بررسی الگوهای روش‌شناسی روانشناسی اسلامی در حوزه علمیه قم

عضو هیأت علمی گروه روانشناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث اظهار کرد: حوزه علمیه قم در عرصه‌های نظریه پردازی علوم انسانی، روانشناسی اسلامی و پژوهش صاحب نظر است و مدل‌ها و الگوهایی را ارائه کرده است.

وی افزود: دانش آموختگان، اساتید و محققین حوزه علمیه در پژوهش‌هایی که در این زمینه داشتند، از هر دو روش تجربی و مفهوم پردازی استفاده کردند و نگاه یکپارچه به این دو روش داشتند.

حجت الاسلام عباسی بیان کرد: روش پژوهش در روانشناسی اسلامی در حوزه علمیه هم از یافته‌های موجود تجربی پشتیبانی می‌کند و هم ابداعات منابع دینی را به دنبال دارد، وقتی با رویکرد یکپارچه مبتنی بر منابع اسلامی (مفهومی) و تجربه استفاده می‌شود نگاه جامع تری می‌شود.

وی ادامه داد: در مفهوم پردازی به یافته‌هایی می‌رسیم که رواشناسی تجربی نمی‌تواند به آن برسد، زیرا این روش باید در میدان تجربه کند تا به قانون برسد و شاید مردم آن میدان برخی از پدیده‌ها را تجربه نکنند که بتوانند قوانین و قواعد را به دست بیاورند.

عضو هیأت علمی گروه روانشناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث، در رابطه با مدل‌های روشی در زمینه روانشناسی اسلامی اضافه کرد: روش تحلیلی کیفی متون دینی روشی، روش فهم متون دینی (کدگذاری گزاره‌های دینی)، مفهوم شناسی در مفاهیم دینی با رویکرد روانشناختی و روش شناختی مطالعه سبک زندگی اسلامی از جمله روش‌های این عرصه است. روش‌های تتبعی در قرآن نیز یکی دیگر از روش‌ها است که در دانشگاه تهران به آن پرداخته شده است.

وی در رابطه با آثار تولید شده در این عرصه، بیان کرد: تا سال ۱۴۰۱ در کلیه نشریات حوزوی و مرتبط با حوزه ۱۳۶ اثر به روش تحلیل محتوای کیفی در متون دینی، ۸ اثر با شیوه کد گذاری در گزاره دینی، سه اثر به روش داده بنیاد، ۵ اثر به روش فراتحلیل، ۸ اثر به روش مرور انتقادی، ۲ اثر به روش مرور غیر انتقادی، ۲ اثر به روش، ۳۸ اثر به روش استفاده از فنون و شیوه‌های اجتهادی و فقهی، ۱۳۱ اثر به روش همبستگی، ۳۲ اثر به روش شبه آزمایشی، ۱۰ اثر به روش آزمایشی و ۹ اثر به روش طرح علمی و مقایسه‌ای تولید شده است.