اراده نظام مذاکره بود، نه برجام/ از رهبر انقلاب درباره برجام نظر خواستم

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا،‌ برنامه تبلیغاتی «میزگرد سیاست خارجی» علیرضا زاکانی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد.

در این میزگرد سیاست خارجی، سید محمدکاظم سجادپور، ابراهیم متقی، فؤاد ایزدی به عنوان کارشناس و جلال دهقانی فیروزآبادی و مجید غلام‌زاده به عنوان مشاوران زاکانی حضور دارند.

زاکانی در این برنامه، عنوان کرد: امید دارم که بتوانیم امروز نکات مهمی را در حوزه سیاست خارجی ناظر به سیاست خارجی ایده محور مبتنی بر دیپلماسی منزلت طلبانه را در راستای ارتقای جایگاه جهانی ایران در موقعیت کنونی را بیان کنیم.

وی افزود: سیاست خارجی به واسطه اینکه انقلاب اسلامی یک پیام جدیدی را برای جهان دارد و آثار او را می‌توان در جهان مشاهده کرد برای ما اهمیت دارد.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرد: سیاست خارجی به واسطه موقعیت ممتاز فرهنگ اسلامی-ایرانی، موقعیت ویژه جغرافیای سیاسی کشور و اهمیت منطقه غرب آسیا در جهان که به ما دیکته می‌کند که ما این سیاست خارجی را به عنوان یک اولویت اساسی و اول برای خود مد نظر داشته باشیم، اهمیت دارد.

زاکانی اظهار کرد: یاد کنیم از شهید حاج قاسم سلیمانی که مرد میدان بود و نیز از شهید آیت‌الله رئیسی و شهید امیرعبداللهیان که مرد نقد کردن این میدان در عرصه دیپلماسی و حرکت در مسیر مصالح انقلاب و منافع ملی بودند.

وی افزود: جهان در حال گذار است به ویژه اکنون در یک موقعیت جدیدی قرار گرفته یعنی نظم دو قطبی جهان تا قبل از سال ۱۹۹۱ و بعد از آن ادعای بوش پدر برای نظم نوین و بعد از آن خاورمیانه بزرگ در سال ۲۰۰۱ با ادعای بوش پسر و بعد ادامه او بعد از حمله به لبنان در سال ۱۳۸۵ با ادعای خاورمیانه جدید، همه این موارد با شکست مواجه شده است.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری اظهار کرد: بعد از طوفان‌الاقصی و عملیات وعده صادق یک صورت جدیدی در جهان و یک اعتبار مضاعفی برای مقاومت خاصه برای ایران اسلامی فراهم شده است.

زاکانی بیان کرد: اهمیت وعده صادق این بود ایده خودمان را با کنش‌مندی و تقسیم کار برای دیگران و کنش‌گری برای انجام امورات در منطقه و جهان دنبال کنیم و منزلت و رتبه ایران را بالا ببریم و در یک نقطه بالا تثبیت کنیم.

وی تصریح کرد: عناصر سیاست خارجی ما مبتنی بر یک ایده محوری و یک فعالیت در سطوح پنج‌گانه است که بتوانیم در این سطوح ظرفیت‌های جدیدی خلق کنیم و ظرفیت‌های موجودمان را تثبیت کنیم. اولویت اول سیاست خارجی ما کرامت انسانی و سعادت بشری است.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه پیام جهانی ما نفی سلطه‌گری است، بیان کرد: ما مبتنی توانمندی‌های اختصاصی خودمان که مکتب امام(ره)، راهبری رهبر انقلاب و پشتوانه مردمی است ما عمق استراتژیک را برای خودمان دنبال می‌کنیم.

زاکانی اظهار کرد: امروز در دانشگاه‌های آمریکا صدای آمریکا از زاویۀ کرامت انسانی بلند شده است. این آن عمق استراتژیک است.

وی افزود: ما باید توانمندی‌های خود را به سمتی ببریم که نقطه آغاز حرکت خود را ایران کنیم و ظرفیت‌های درونی طوری بسیج کنیم که دیگران را به خودمان نیازمند کنیم که یکی از ظرفیت‌های کریدور شمال به جنوب است.

محدودیتی در برقراری ارتباط با عربستان نداریم

زاکانی ادامه داد: گام بعدی در حوزه سیاست خارجی، ارتباط همسایگی و عمق بخشی محور مقاومت و ایجاد پیوستگی فرهنگی با ملت‌هاست و ایجاد پیوستگی با همه دولت‌های همسایه است و ما هیچ محدویدتی نمی‌بینیم حتی با عربستان.

