معرفی کاندیداهای خبرگان معرفی شده از سوی جامعه مدرسین در اردبیل

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با سابقه بیش از نیم قرن سیاست ورزی و دین شناسی یک نهاد مؤثر در راهنمایی مردم به سوی انتخاب اصلح می‌باشد؛ گرچه فقهای معرفی شده از سوی شورای محترم نگهبان شأنیت علمی و فقهی لازم را برای حضور در مجلس خبرگان رهبری دارند و صلاحیت آن بزرگواران احراز شده است، اما براساس مطالبه عموم مردم، جامعه مدرسین با برگزیدن برخی شاخص‌ها و تعیین مصداق‌ها تلاش داشته است استحکام بیشتری به رأی مردم ببخشد و مسیر انتخاب را برای آنان هموارتر کند.

در زیر به بررسی سوابق کاندیداهای مندرج در لیست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از استان اردبیل می پردازیم.

آیت الله سیدحسن عاملی کلخوران

در پانزده خرداد سال 1341 در یکی از محلات قدیمی اردبیل (محله محمدیه) و در خاندانی از خوشنام‌ترین سادات منطقه، از تبار سادات جبل عامل که در زمان مختصری از زندگی نامه حضرت آیت الله سید حسن عاملیحکومت صفویه، جهت تصدی امر قضا از لبنان به ایران مهاجرت کرده و در منطقه‌ای به نام «کلخوران» واقع در حومه شهرستان اردبیل ساکن شدند.

این منطقه از کانون‌های اصلی تشیع و مجمع بزرگان عرفا، زادگاه و مدفن شیخ جبرائیل و مولد مؤسس خاندان صفوی بوده. در این خاندان کودکی دیده به جهان گشود که وی را سید حسن نام نهادند.

در این چند قرن، مجتهدین عالی شأنی از این خاندان در منطقه ظهور کرده‌اند و برخی مانند سید حسین مجتهد، ریاست مطلقه منطقه را عهده‌دار بوده است. در قرون اخیر نیز اعاظمی چون آیت الله میرصالح مجتهد مبرور، آیت الله سید محی‌الدین یونسی، آیت الله سید حبیب‌الله موسوی اطهاری، العلم الحجة سید محمدتقی انواری، آیت الله سید یونس یونسی و... هر کدام در مقاطعی عهده‌دار هدایت عامه، تمشیت امور خلق و بعضاً مرجعیت مسلم تقلید آن‌ها بوده‌اند.

مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی درباره اصالت نسب سادات کلخوران فرموده‌اند: «ایشان اصحّ سادات آذربایجانند، حسباً و نسباً. والد وی که اینک رخ در نقاب خاک کشیده است از کسبه جزء بازار اردبیل و مشتهر به دیانت و مورد احترام خاص و عام بود و والده‌اش که او نیز از تبار سادات جبل عامل است، در زهد و تهجّد زبانزد است.»

سید حسن پس از پشت سر گذاردن دوران کودکی، به رسم خانواده‌های متدین که عموماً فرزندان خود را به مدرسه جعفری اسلامی گسیل می‌نمودند، وارد همان مدرسه شد و مقاطع تحصیلی پیش‌دبیرستانی را در مدارس جعفری اسلامی و سپس مقطع متوسطه را در هنرستان فنی گذراند.

دوران نوجوانی وی عمدتاً با حضور مداوم در محافل وعظ، تفسیر و استفاضه از ارزنده‌ترین خطبای منطقه سپری شد که با حضور همزمان چندین عالم وارسته، از مقاطع طلایی درخشش روحانیت در اردبیل بود. اوان جوانی وی با حرکت خروشنده مردم مسلمان ایران و نهضت امام خمینی (ره)، مصادف شد و وی از پیشگامان مبارزه و جزو فعال‌ترین عناصر جوان انقلابی گردید.

