ضرورت اسلامی‌سازی علوم انسانی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی استاد حوزه و دانشگاه و رئیس دانشگاه قم در نشست علمی آسیب‌شناسی اسلامی‌سازی علوم انسانی که با هدف بررسی ابعاد مختلف اسلامی‌سازی علوم انسانی و چالش‌های آن که روز جمعه به صورت برخط و به همت انجمن فلسفه اسلامی حوزه علمیه و با همکاری موسسه پژوهشی امام علی(ع) برگزار شد، بیان کرد: اهمیت یک ایده باید بر اساس دلایل آن بررسی شود و نباید تنها به منشأ آن توجه کرد، این ایده به جمهوری اسلامی وابسته نیست و در بین ملت های مسلمین سابقه دارد، اقبال لاهوری علم غربی را "فتنه" می‌نامد، حال آن‌که سید احمد خان هندی پیش از اقبال مؤسسه‌ای در این زمینه تأسیس کرد.

حجت الاسلام و المسلمین شریفی به تعریف علوم انسانی پرداخت و توضیح داد: این علوم به تحلیل کنش‌ها و پدیده‌های انسانی می‌پردازند؛ کنش‌هایی که می‌تواند ظاهری یا باطنی باشد و پدیده‌هایی که ساختارهای اجتماعی را شامل می‌شوند، دانشمندان علوم انسانی هفت نوع فعالیت انجام می‌دهند که در دو دسته اصلی قابل خلاصه‌شدن است: نخست، توصیف پدیده‌ها و گزارش وضعیت آنها در زمینه‌های اجتماعی و دوم تفسیر و نیت‌خوانی و مراحل بعدی شامل علت‌یابی، پیش‌بینی آینده، ارزش‌گذاری، و ارائه راهکارهای کنترل است.

استاد حوزه و دانشگاه در بحث از اسلامی یا غیراسلامی بودن علوم انسانی اظهار داشت: شک و تردیدی در ضرورت هنجارگذاری‌های دینی وجود ندارد و برخی معتقدند این بخش از علوم، ایدئولوژیک است در حالی‌که عده‌ای دیگر آن را صرفاً ابزاری تکنولوژیک می‌دانند، علوم انسانی با مبانی خود تعریف می‌شود و هر چه این مبانی اسلامی‌تر باشند خروجی این علوم نیز اسلامی‌تر خواهد بود و این تأثیر می‌تواند از طریق منابع، اهداف و حتی روش‌ها بیشتر تقویت شود.

حجت الاسلام و المسلمین شریفی به ضرورت اسلامی‌سازی علوم انسانی اشاره کرد و توضیح داد: این علوم به‌مثابه نرم‌افزارهایی هستند که برای فردسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی طراحی شده‌اند، اگر این علوم غیراسلامی باشند جامعه را به انحراف خواهند کشاند.

استاد حوزه و دانشگاه فلسفه آسیب اصلی علوم انسانی غربی موجود را در هستی‌شناسی نادرست و ارزش‌های آلوده به سودمحوری دانست و تصریح کرد: نگاهی که انسان را صرفاً "حیوانی تکامل‌یافته" می‌داند و  ارزش‌ها در چنین علمی بر پایه منافع مادی تعریف می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین شریفی همچنین اظهار داشت: مرزهای مشترک گسترده‌ای میان علوم انسانی و اسلام وجود دارد و آیات و روایات بسیاری در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ارائه شده است، چالش اصلی نحوه تعامل با این مرزهاست که آیا اسلام باید عقب‌نشینی کند یا علوم انسانی غربی؟ طرفداران علوم انسانی اسلامی معتقدند این مرزهای مشترک می‌توانند به نفع جامعه اسلامی به کار گرفته شوند و نباید میدان را برای قدرت‌طلبی غرب خالی کرد.