چشم و هم‌چشمی‌های شیشه‌ای!

زن و شوهر جوان روبروی دوربین با خوشحالی از دکتر تشکر می‌کنند و به بیننده‌ها توصیه می‌کنند اگر خواهان این کار هستند حتما به همین پزشک مراجعه کنند. آنها حالا صاحب دو جفت چشم رنگی هستند که به خیال خودشان بسیار زیباست و آرزویی است که همیشه داشته‌اند. چشم رنگی در واقع همان چشم آبی، سبز یا طوسی است وگرنه بهرحال قهوه‌ای هم برای خودش یک رنگ حساب می‌شود، اما در حساب و کتاب زیبایی ظاهرا جایی برای آن وجود ندارد. چشم‌های رنگی جدید البته کمی غیرعادی جلوه می‌کند و آدم تصورمی‌کند دو جفت شیشه داخل پلک‌ها کار گذاشته‌اند، اما بهرحال تغییر بزرگی است و به خیال خیلی‌ها چهره را از این رو به آن رو می‌کند.

عمل تغییر رنگ عنبیه یا همان تغییر رنگ چشم این روز‌ها طرفداران زیادی پیدا کرده است. این طرفداران البته فقط مختص به ایران نیستند. در شبکه‌های اجتماعی بویژه اینستاگرام به موارد زیادی از تبلیغات تغییر رنگ عنبیه برخورد می‌کنیم که اتفاقا بیشترشان غیرایرانی هستند. همین مسأله سبب ترغیب کاربران این شبکه‌های اجتماعی به عمل تغییر رنگ چشم می‌شود. علاقمندی به تغییر رنگ چشم تا جایی پیش رفته که آکادمی چشم پزشکی آمریکا که بزرگترین انجمن پزشکان و جراحان چشم در جهان محسوب می‌شود، نسبت به دو جراحی تغییر رنگ چشم که در رسانه‌های اجتماعی مرسوم شده است، هشدار داده است. این دو عمل مرسوم شامل جراحی کاشت عنبیه و جراحی لیزری است که رنگدانه را در قرنیه وارد می‌کند. بر این اساس هر دوی این جراحی‌ها خطرات جدی برای از دست دادن بینایی و عوارض دارند. این خطرات و عوارض باید به طور کامل برای بیماران افشا شود و بیمارانی که صرفاً به دلایل زیبایی به این روش‌ها فکر می‌کنند باید این خطرات جدی را در مقابل سود احتمالی آن بسنجید.

 وقتی چشم شما روشن می‌شود

انسان‌ها در سراسر جهان با رنگ چشم‌های گوناگون متولد می‌شوند. این مسأله به دلیل وجود ملانین یا رنگدانه‌ای است که رنگ عنبیه یا در واقع رنگ چشم انسان را تعیین می‌کند. این که چشم شما چه رنگی باشد بستگی دارد به این که چه ژن‌هایی از والدین خود به ارث برده باشید و چه میزان رنگ ملانین در عنبیه شما وجود داشته باشد. البته رنگ چشم در دوران نوزادی دستخوش تغییراتی خواهد شد و احتمالا شما هم دیده‌اید که برخی نوزادان چشم‌های روشن سبز یا آبی دارند که پس از طی شدن این دوران به قهوه‌ای تغییر خواهد کرد. این تغییر تا پایان عمر با انسان باقی می‌ماند و در واقع رنگ چشم تثبیت می‌شود مگر این که با توسل به علم روز و روش‌های نوین بشودآن را تغییر داد. 

 امروزه تغییر رنگ چشم با لیزر یکی از روش‌های معمول تغییر رنگ چشم به شمار می‌رود. محبوبیت این روش تا حد زیادی به دلیل سادگی آن است. در این روش اشعه لیزر روی عنبیه فرد تابانده می‌شود که این کار باعث از بین رفتن رنگدانه‌های عنبیه خواهد شد و تغییر رنگ به این شکل حاصل می‌شود. در واقع لیزر رنگ چشم را می‌برد و اگر بخواهیم عامیانه بگوییم آن را بی‌رنگ می‌کند. احتمالا به همین دلیل است که چشم‌هایی که تغییر رنگ یافته‌اند شیشه‌ای و کمرنگ‌تر از چشم‌های رنگی طبیعی به نظر می‌رسند. به گفته متخصصان عمل لیزر تغییر رنگ چشم البته باید بین ۴ تا۲۰ جلسه تکرار شود تا نتیجه مطلوب به دست آید، اما در هرحال این عمل از جمله اقداماتی است که همچنان در مراحل مقدماتی قرار دارد و نسبت به نتایج آن در مدت زمان طولانی هنوز، اما و اگر‌های زیادی وجود دارد و هشدار‌های زیادی هم البته در این باره داده شده است. 

روش دیگر مرسوم در تغییر رنگ چشم نیز استفاده از عنبیه مصنوعی است که در این روش طی یک عمل جراحی، عنبیه مصنوعی با رنگ مورد نظر شخص، توسط جراح روی عنبیه طبیعی چشم او قرار می‌گیرد. این روش نیز در سراسر دنیا طرفداران زیادی دارد و خیلی افراد به دلیل قابل برگشت بودن آن خواهان انجامش هستند. در واقع برعکس لیزر که رنگدانه‌های چشم را از بین می‌برد، در روش عنبیه مصنوعی می‌توان رنگ چشم فرد را دوباره به حالت قبلی برگرداند.