اندیشه دیرین پیوستن به سلوک روحانیت و دوام وظیفه اجدادی با پیروزی انقلاب اسلامی، بر رغبت ایشان برای عزیمت به حوزه علمیه قم افزود تا سرانجام در آغازین ماه سال تحصیلی 1360 و پس از اندک مدت تدریس در روستاهای پیرامون اردبیل، وارد حوزه مقدسه قم شد. سال شصت را باید پر رونق‌ترین سال حوزه مقدسه قم از حیث استقبال و اظهار علاقه جوانان به تحصیل علوم اهل‌بیت علیهم‌السلام نامید؛ به‌طوری که امکان جذب در نظام رسمی حوزه برای وی فراهم نیامد و با عنایت ویژه مرحوم آیت الله شیخ مصطفی نورانی اردبیلی، نماینده فقید مردم استان اردبیل در مجلس خبرگان، در حجره‌ای در مدرسه مؤمنیه در کنار بیت مرحوم آیت الله العظمی بهاء الدینی (ره)، اقامت گزید. مجاورت معظم له فرصت مغتنمی گردید برای حضور منظم در نمازهای جماعت و بهره‌مندی از مواعظ و درس اخلاق آن مرحوم. دهه شصت و هفتاد اوج هنرنمایی استاد مسلم، مرحوم مدرس افغانی در عرصه تدریس ادبیات در حوزه قم بود و صد البته فراگیری جدی مبانی ادبیات عرب پیش‌نیاز ورود عالمانه در دیگر مباحث و دروس حوزوی است؛

لذا حضور مشتاقانه سید حسن در حلقه درسی ایشان همراه با تدریس مقاطع پایین‌تر برای طلاب جوان‌تر، توجهاً به سابقه تحصیل مقدماتی تا سطح معالم در مدرسه میرزا علی‌اکبر (ره) اردبیل در کنار تحصیلات دبیرستانی، غنیمتی بود که به رغم مرارت‌های آن برهه، همواره به حلاوت یاد می‌شود. اما این ملازمت مساوی با کنار ماندن از نظام رسمی حوزوی بود که باعث شد مدت‌های مدیدی با دشوارترین شرایط اقتصادی و انواع ناملایمات دست و پنجه نرم کند و از سر مناعت، وضعیت را از قریب و بعید کتمان نماید.

شرح لمعتین را در محضر مرحوم اشتهاردی و راستی کاشانی و اصول فقه را در حلقه تدریس استاد صالحی گذراند و در مقطع سطحی از حضور حضرات پایانی، اعتمادی و مدرسی بهره فراوان اندوخت. درس خارج فقه با استفاضه از محضر آیت الله مکارم شیرازی و خارج اصول از محضر آیت الله جعفر سبحانی، آغاز شد.

مدتی نیز از خارج فقه مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی بهره‌مند گردید و بالاخره حدود هشت سال از اصول آیت الله وحید خراسانی و فقه آیت الله شیخ جواد تبریزی و همزمان تفسیر آیت الله جوادی آملی حظّ وافر برد. حضور در محفل اخلاق بزرگانی نظیر مرحوم اشتهاردی و مظاهری، به ویژه علمین حجتین احمدی میانجی و پهلوانی از دوران بسیار پربرکت تحصیلات وی در حوزه مقدسه قم است.

ضمن تحصیل در حوزه، تحصیلات رسمی دانشگاهی را نیز پی گرفت و موفق به دریافت گواهینامه فوق لیسانس در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی با رتبه اول کشوری از دانشگاه تهران گردید و سپس مقطع دکتری را با تدوین پایان‌نامه‌ای در زمینه تأثیر متقابل عقد و شرط زیر نظر اساتید مبارز من جمله استاد دکتر ابوالقاسم گرجی، آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی و دکتر علیرضا فیض به اتمام رساند.

ورود وی در سال 1360 به حوزه قم، همزمان با دوران دفاع مقدس بود؛ لذا حدود یکسال و به دفعات، توفیق حضور در جبهه‌های جنگ را داشته و ده‌ها رزمنده سرافراز از حلقه درس اخلاق وی عازم میدان‌های نبرد گردیدند که امروزه نام و آوازه‌شان در دفتر دلاوران و شهیدان جنگ تحمیلی زینت تاریخ سراسر افتخار این مرز و بوم است.

