منتقدان دولت نگران فراریان مالیاتی شدند

پس از انتشار کلیات وضعیت منابع عمومی لایحه بودجه ۱۴۰۳ و توفیق دولت سیزدهم در اتکای بودجه تدوین شده به درآمدهای پایدار و خداحافظی با بودجه نفتی، رسانه‌های مخالف دولت سیزدهم و نزدیک به جریان اصلاح‌طلبان در اقدامی هماهنگ موجی را علیه مقابله دولت با فراریان مالیاتی ایجاد کردند. با توجه به این موضوع که اتکای دولت‌ها به درآمدهای ناپایدار نفتی آسیب‌های مخربی را به اقتصاد ایران در سال‌های گذشته وارد کرده است، دولت سیزدهم از ابتدا تمرکز ویژه‌ای در افزایش سهم درآمدهای پایدار در بودجه عمومی داشت و در این راستا علاوه بر اقدامات اصلاحی در مولدسازی دارایی‌ها، تحول در نظام مالیاتی در جهت مالیات‌ستانی عادلانه و جلوگیری از فرار مالیاتی دانه‌درشت‌ها گام‌های مؤثری برداشت.

در مسیر اتکای دولت به درآمدهای پایدار، موانعی از سوی ذینفعان متعدد و بازیگران ثروتمند ایجاد می‌شود و بعضاً با حربه‌های رسانه‌ای تلاش می‌کنند دولت کماکان به درآمدهای نفتی متکی بماند و این گروه همچنان از تور مالیات مصون بمانند.

با توجه به اینکه تمرکز تیغ تیز مالیات‌ستانی در دولت سیزدهم روی فراریان دانه‌درشت‌ مالیاتی، مشاغل خاص و سوداگران بوده، موج‌سازی برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب و مخالف دولت سیزدهم در مقابل اصلاحات نظام مالیاتی، حمایت از فراریان مالیاتی تلقی می‌شود.

این روزها برخی روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و کانال‌های تلگرامی همسو با دولت روحانی و مخالف دولت سیزدهم تلاش می‌کنند با ایجاد فضای غبارآلود نسبت به اصلاحات نظام مالیاتی و مسیر جلوگیری از فراریان مالیاتی اذهان عمومی را مشوش کنند تا با ایجاد سدی، مانع تداوم توفیق دولت سیزدهم در بودجه‌ریزی مبتنی بر درآمدهای پایدار شوند.

تلاش دولت‌ سیزدهم برای مقابله با فرار مالیاتی یکی از اهداف مهم در راستای مالیات‌ستانی عادلانه است.

در شرایطی که برخی افراد یا مشاغل خاص و شرکت‌هایی با درآمدهای هنگفت سعی در اجتناب از پرداخت مالیات دارند، عادلانه نیست که فردی با حقوق کارمندی، مالیات بپردازد؛ در همین راستا دولت سیزدهم طی دو سال گذشته اقدامات متعددی در جهت عادلانه شدن نظام پرداخت مالیات انجام داده است. همین امر نیز موجب بلند شدن صدای ذینفعانی شده که تا پیش از این از پرداخت مالیات فرار می‌کردند.

صدمات حامیان فراریان مالیاتی

در روزهای گذشته که برخی رسانه‌ها موجی علیه تداوم اصلاحات نظام مالیاتی ایجاد کرده‌اند بهتر است یادآوری کرد که فراریان مالیاتی آسیب‌های جدی را به اقتصاد وارد می‌کنند. حمایت رسانه‌ها از فراریان مالیاتی منجر به ایجاد موانعی در مقابل تلاش‌های دولت است که به نوعی نمایانگر تمایل آنها به تداوم این چرخه مخرب است.

فرار مالیاتی منجر به کاهش درآمد مالیاتی دولت می‌شود که این کاهش درآمد پایدار می‌تواند باعث کاهش منابع مالی برای تأمین خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش، امنیت و زیرساخت‌ها شود. زمانی که افراد یا شرکت‌ها با درآمدهای بالا از پرداخت مالیات فرار می‌کنند، نابرابری اقتصادی افزایش می‌یابد و این می‌تواند باعث تشدید شکاف بین طبقات مختلف جامعه شود.