البته ایمپلنت‌های عنبیه که امروزه برای تغییر رنگ چشم و تحت عنوان عنبیه مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در واقع برای بیمارانی که بخشی یا تمام عنبیه خود را به دلیل آسیب یا نقص مادرزادی از دست داده‌اند، در دنیا به کار برده می‌شده است. این جراحی شامل وارد کردن عنبیه مصنوعی ساخته شده از سیلیکون از طریق شکافی است که در لبه قرنیه در چشم ایجاد شده است و پس از وارد کردن عنبیه مصنوعی، طوری داخل چشم تنظیم می‌شود که عنبیه طبیعی را بپوشاند. طبیعی است این جراحی عوارضی نیز در بر دارد که وقتی چاره‌ای جز تسکین درد بیمار وجود نداشته باشد، باید به عوارض احتمالی هم تن داد. اما وقتی عارضه‌ای وجود ندارد و هدف تنها تغییر رنگ چشم به دلیل تمایلات شخصی است، این کار به نظر غیر منطقی جلوه می‌کند. جراحی‌های دیگری نیز برای تغییر رنگ چشم وجود دارد که همگی در واقع برای درمان‌های مشکلات چشمی ابداع شده بودند، اما مصرف زیبایی پیدا کرده‌اند.

چشم و همچشمی با چشم‌های اروپایی 

در مقابل کسانی که با خوشحالی عمل تغییر رنگ چشم را در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند، کسانی نیز هستند که به این عمل تن داده‌اند و حالا از کرده خود پشیمانند. ویدئو‌های مختلفی را در این رابطه می‌توان در شبکه‌های اجتماعی مشاهده کرد. از جمله صحبت‌های مرد جوانی که می‌گوید عمل تغییر رنگ چشم با لیزر را در فرانسه انجام داده و از نتیجه کار راضی نیست، چون چشم‌هایش حالت غیر طبیعی پیدا کرده‌اند و به قول خودش فیک شده‌اند. او می‌گوید دوست داشتم قیافه اروپایی پیدا کنم، اما الان حتی شبیه خودم هم نیستم و از طرفی هرکس به من نزدیک می‌شود می‌فهمد چشم‌هایم غیرطبیعی و تقلبی هستند. او از عوارضی مثل خارش مدام چشم و حساسیت به نور هم می‌گوید و از دیگران می‌خواهد به هیچ عنوان رنگ طبیعی چشم‌هایشان را با هیچ رنگی عوض نکنند. 

در همین رابطه دکتر سید هاشم دریاباری، رییس مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت و فوق تخصص پیوند قرنیه، عمل تغییر رنگ چشم را به هیچ عنوان به افراد دارای چشم سالم، توصیه نمی‌کند و معتقد است این عمل جراحی برای افراد سالم، بدون عوارض نیست و هنوز پشتوانه محکم علمی برای انجام این عمل برای افراد دارای چشم سالم وجود ندارد.

به گفته او از جمله عوارض عمل تغییر رنگ چشم برای افراد سالم می‌توان به احتمال التهاب چشم، عفونت قرنیه، آب مروارید، کاهش دید و گاهی حتی نیاز به پیوند قرنیه اشاره کرد. از سوی دیگر اگر این افراد دچار آب مروارید شوند، دید جراح برای انجام عمل بسیار محدود می‌شود و یا اگر این افراد در آینده دچار پارگی شبکیه شوند، عمل جراحی آنها بسیار سخت می‌شود؛ بنابراین به افراد سالم توصیه می‌شود که اگر چشم‌های سالمی دارند از رنگ طبیعی و خدادادی چشم‌هایشان لذت ببرند و تن به عملی ندهند که عوارض بسیاری دارد و چشم سالم را به چشم معیوب تبدیل می‌کند. (ایسنا، ۱۳ خرداد ۱۴۰۳)

علاقه به تغییر رنگ چشم رابطه مستقیم با معیار‌های زیبایی شناسی دارد و زیبایی از نظر بسیاری یعنی داشتن چشم‌های روشن سبز یا آبی. در واقع معیار برخی برای زیبایی، نزدیک شدن به چهره اروپایی است که چشم رنگی از ویژگی‌های بارز آن شمرده می‌شود. با وجود تلاش‌های بسیار برای به رسمیت شناختن تنوع نژادی، انسان بلوند و چشم آبی غربی همچنان مظهر زیبایی شمرده می‌شود و رسانه‌ها نیز در ترویج آن همواره سهم زیادی داشته‌اند. حتی در رسانه‌های داخلی نیز مشاهده می‌شود که برای تبلیغات از افراد چشم رنگی استفاده می‌شود. کودکانی که چشم‌های روشن دارند معمولا در تبلیغ محصولات مربوط به کودکان دیده می‌شوند و همه از زیبایی آنها تعریف و تمجید می‌کنند. حتی بسیاری از ما شنیده‌ایم در تعریف از فردی که چشم‌های روشن و رنگی دارد، می‌گویند شبیه ایرانی‌ها نیست و خیلی‌ها از این تعریف خوشحال می‌شوند. با این احوال شاید بتوان فهمید تمایل به تغییر رنگ چشم از کجا ناشی می‌شود و چرا برخی چشم‌های سالم و بی نقص خود را با چشم‌های شیشه‌ای عوض می‌کنند.