از اوان طلبگی با عنایت به نعمت بیان خدادادی و تسلط ذاتی به فن خطابه، در کنار تحصیل به امر تبلیغ اهتمام ورزیده و عمق مفاهیم و غنای مطالب، همراه با مشی مبتنی‌بر رواداری در معرکه جهت‌گیری‌های مختلف و متفاوت سیاسی و نگاه برابر به جریانات سیاسی داخل نظام، سلوک فروتنانه با پشتوانه‌ای متین از اعتبار اسلاف و اکابر سادات کلخوران- که پیشتر از آن یاد شد- پایگاه معنوی و نفوذ کلام کم‌نظیری برای وی فراهم ساخته است. نزدیک سی سال، بلا انقطاع، بیانات ایشان در قدیمی‌ترین مساجد اردبیل با استقبال شورانگیز و بلکه همواره با ازدحام طبقات مختلف مردم، به‌ویژه نسل جوان، مواجه است.

علاوه‌بر اردبیل، دامنه برنامه‌های سخنرانی وی در تبریز و بسیاری از شهرهای استان اردبیل و آذربایجان شرقی و گاهی تا استان‌های دور دست چون چهارمحال بختیاری گسترده است؛ گرچه پس از تصدی مسئولیت خطیر امامت جمعه اردبیل، نظم گذشته را ندارد اما کماکان در فرصت‌هایی که دست می‌دهد، برقرار است.

آثار صوتی و تصویری وی در بسیاری از مناطق قفقاز، بخصوص در جمهوری آذربایجان، گرجستان و داغستان به رغم برخی محدودیت‌ها دست به دست می‌گردد؛ به‌طوری که قاطبه مرزنشینان مجاور استان اردبیل ضمن تعقیب منظم خطبه‌های نماز جمعه، برخی آداب مذهبی از جمله احیاء لیالی قدر ماه مبارک رمضان را با دریافت زنده از صداوسیمای مرکز اردبیل، برگزار می‌کنند و نمازهای جمعه اردبیل در اغلب هفته‌ها پذیرای میهمانان و علاقه‌مندانی از جمهوری آذربایجان است. موقعیت هموار برای درس و بحث و تدریس، منتهای مطلوب برای هر اهل علم است.

در سال 67، ایشان رسماً برای همکاری در مدارس شورای مدیریت، دعوت و بعد از چند سال در مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی، در متون ادبی، منطق، فقه، اصول و اخلاق کلاسیک، مشغول تدریس گردید.

اخیراً عضویت هیئت علمی آن مرکز شده و مدیریت گروه اخلاق در همان مرکز را احراز نموده و با پیشنهاد مدیریت گروه فقه نیز مواجه بود. تدریس اخلاق عمومی و کلاسیک به‌طور منظم در مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی و مدارس طلاب ایرانی و نیز همکاری با مرکز تخصصی تبلیغ ادامه داشته و ضمن عضویت در لجنه ادب عربی حوزه علمیه قم، مشغول تألیف کتاب درسی ادبیات برای حوزه‌های علمیه بود. در هر حال اشتغال به تدریس در سطوح مختلف به مدت 14 سال از بهترین توفیقات ایشان در حوزه علمیه قم بوده است.

امامت جمعه

پس از ضایعه درگذشت مرحوم آیت الله مروج، نماینده حضرت امام (ره) و رهبر معظم انقلاب در استان و امام جمعه اردبیل؛ با سلوک منحصر به فرد و موقعیت ممتاز و منزلت ویژه آن مرحوم در میان طبقات مختلف و در پی تصدی موقت این مسئولیت توسط یکی از فضلای حوزه قم، مردم استان از حضرات آیات موسوی اردبیلی و مشگینی بخصوص به لحاظ خدمات فکری و تبلیغی و انس طولانی آن بزرگواران با مؤمنین، انتظار داشتند کسی از سوی ایشان به منظور تصدی امر نمایندگی مقام معظم رهبری در استان، معرفی شود.

بنابراین حجة الاسلام و المسلمین حاج سید حسن عاملی از ناحیه مشار الیهما به محضر معظم له برای این مهم پیشنهاد گردید؛ لکن وی به دلایل عدیده از قبول این امر، اجتناب کرده و شخصاً فضلای دیگری را بدین امر معرفی نمود.