فرار مالیاتی باعث تضعیف اعتماد عمومی به نظام مالیاتی و دولت می‌شود. افراد ممکن است احساس کنند که نظام مالیاتی عادلانه نیست و این موجب کاهش مشارکت مالیاتی و انگیزه برای پرداخت مالیات می‌شود که آثار مخربی را برای اقتصاد به همراه دارد. کاهش منابع مالیاتی باعث محدود شدن توان دولت در انجام پروژه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و بخش‌های اقتصادی مختلف می‌شود.

به طور کلی، فرار مالیاتی نه تنها به دولت بلکه به کل اقتصاد و جامعه صدمات زیانباری وارد می‌کند و موج‌سازی ذینفعان فراریان مالیاتی در سطح رسانه‌های زنجیره‌ای مخالف دولت نباید مانعی در تداوم این راه باشد. افراد و گروه‌های ذینفع در حال حاضر ممکن است از کمپین‌های مختلفی برای تبلیغ و پشتیبانی در جهت ایجاد موانعی در راستای اصلاح نظام مالیاتی استفاده کنند.

تور مالیاتی صدای سوداگران را درآورد

در حالی موج جدید تخریبی علیه نظام مالیاتی با کلیدواژه تشدید تورم و فشار بر مردم به‌راه افتاده که لایحه بودجه ۱۴۰۳ تمرکز ویژه‌ای بر فراریان مالیاتی و سوداگران برای اخد مالیات داشته و روی تولیدکنندگان و اقشار و مشاغلی که درآمدهای پایینی دارند مالیات مضاعفی وضع نشده است، بلکه بار مالیاتی را باید سودگران، سفته‌بازان و مشاغل خاصی بر دوش بکشند که تا پیش از این از پرداخت مالیات اجتناب می‌کردند.

در این شرایط صدای این گروه از افراد بلند شده و فراریان مالیاتی از تریبون‌های مختلف سعی می‌کنند مانع اقدامات اصلاحی دولت در نظام مالیاتی شوند.

عایدی مالیات برای مردم

یکی از مهم‌ترین بخش‌های درآمدهای دولت بر اساس تجربه جهانی، منابع مالیاتی است که در ایران به جهت اینکه تکیه اصلی بر منابع نفتی بوده، توجه زیادی به منابع مالیاتی نشده است، بنابراین در این حوزه جای توسعه، پیشرفت و برطرف کردن نواقص وجود دارد. با اصلاح نظام مالیاتی، پرداخت مالیات عادلانه‌تر می‌شود و چه بسا منجر به کاهش سهم مؤدیانی که مالیات خودشان را پرداخت می‌کنند، شود.

متأسفانه فرار مالیاتی گسترده‌ای در کشور وجود دارد؛ مقدار آن، هم‌اندازه یا حتی بیشتر از مالیاتی است که در حال حاضر وصول می‌شود. همچنین برقراری نظام مطلوب و بهینه مالیاتی، موجب توزیع عادلانه‌تر درآمد و ثروت در بین افراد کشور می‌شود. به این ترتیب با دریافت نرخ‌های تصاعدی مالیات با توجه به درآمد و ثروت افراد جامعه (از یک سقف مشخص درآمدی)، از افراد پردرآمد و ثروتمند مالیات بیشتری دریافت می‌شود.

فرار مالیاتی برخی افراد که عموماً در فعالیت‌های زیرزمینی و قاچاق درآمدهای بسیار زیادی کسب می‌کنند و در مقابل افرادی که به‌ صورت قانونمند و شفاف فعالیت دارند، در شرایط مختلف اقتصادی مالیات زیادی دریافت می‌شود. این امر موجب گرایش افراد بسیاری به فعالیت‌های غیرقانونی و همچنین کم‌ شدن سرمایه‌گذاری برای فعالیت به‌ صورت قانونی در بخش‌های تولید کالاها و خدمات می‌شود.

در حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت، لازم است ضمن کاستن از فشار مالیاتی بخش مولد اقتصاد، از طریق ایجاد پایه‌های جدید مالیاتی، جلوگیری از فرارهای مالیاتی و کاستن از معافیت‌های غیرضرور، درآمدهای مالیاتی افزایش یابد و دولت بتواند با فشار کمتری، کاهش درآمدهای نفتی را مدیریت کند. برآیند این مسیر، اقتصاد ایران را در ریل توسعه قرار می‌دهد و عایدی نظام مالیاتی عادلانه برای مردم است.