وی افزود: می‌توانیم در بهترین موقعیت منافع مشترک با یک دست پیش‌دار و فعال، کارکردهای خودمان را دنبال کنیم و می‌توانیم پیمان‌های دفاعی و امنیتی ببندیم و منطقه را عاری از بیگانگان کنیم و ابتکارات صلح‌آمیز را روی میز بگذاریم.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با بیان اینکه ایران می‌تواند محور نقش‌آفرین در حوزه یمن، عراق، سوریه و .. و در منطقه غرب آسیا باشد، گفت: گام چهارم ما تعریف یک چهره جدید از ایران است در پس خوابیدن این غبار ظلم‌آمیزی که تبلیغ جهانی بر علیه ما ساخته ما باید چهره جدید ایران را در سطح جهان با دیپلماسی عمومی، گردشگری، اقتصادی، دانش و فناوری و به‌ویژه با بهره‌گیری از ایرانیان خارج از کشور استفاده کنیم.

زاکانی عنوان کرد: ایرانیان خارج از کشور فرصت هستند و به بهترین نحو می‌توانند در پیشرفت همه جانبه و اعتلای ایران شریک باشند و با آن بتوانیم کارکدهای خودمان را دنبال کنیم.

وی اولویت بعدی را نقد کردن این عمق و نفوذ استراتژیک و اثرگذار دانست و گفت: ما با یک دیپلماسی فعال و اثرگذار و با یک تقویت دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی، هم بهره‌مندی و هم ماندگاری خود را بیشتر می‌کنیم. مثلا ما امروز از طریق پالایشگاه‌های فراسرزمینی اساسا تحریم را به سخره گرفته‌ایم و یا از طریق مبادلات دانش بنیان امکان تحریم را برای خودمان از آن عبور کردیم لذا این هژمونی را می‌شکنیم و بر اساس آن یک باز طراحی نهایی و کارکردی ایجاد کنیم.

ملت ایران اهل باج دادن نیست

وی تاکید کرد: تحریم به عنوان یک موضوع ظالمانه در دستور کار است گرچه در تحریم باید از خنثی کردن شروع کرد و با توانمندی‌های داخلی اساس تحریم را به سخره گرفت اما باید به دنبال شکستن شرایطی بود که ظالمان برای ما ایجاد کردند. در حوزه تخصصی ما مراکز پزشکی هسته‌ای تعطیل شد و دانشمندان ظرف 3 ماه ژنراتور احیا کردند و دیگر تحریم اثری ندارد، در موضوع واکسن و بنزین نیز همینطور است.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: در سفری که به چین داشتیم در حوزه منابع مالی و تامین یوزانس توانستیم ظرفیت‌های بزرگی خلق کنیم. در این سفر پیمان 13 میلیارد یوری نوشتیم و 1670 یورو قرارداد امضاء شد و ضمنانت‌نامه بانکی از چین دریافت کردیم و این برنامه در سایر مجموعه‌ها نیز صورت می‌گیرد.

زاکانی با اشاره به اینکه در موضوع تحریم، راه حل آن در داخل کشور و پیمان‌های دو جانبه است، گفت: قلدرمآب‌های بین‌المللی نیز بدانند که ملت ایران اهل باج دادن نیست و امروز ایران 45 سال پیش نیست و توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ما بسیار زیاد است.

زاکانی تاکید کرد: ما در آینده جهان باید نقش ویژه‌ای داشته باشیم و دوره نظام تک قطبی و چند قطبی گذشته است. امروز نیازمند همگرایی منطقه‌ای و بهره‌مندی از ظرفیت‌های بین‌المللی هستیم. یکی از ویژگی‌های شهید رئیسی حضور در 2 پیمان  بریکس و شانگهای بود. ما به هیچ وجه نباید از این پارامترهای قدرت خودمان غفلت کنیم و باید آن را به بهترین نحو داشته باشیم و یک رهبری جدیدی در عرصه بین الملل فراهم کنیم.

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اظهار کرد: نقش تعیین کننده ایران، روسیه و چین در یک مثلث متساوی الاضلاع مهم است.

دهقانی: سیاست خارجی نیاز به یک وحدت درونی دارد

در ادامه این برنامه دهقانی فیروزآبادی، یکی از مشاوران زاکانی گفت: دیپلماسی تعریف‌های مختلفی دارد. دیپلماسی به معنای هنر و فن اعمال مسالمت آمیز قدرت در روابط بین الملل است. دیپلماسی خود یک عنصر قدرت و قدرت افزا است. دیپلماسی جایگاه بسیار مهمی دارد و سیاست خارجی به حیات کشورهای ربط دارد.