تعلیل عمده وی، احراز تعین در قبول اینگونه مسئولیت‌ها بود و تدریس، تحقیق و تبلیغ را بر همه اموری که به نحوی قرین امور اجرایی است، ترجیح می‌داد و در این باب همواره به سفارش استاد خود، مرحوم آیت الله میانجی تمسک می نمود که «هر کس سراغ ریاست -به مفهوم ورود در عرصه سراسر مشقت مدیریت اجتماعی- برود، هوس است و اگر بالضروره ریاست -به مفهوم مرقوم- به سراغ وی آید و از پذیرفتن آن استنکاف ورزد نیز هوس است».

پیرامون قضیه انتخاب خود به مسئولیت نمایندگی در استان و امامت جمعه اردبیل، می‌گویند: «خدمت آقای گلپایگانی، رئیس دفتر محترم رهبر عزیز انقلاب که به قم تشریف آورده بودند، عرض کردم: حضرت عالی از حضور مقام معظم رهبری بخواهید اعتذار اینجانب را به جهت عدم احراز «تعین» در قبول این مسئولیت بپذیرند. آقای گلپایگانی با تأکید بر حصول «تعین» زمینه تشرف به حضور مقام منیع رهبری را فراهم نمودند تا به تکلیف شخص ایشان، موضوع حتمیت یابد.

در شرفیابی خدمت مقام معظم رهبری عرض کردم، مناسب است فردی از علمای کهنسال منطقه انتخاب شود؛ به‌ویژه اینکه اینجانب تا کنون از امور مدیریتی و سیاسی کنار بوده‌ام؛ اما وی ضمن قرائت اظهارات مکتوب حضرات آیات اردبیلی و مشگینی درباره حقیر، همراه با مطایبه سن «اربعین» برای تصدی مهام امور اشاره فرمودند و این مسئولیت بسیار سنگین را به عهده حقیر گذاشتند.

بدین‌سان ایشان حوزه فعال درس خود در مقطع «سطح» را تعطیل و عشق آل محمد و بوستان اهل علم، شهر مقدس قم را ترک و جهت ادای دین به خطه اردبیل عزیمت نمودند و اینک قریب هفت سال است در سنگر امامت جمعه و نمایندگی ولی فقیه در استان ایفای وظیفه می‌نماید.

خبرگان

از آنجایی که مرحوم آیت الله مروج علاوه‌بر امامت جمعه نمایندگی مردم استان، در مجلس خبرگان رهبری نیز بودند؛ لذا با فقدان آن مرحوم لازم بود در اولین انتخابات، جایگزین ایشان در مجلس خبرگان برگزیده شود.

بالطبع توجه مردم به حجت الاسلام و المسلمین سید حسن عاملی معطوف بود. مع الوصف یک بار بعد از درگذشت آیت الله مروج از حضور در انتخابات سر باز زد؛ بار دوم بنابر اصرار امناء و مؤمنین، اعلام آمادگی نمود؛ اما به جهت فقدان رقیب انتخاباتی و بنا به ضرورت رعایت احترام رأی مردم از نامزدی انصراف داد؛ اما بار سوم حضور در عرصه انتخابات خبرگان اجتناب‌ناپذیر بود.

لذا دوره چهارم انتخابات به منظور گزینش دو تن نماینده مردم استان در مجلس خبرگان، این بار با نامزدی چهار تن از حوزه انتخابی استان اردبیل برگزار گردید؛ علی‌رغم سنت جاری در انتخاب نمایندگان رهبری در مراکز استان‌ها که معمولاً شرط «اجتهاد» نیز لحاظ می‌گردد، هنگام نامزدی برای انتخابات مجلس خبرگان، شورای نگهبان وی را جهت امتحان کتبی و سپس اختبار شفاهی فراخواند که مراتب صلاحیت وی، وفق معیارهای شورای نگهبان احراز و با کسب بالاترین تعداد رأی و نیز بالاترین شرکت‌کننده در تمام انتخابات تاریخ استان یعنی حدود پانصد هزار رأی از حدود ششصد هزار آراء مأخوذه به نمایندگی مردم استان اردبیل در مجلس خبرگان رهبری، برگزیده شد.

