مناسب برای رفع آسیب های اجتماعی، فرهنگی و دینی به جامعه متمرکز شود.
رسا ـ آیا آشنایی افراد با احکام و اخلاق شغلی خود می‌تواند به کم شدن جرایم و مشکلات اقتصادی جامعه کمک کند؟
هرچه قانون و مقررات بیشتر تفهیم، توجیه، آموزش و اجرا شود به یقین در بهبود وضع فعلی مؤثر خواهد بود. یک جا رعایت قانون و مقررات اجتماعی و در جای دیگر رعایت قانون و مقررات دینی الزامی است. همانطور که می دانید بسیاری از مباحث اجتماعی از مسائل و احکام دینی گرفته می شود و هرچه تلاش کنیم معیارها و ملاک های اعتقادی و دینی در وجود جامعه و افراد نهادینه شود قطعاً مشکلات کم تر شده و وضعیت جامعه بهبود خواهد یافت.
رسا ـ آیا می‌توان برای همه شغل‌ها، اخلاق و احکام جداگانه به رشته تحریر در آورد؟
سازمان بسیج اصناف از مدت ها پیش به دنبال دستیابی به منابعی بوده است تا بتواند برای همه شغل‌ها، اخلاق و احکام جداگانه ای را به صورت مکتوب آماده کند. در مورد ضرورت آن نیز می توان گفت همانطور که یک بیماری خاص نیاز به پزشک متخصص دارد، موارد تخصصی هر صنف نیز باید به خوبی روشن و از مباحث عمومی جدا شود.
رسا ـ نظرتان درباره تربیت مبلغ خاص اصناف چیست؟
در این مورد ضرورتی را احساس نمی کنم و ابتدا پیشنهاد دارم با بررسی بر روی برنامه هایی که در دست اقدام است میزان موفقت خود را بسنجیم، سپس به عملکردهای دیگر بپردازیم. تربیت مبلغ خاص اصناف به صورت تخصصی نیاز نیست اما می توان بر اساس ضرورت های جامعه، مباحث شرعی در زمینه اصناف را از واحدهای پاسخگویی به سؤالات شرعی دفاتر مراجع سؤال کرد. سازمان بسیج اصناف بر اجرایی کردن آموزش روش معاملات صحیح در هر صنفی به طور مجزا با استفاده از افراد متخصص و نهادینه کردن آن تأکید دارد. اکنون ساختار و راهکارهای اساسی و اصولی هر شغلی وجود دارد اما علت این‌که به درستی انجام نمی شود به خود فرد برمی گردد. لازم است مباحث مبتلابه مشاغل جمع آوری شود و پس از این‌که راهکار حل آن تبیین شد به صورت جزوه و کتاب در اختیار افراد قرار گیرد و در ادامه کلاس های آموزشی متناسب با آن جزوات برگزار شود.
رسا ـ آیا عوامل بازدارنده سبب رعایت حقوق شرعی و قانونی می شود؟
عوامل بازدارنده تأثیر مهمی در کم شدن جرایم دارد و باید به درستی رعایت شود. همانطور که راهنمایی رانندگی گواهینامه پنج ساله رانندگی اشخاص را در پی انجام سه خلاف باطل می کند و طبق قانون چک، چک بلامحل از سوی افراد هم زندان را در پی دارد و هم عدم تحویل دسته چک جدید و موارد دیگر از این قبیل که سبب شده است افراد دقت های لازم را به کار گیرند و خلاف آن عمل نکنند. باید روش هایی به کار برد که عدم خلاف در زمینه های شغلی به در جامعه به فرهنگ تبدیل شود.
رسا ـ امر تشویق در رعایت حقوق شرعی و اخلاق شغلی تا چه میزان مؤثر است؟
چند روز پیش خبری مبنی بر وظیفه شناسی یکی از کارمندهای بانک مخابره شد که طی آن فردی که در جزیره کیش پانزده میلیارد تومان به حساب فرد دیگری در تهران واریز کرده بود، پس از مراجعه صاحب حساب برای گرفتن مبلغ پول به بانک، وظیفه شناسی یکی از کارمندهای آن بانک سبب شد که میلیاردها تومان پول مردم به بیت المال برگردد. اگر این کارمند بانک حساب را پرداخت می کرد آیا اتفاقی می افتاد؟ آیا از این فرد تقدیری صورت می گیرد؟ تشویق عملکرد مثبت افراد در رعایت هرچه بهتر حقوق شرعی و اخلاق شغلی تأثیر بسزایی دارد. به یک نمونه دیگر اشاره می کنم؛ وقتی راننده ای از بیمه ماشین خود استفاده نمی کند آخر سال از تخفیف بیمه ای برخوردار می شود و این تشویق سبب شده است که فرد تخلف نکند.