وی گفت: سیاست خارجه موفق و کارآمد در دولت چهاردهم چند ویژگی دارد که از آن جمله می‌توان به سیاست خارجی کنشگری به معنای کارگردانی نظام منطقه‌ای اشاره کرد. کنشگر به معنای استفاده بهینه از فرصت‌ها و تبدیل تهدیدها به فرصت است. دوم سیاست خارجی یکپارچه است که در ادبیات روابط بین المل علی‌رغم همه اختلافات، کشورها با یک زبان و یک دست عمل می‌کند و نیاز به یک وحدت درونی دارد. من بارها گفتم بیش از 50 درصد سیاست خارجی سیاست اجتماع سازی داخلی است.

دهقانی تصریح کرد: اجماع شناختی به این معناست ما در شناخت موقعیت ایران و نظام بین الملل باید به یک وحدت نظر برسیم. تعامل فعال و موثر نیز مهم است. انزوا با کشورمان ایران سازگاری ندارد و به یک تعامل موثر نیاز داریم که مبتنی بر اصول عزت و حکمت باشد. شناسایی موجودیت منافع ملی ایران بسیار مهم است. مذاکره نتیجه بخش فعال نیز مهم است یعنی موضوع مذاکرات، زمان، محل، سطح و نوع مذاکرات را ما تعیین کنیم و نتیجه بخش باشد.

نتوانستیم در سازندگی عراق و سوریه بعد از بحران‌هایشان سهیم باشیم

سجادپور، از کارشناسان برنامه میزگرد سیاسی در شبکه سه نیز گفت: واژه نقد کردن بیش از واژه‌ها در کلام دکتر زاکانی بود. سوال من این است که چگونه باید نقد کنیم؟ تا چه اندازه معیشت مردم با سیاست خارجی نسبت دارد و نسبت این سیاست خارجی و دغدغه معیشتی مردم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

زاکانی در پاسخ به این پرسش گفت: نقد کردن در چند سطح قابل بحث است. در سطح منطقه اینگونه است که ما یک پیوستگی اعتقادی با مقاومت داریم. به‌عنوان مثال شاهد همکاری حاج قاسم برای سقوط نکردن سوریه بودیم و نقد کردن آن توسط وزارت خارجه برای حضور در عرصه سازندگی اتفاق نیافتد. ترکیه دائما متعرض عراق و سوریه بود اما در حوزه اقتصادی حضور جدی‌تری داشت و شرکتهای ترک فعالیت بیشتری در این کشورها داشتند که وزارت امور خارجه بایستی این کار را می‌کرد.

وی تأکید کرد: ما باید با قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای ارتباط ویژه‌ای برقرار کنیم مثل کاری که با چین انجام داده‌ایم. حتی با دشمنان خودمان نیز شرایط جدیدی رقم بزنیم و در روابط با دشمنان از سر عزت و باورمندی به خودمان طوری حرکت کنیم که آنها احساس برتری نکنند.

زاکانی بیان کرد: ما با آمریکا هم می‌توانیم ارتباط برقرار کنیم. اما کدام آمریکا؟ آمریکایی در موضع برابر بنشیند و گذشتۀ خود را جبران بکند. حالا اینکه با ذات آن سازگار هست یا نیست موضوع دیگری است.

وی تصریح کرد: آنچه که در توانمندی‌های ما است باید به بهترین نحو نقد کنیم. یک جهت آن معیشت بوده که گره‌گشایی از آن سخت نیست و یک جهت پیشرفت، توسعه آبادانی و زیرساخت‌های کشور است. باید همه ظرفیت‌ها را بسیج کنیم و با دیگران در ارتباط با آنها مشارکت کنیم. شرایط امروز جهانی و منطقه‌ای همچون گذشته نیست.

برجام طوری بود که من حتی با برادرم هم چنین پیمانی نمی‌بستم

زاکانی در پاسخ به سوال مطرح شده از سوی فؤاد ایزدی گفت: برجام حاصل رویکردی بود که می‌خواست نظم موجود را بپذیرد تا ذیل آن حیات داشته باشد و این خلاف آن رویکردی است که ما داریم.

وی اضافه کرد: در سوریه هنر، حاج قاسم این بود که نیروی هوایی روسیه را برای نیروی زمینی ایران به کار گرفت. نکته دوم نگاه غلط به تقسیم‌بندی جهان است و هنوز در تفکر تک قطبی قرار دارد که جهان از آن عبور کرده است. نکته سوم عدم تامل و کارشناسی بود که کمیسیون برجام مجلس متوجه شد که کار کارشناسی صورت نگرفته و حتی وزیر خارجه وقت اعلام کرد که برجام را نخوانده است!

نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: برخی از نامزدها در کمیسیون بودند و اظهارنظر می‌کردند و ما پرسش می‌کردیم که این اظهار نظرها برچه مبنایی است، ما سوال می‌کردیم چرا نخواندید؟ نکته چهارم اعتماد متقابل و ایجاد شرایطی است که در مقابل پیشنهادات سست و بی پایه آنها شکل گرفته بود. اولین سوال ما از عراقچی این بود که شما با دوستانتان پیمان بسته‌اید یا دشمنان؟ عراقچی گفت: با دشمنان پیمان بستیم. بنده اعلام کردم برجام را خواندم و با برادرم هم اینطور پیمان نمی‌بندم.

زاکانی اضافه کرد: هرچه مربوط به ما بود، نقد بود و هرچه مربوط به آنها بود، نسیه. آنها زیر بار نقدش نمی‌روند چه برسد به نسیه! ما در کمیسسیون برجام بدون سویه گیری به سراغ سند برجام رفتیم و گزارشی را اعلام کردیم که بند بند آن مهم است. نکته آخر این است ایدولوژیک‌ترین سیاست خارجی دنیا مربوط به آمریکا است. آمریکاست که به همه ظلم می‌کند و مبتنی بر شرایطش به هیچ وجه حاضر نیست جنایت‌های غزه را بپذیرد و کوچکترین امتیاز برای توقف جنگ بدهد. ما باید از تجربه بزرگ عبرت بگیریم و برجام را نقد کنیم.

در قرارداد با چین ما نماینده دولت بودیم

این نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری درباره مناسبات اقتصادی موثر و همچنین آینده روابط ایران و چین، گفت: از کوچکترین مخرج مشترکمان استفاده می‌کنیم و کارهای بزرگ را تعریف می‌کنیم. مهم این است که خودمان را باور کنیم. با هدف «یک کمربند و یک راه» به چین رفتیم و نمایندگی دولت رئیسی را در این سفر داشتیم. موقعیت منطقه‌ای و جهانی ایران را به مقامات چینی گوشزد کردم، چون می‌خواستم ایران را شریک چین کنم. در عرصه‌های جهانی نیازمند شریک هستیم. چین و روسیه دنبال منافع خودشان هستند ما هم با این مسئله می‌توانیم بازی کنیم و با استفاده از توانمندی‌های‌مان اهداف خودمان را پیش ببریم.

وی ادامه داد: در شهرداری ۱۶ کشور را برای توسعه امور مشخص کردیم. یکی از این کشورها، چین بود. انتقال تکنولوژی و ثروت چین برای ما در شهرداری اهمیت داشت و در همین مسیر به موفقیت‌های در قراردادهایی که بستیم، دست یافتیم. به چین تاکید کردیم که از طریق مشارکت با ایران به منطقه غرب آسیا دست خواهید یافت. تفاهمنامه ۴۲۰ میلیارد دلاری با چین را به این مدل می‌توانیم احیا کنیم. مهم این است که منافع چین را در جهت دستیابی به اهداف و منافع خودمان استفاده کنیم.

اراده نظام برجام نبود بلکه مذاکره بود

زاکانی در پاسخ به پرسشی درباره نقد عملکرد دستگاه دیپلماسی، گفت: نگاه بنده درباره برجام، جناحی نیست بلکه ملی است. معتقدم در برجام منافع ملی رعایت نشد. محصول اراده نظام، برجام نبود. نگاهم به وزارت خارجه، ارتقای این وزارتخانه است. نقاط قوت و ضعف برجام را استخراج کردم و بیان کردم.

وی گفت: زیر امور خارجه فقید افتخار وزرای خارجه ایران است که به شهادت رسید و به انتهای کارش در این وزارتخانه نرسید.

زاکانی ادامه داد: در کمیسیون برجام با نقد منصفانه، برجام را بررسی کردیم. رئیس مجلس پیشین فشار می‌آورد تا برجام تصویب شود. ما از این اتفاق در مجلس متعجب بودم. در حوزه کارشناسی و علمی برجام، کار فوق‌العاده لنگ می‌زد. به عنوان رئیس کمیسیون برجام از تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس درباره برجام محروم بودم. خارج از وقت اداری با کارشناسان این مرکز جلسه گذاشتیم و شش نفر مخالف و موافق را دعوت کردیم تا موضوع را منصفانه بررسی کنیم. نباید در پیش‌نویس غربی‌ها در برجام حرکت می‌کردیم.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: احترام کامل برای مقامات قبلی وزارت خارجه قائلم اما به دلیل تفکری که دنبال حل مشکلات از طریق دشمنان ایران بود، نتوانست موفق شود.