خدمات

به محض انتخاب به عنوان نماینده رهبری در استان و امامت جمعه اردبیل، با توجه به شناخت عمیق از روحیات اقشار مختلف و مشکلات منطقه بخصوص مشکلات عدیده حوزه‌های علمیه و سازمان روحانیت، اهتمام جدی خود را در حد وسع و ظرفیت منطقه، در رفع آن‌ها مبذول داشت.

اولین گام در تقویت پایه‌های حوزه‌های علمیه استان را با؛ آغاز مجموعه‌ای تحت عنوان مدینه العلم مشتمل بر سی و شش واحد مسکونی و کتابخانه‌ای عظیم برداشت؛ احداث مهمان‌سرایی بزرگ برای حوزه علمیه که در طول سال بخصوص در نیمه اول سال، به لحاظ شرایط کم‌نظیر جغرافیایی و میزبانی بزرگان علماء و اساتید حوزه‌ها و با توجه به برکات جانبی ناشی از حضور ایشان، در عین حال موهبت عظیمی برای مردم عزیز منطقه و حوزه‌های استان و موجب ارتقاء فرهنگ عمومی است، از مساعی او است.

تاسیس حوزه علمیه خواهران اردبیل

تاسیس حوزه علمیه خواهران شهرستان خلخال

تاسیس حوزه علمیه سفیران هدایت

تأسیس موسسه امدادی میثاق که از از استثنائی ترین مؤسسات امدادرسانی در منطقه بوده و آثار بسیار فراوانی را با وثوق و اقبال ویژه مردم شاهد است و عمدتاً در امر گازرسانی و آب‌رسانی به خانواده‌های محروم، تهیه لوازم گازسوز استاندارد، تامین جهیزیه، تهیه منازل استیجاری برای خانوادههای فاقد مسکن فعال بوده و غالباً بستگان اموات، به جای اطعام و احسانات مشابه برای اقدامات پیش گفته، تشویق می‌شوند.

تجدید بنای قدیمی‌ترین مدرسه علمیه صالحیه با نمای سنتی و اسلوب جدید داخلی، پشتیبانی مالی و معنوی حوزه‌های علمیه با جذب اساتید زبده، تمهید و تجهیز مدارس و تأمین بخش اعظمی از نیازهای مالی طلاب و تکریم خاص علمای مستمند در حد مقدورات و قیام به برخی از اقدامات دیگری که زمینه تحصیل تا پایه دهم را به سهولت برای طلاب علوم دینی در مرکز استان فراهم می‌سازد و امید می‌رود، روند جاری، حوزه‌های علمیه اردبیل را به جایگاه شایسته خود نظیر آنچه در گذشته بوده، برساند.

راه‌اندازی جریان مستمر و مؤثر فرهنگی و تربیتی به‌ویژه در حوزه‌های رفتار فردی و اجتماعی که لزوماً در ذیل تیترها و عناوین مشخص نمی‌گنجد؛ من جمله حفظ و تحکیم روابط با پیشکسوتان مبارزه و مجاهدان دوران دفاع مقدس، تکریم بزرگان، تعظیم ارباب صناعت، معرفت، فرهنگ و هنر، بذل توجه جدی به جوانان و مشکلات عدیده دامن‌گیر آنان، دست کم با اطلاق و اظهار محبت و توجه به ضرورت پرهیز از روند ناصحیح آمارسازی و ارقام‌پردازی در عرصه اخلاق عمومی، فزهنگ اجتماعی و علایق دینی و تنظیم روابط با اقشار مختلف، موافق انتظارات و توقعاتی که به روال گذشته و به‌طور سنتی از روحانیت می‌رود، با پافشاری به ساده‌زیستی و حفظ زی طلبگی، اهتمام به غنای خطبه‌ها و خطابه‌ها، تلاش در تربیت نسل مهذب و استفاده از ظرفیت‌های شورای فرهنگ عمومی که ریاست آن را در هر استان، نماینده ولی‌فقیه عهده‌دار است؛ به نحوی که شورای فرهنگ عمومی استان اردبیل در سال 87 در زمره مراتب نخستین کشوری، ارزیابی و در نشست ائمه جمعه سراسر کشور مورد تشویق قرار گرفت.