رسا ـ ضرورت نگارش آثار فقهی درباره اصناف گوناگون و شغل‌های مختلف تا چه حد است؟
در بحث آموزشی و اطلاع رسانی بسیار مناسب است. جمع آوری معیارها و اصول مورد نیاز هر صنف و سپس تبدیل آنها به کتاب و جزوه به شرط این‌که در اختیار افراد قرار گیرد و به درستی از آن استفاده کنند در بهبود وضعیت کار و بهبود زندگی کسبه بسیار مؤثر است. سازمان بسیج اصناف با جلسات مختلفی که برگزار می کند به دنبال پیدا کردن راهکارهای مناسب در این زمینه است.
رسا ـ دیدگاه شما درباره همکاری حوزه علمیه با اصناف مختلف برای بیان احکام ویژه اصناف چیست؟
همکاری بین حوزه علمیه و اصناف مختلف از ضروریات است به طوری که از قدیم الایام کسبه بازار با علمای دین در مساجد بازار مرتبط بوده اند. مباحث احکام شرعی تخصصی است و حوزه های علمیه مسؤول نشر، گسترش و حفظ اسلام هستند و در تأکید همه بزرگان، حوزویان باید ضروریات روز جامعه را شناسایی و براساس آن پاسخ گو باشند.
رسا ـ همانطور که می دانید ساخت مراکز تجاری در کشور رو به افزایش است، این در حالی است که این مراکز فاقد مسجد و یا نمازخانه مناسب هستند. بسیج اصناف در این زمینه فعالیتی داشته است؟
البته در این زمینه از سوی هیأت مدیره مراکز تجاری قوانینی آماده و صادر شده است. بسیج اصناف در این زمینه تصمیم دارد در آینده همایش هیأت مدیره پاساژها را برگزار کند. به بسیج های اصناف در سراسر کشور نیز گفته شده است که اعضای هیأت مدیره پاساژها را در سراسر کشور شناسایی کرده و قوانین و مقرراتی را که برای مغازه دارها وضع کرده اند جمع آوری کنند. در این راستا قوانین منتخب به نام «قانون و مقررات پاساژ» در حال جمع آوری است که پس از آماده شدن به صورت کتاب و جزوه تدوین و در اختیار مغازه داران قرار خواهد گرفت. در راستای فعالیت های فرهنگی و معنوی مناسب در پاساژها، پایگاه های بسیج در حال شکل گیری است. البته طبق قانونی که در شهرداری ها تصویب شده، ساخت نمازخانه در هر پاساژ الزامی است.
رسا ـ ضرورت راه‌اندازی یک مرکز مشاوره احکام شرعی مشاغل را چه حد می‌دانید؟
راه اندازی مرکز مشاوره احکام شرعی مشاغل با توجه به وجود دفاتر پاسخ گویی به مسائل شرعی ضرورتی ندارد. رعایت مسائل شرعی بیشتر یک بحث تقلیدی است پس ضرورتی در راه اندازی مرکز مشاوره احکام شرعی مشاغل احساس نمی شود. همانطور که می دانید افراد برای پرداخت خمس به دنبال علمایی می گردند که خمس را کمتر حساب می کنند، آیا این افراد حاضرند به یک مرکز مشاوره احکام شرعی مراجعه کنند و احکام خود را از این مرکز جویا شوند. خیر؟ زیرا می گویند احکام شرعی شغلم را از همان فردی که خمسم را حساب می کند می پرسم.
رسا ـ وظیفه دولت اسلامی در این زمینه چیست؟
وظیفه دولت اسلامی ایجاد راهکارهای مناسب برای پیشرفت در هر فعالیتی است. لازم است مسؤولان وزارت بازرگانی، مجامع صنفی و همچنین شورای اصناف جلسات مشورتی متعددی را برگزار کرده و در تدوین قوانین و مقررات و اجرایی کردن آن در بازار اقدام کنند. دولت کلیات مباحث اسلامی و سیاست های کلان نظام را برای واردات، صادرات و تولید استخراج کرده، مصوباتی را که به نفع اقتصاد اسلامی و جامعه است تصویب کند و در اختیار مردم قرار دهد.
رسا ـ از این‌که وقت گرانقدر خود در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید، تشکر می کنم. /920/گ402/ع