من به ایرانیان خارج از کشور به چشم یک ظرفیت بزرگ نگاه می‌کنم

زاکانی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت فعلی دیپلماسی عمومی کشور و برنامه‌هایش در این باره، گفت: معتقدم دیپلماسی عمومی قوی‌تر از این می‌تواند باشد. باید حصار دور ایران شکسته شود و ابزار آن نخبگان جهان، ایرانیان خارج از کشور و دستگاه دیپلماسی ایران در اقصی نقاط جهان است.

وی ادامه داد: نیازمند ارتباط و تعامل جهانی هستیم. ساختارها و مجموعه‌های وزارت خارجه باید اصلاح شود. دیپلمات‌های ایران در سراسر جهان نباید پایشان بلغزد.

زاکانی ادامه داد: نیازمند هم‌افزایی در عرصه دیپلماسی هستیم. نباید همه کشورها را به یک چشم نگاه کرد. شرق آسی به نسبت غرب آسیا و قاره آفریقا و اروپا شرایط متفاوتی دارد. دیپلمات‌های ایران دیپلماسی فعالی در بخش‌های مختلف جهان ندارند. این وضعیت باید تغییر کند.

وی ادامه داد: پیام رسان‌ها امکان تعامل سریع و دوطرفه بین کشورهای جهان ایجاد کرده اند و می‌توانیم از این امکان برای شکستن سانسورهای جهانی استفاده کنیم. حتما چین و سایر کشورهای همسو در تعامل با کشورهای حاشیه خلیج فارس به فکر منافع خودشان هستند، ما هم باید با همین دیدگاه و با عزت، با آنها تعامل برقرار کنیم.

حلقه برجامی روحانی، لاریجانی و ظریف به روایت زاکانی

زاکانی بیان کرد: مناسبات در مجلس آن طور که در بیرون از مجلس وجود دارد، متفاوت است. حلقه روحانی،‌ لاریجانی و ظریف در مجلس شکل گرفت. کار به حدی سفت بود که آقای ولایتی اعتراض کرد. سند در نهایت محرمانگی پیش رفت و اجازه ندادند کسی ورود کند. هر چند که قرار بود طبق تصمیم شورای عالی امنیت ملی تیمی ۵ نفره سند را پیش ببرند و اجازه ندادن آقایان ولایتی و شمخانی در این کمیته حضور داشته باشند. به همین دلیل است که می‌گویم سند برجام، سند ملی نبود.

وی ادامه داد: درباره سند برجام، آقای حجازی شاهد بودند به رهبر انقلاب عرض كردم كه آقاجان اين سندی كه الان هست ما احساس خطر می‌كنيم. شخصا از رهبر انقلاب پرسیدم آیا برجام اراده نظام است؟‌ ایشان فرمودند به اراده من چکار داری، به وظیفه‌ات عمل کن و به همین دلیل طرح دو فوریتی برای روشن شدن ابعاد برجام نوشتم. ۶۰ روز تمام کار کارشناسی کردیم. بی‌آنکه نظر خودمان را اعمال کنیم، ظریف، عراقچی، جلیلی و بقیه را دعوت کردیم تا دچار بی‌انصافی نشویم. حتی آمانو را به کیمسیون برجام دعوت کردیم. حیثیت افراد مهم است و بر مدار آن نهایت دقت و انصاف را داشتم. در کمیسیون ۷ نفر بودند که نمی‌خواستند کمیسیون برجام کارش را پیش ببرد. تخلف در پشت صحنه وجود دارد و چون گفتید، مجبور شدم بخشی از آنها را بیان کنم.

زاکانی ادامه داد: برخی به جای نظام تصمیم گرفتند و گفتند این تصمیم نظام است، اما حقیقت این نبود.

وی ادامه داد: معتقدم سیاست خارجی ایران مبتنی بر ایده‌محوری براساس منزلت‌خواهی جهانی می‌تواند شرایط اساسی برای کشور به وجود آورد. گذشتگان هر چه زحمت کشیدند، نفی‌شان نمی‌کنم اما با عبرت از کار منفی، به مسائل مثبت می‌پردازیم.

زاکانی در پایان گفت: سیاست خارجی دولتم به صورت مکتوب و مجلد ارائه می‌شود. از نکات منفی برجام عبرت می‌گیریم و به دشمن خوش‌بین نیستیم اما به دوستان داخلی‌مان خوش‌بین هستیم و حاضریم از آنان در بخش‌های مختلف دیپلماسی استفاده کنیم.