اصرار در انتقال کاستی‌ها، کژی‌ها و انتظارات بی‌پایان و توقعات بیکران و صد البته به حق جامعه اعم از عامه مردم و مدیران از روحانیت خصوصاً از نماینده رهبری در مراکز استان‌ها، پافشاری بر طرح بی‌واسطه و مستقیم مشکلات اجتماعی، قضایی، سیاسی، معیشتی و حتی فردی و خانوادگی در کنار اشکالات ساختاری در بسیاری از ارکان مدیریت کشوری، به مفهوم گسترده آن بعضاً به تصور اختیار و امکانات نامحدود نمایندگان رهبری، کمترین واکنش ممکن، استماع دقیق، اظهار همدلی، همدردی و دلجویی است و این به تنهایی برای اشغال همه اوقات و فرسودن همه توانایی‌ها کافی است و مالاً زمینه پرداختن به مقوله تحقیق و تتبع را که از اصلی‌ترین وظایف روحانیت است، از میان می‌برد.

مع الوصف ایشان از تلاش در عرصه پژوهش باز نمانده و در کنار تدریس، کتب و مقالات متعددی را به ساحت دانش و اندیشه‌ورزی، تقدیم نموده که از جمله می‌توان به کتاب «سّر اوزان در حدیث و قرآن» اشاره نمود که بنا به درخواست حوزه علمیه قم به عنوان کتاب درسی تهیه گردیده است و نوشتاری مبسوط در باب «تأثیر متقابل عقد و شرط» و تحقیقی بدیع در باب «اجزاء» و ده‌ها جزوات، حاوی مباحث اخلاقی که بارها توسط نهادهای مردمی در اردبیل و بسیاری از استان‌ها و گاهی در گستره کشوری، چاپ و توزیع گردیده است.

حجت الاسلام سیدحسن عابدیان کلخوران

تحصیلات حوزوی خود را از سال ۱۳۶۱ تا حدود سال۱۳۸۰ از ابتدای دروس حوزوی تا حضور در درس های خارج در حوزه علمیه مشهد مقدس و حوزه علمیه قم دنبال نمود.

وی دیپلم خود را در رشته ریاضی و فیزیک در سال۱۳۶۱، مدرک لیسانس را در رشته فقه ومبانی حقوق اسلامی از دانشگاه فردوسی مشهد مقدس در سال ۱۳۷۲، فوق لیسانس خودرا در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۵و مدرک دکترا را در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی از واحد علوم و تحقیقات تهران در سال ۱۳۸۰ دریافت نمود.

الف) تدریس

تدریس ادبیات، منطق، اصول، فقه، نهج البلاغه در حوزه علمیه مشهد مقدس و حوزه علمیه قم در سطح یک و دو

تدریس فقه و اصول در سطح عالی (مکاسب، رسائل، کفایه)، تدریس خارج فقه و راهنمایی درس خارج فقه و اصول، تدریس فقه، اصول، آیات الاحکام، قواعد فقه، فقه تطبیقی، معارف، تاریخ، اخلاق، احادیث فقهی از سال ۱۳۷۷ تاکنون در سطح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم.

ب) پژوهش

مقاله «عوامل موثر در تغییر حکم» در مجله «متین»

مقاله «ولایت فقیه و اجرای حدود در عصر غیبت» در مجله «کوثرمعارف»

مقاله «نوآوری های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان»(ترجمه) در مجله «کوثرمعارف»

مقاله «عقل جمعی و عقل اجتماعی»(ترجمه) در مجله «کوثرمعارف»

مقاله «رابطه قاعده نفی عسر و حرج با احکام اولیه» در مجله «مطالعات فقهی و فلسفی»

راهنمایی، مشاوره و داوری بیش از ۶۰پایان نامه در حوزه علمیه قم، جامعه المصطفی(ص)، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه قم و دانشگاه مذاهب

سر دبیر و عضو هیأت تحریریه مجله «کوثرمعارف» حدود هشت سال

عضو هیأت تحریریه مجله «پژوهش نامه فقهی» حدود دو سال