هیچ عذری برای نافرمانی خدا پذیرفته نیست

به گزارش سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حضرت آیت الله جوادی آملی درس اخلاق خود که در مسجد اعظم قم برگزار شود، در ادامه‌ سلسله مباحث نهج‌البلاغه، به تفسیر حکمت 165 از کلمات نورانی امیرالمؤمنین «لَا طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ» پرداخت و آن را به‌منزله‌ قانون اساسی حاکم بر همه‌ی مناسبات فردی، اجتماعی و سیاسی معرفی کرد.

حضرت آیت الله جوادی آملی با تصریح بر اینکه هیچ‌کس نمی‌تواند نافرمانی خدا را به بهانه اطاعت از مافوق یا قرارداد توجیه کند، بیان داشت: هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید مأمورم و معذور، یا چون کارمندم، هرچه مافوقم گفت انجام می‌دهم. این مغالطه‌ای آشکار است. هیچ حکمی، چه درباره ذات انسان، چه درباره اموالش، نباید خلاف شرع باشد. «لَا طَاعَةَ لِمَخْلُوقٍ فِي مَعْصِيَةِ الْخَالِقِ» اصلی است که بر همه اصول و قوانین موضوعه حاکم است.

استاد برجسته درس خارج حوزه علیمه با اشاره به قاعده فقهی «المؤمنون عند شروطهم» افزود: این از قواعد فقهي، اجتماعي و سياسي بسيار غني است. يعني اگر يک ملتي، قبيله يا فردي تعهدي بست، امضايي کرد، اگر مي‌خواهي ببيني اين آقا کجاست، اين پاي امضايش است. جامعه مؤمن کجاست؟ نشانه‌اش چیست؟ پای امضایش. اگر کسی امضایی کرد، پای آن بایستد؛ این دین می‌ماند، این دین جهانی می‌شود.

وی با استناد به آیه ۷ سوره توبه ﴿فَمَا اسْتَقامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ﴾ خاطرنشان کرد: اگر امضا کردی پای امضایت بایست؛ اگر کشوری تعهد کرده است، باید پای تعهدش بماند، معنا ندارد کسی بیاید و نامه را پاره کند، این منش یک انسان متمدن نیست، خداوند حتی درباره مشرکان هم به ما دستور داده که تا زمانی که آن‌ها به تعهد خود پایبندند، شما نیز وفادار باشید؛ این است انسان مؤمن و متمدن؛ اینها حرفهای جهانی دین است.

وی با تبیین دقیق تفاوت میان جملات فقهی «یجب الوفاء بالشرط» یا «اوفوا بالعقود» با جمله‌ی ایمانی «المؤمنون عند شروطهم»، این بیان نورانی را «شناسنامه‌ ایمان» معرفی کرد و بیان داشت: این جمله اسمیه و خبریه است، به داعی انشاء؛ یعنی مرد مؤمن باید پای امضایش بایستد. این، فقه اکبر است با زبان فقه اصغر.

حضرت آیت الله جوادی آملی در شرح حکمت 166 نهج البلاغه بیان داشت: امیرالمومنین می فرماید: «لَا يُعَابُ الْمَرْءُ بِتَأْخِيرِ حَقِّهِ، إِنَّمَا يُعَابُ مَنْ أَخَذَ مَا لَيْسَ لَهُ» ننگ انسان در آن نیست که فعلاً از حقش صرف نظر کند، بلکه ننگ در آن است که به مال مردم یا بیت‌المال دست درازی کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به وضعیت اخلاقی جامعه، نسبت به آن هشدار داده و بیان داشت: حضرت امیر(ع) فرمودند: «عجبٌ لمن ینشدُ ضالّتَه وقد أضلّ نفسَه»؛ شگفتا از کسی که دنبال گمشده‌اش می‌گردد، در حالی‌که خودش را گم کرده است! من تعجب می‌کنم که مردم برای پیدا کردن یک دستمال یا کتاب، اعلامیه می‌دهند، اما برای خودشان نه.

حضرت آیت الله جوادی آملی با تأکید بر اهمیت خودیابی و بیداری اخلاقی در جامعه افزود: امروز بسیاری از جوانان عزیز ما، فرزندان ما که خدا به حق پیامبر و اولاد پیامبر به آنان فرصت، امکانات، مال، زندگی و همسر عطا فرماید تا شاداب زندگی کنند، با این حال اگر به نماز، به‌ویژه نماز شب، بی‌توجه باشند، این یعنی خودشان را گم کرده‌اند. جامعه‌ای که خود را گم کند، از مسیر رشد و تمدن بازمی‌ماند.

​​​​​​​در بخش پایانی، حضرت آیت الله جوادی آملی به جمله حکیمانه‌ی 167 نهج البلاغه اشاره کرده و بیان داشت: امیرالمؤمنین می فرماید: «الْإِعْجَابُ يَمْنَعُ الِازْدِيَادَ» (خودپسندی مانع رشد است)، اگر کسی دچار خودپسندی شد، از رشد علمی، اخلاقی و ایمانی بازمی‌ماند. انسان هر چه فهمیده‌تر باشد، متواضع‌تر است. انسان اگر خود را گم نکند، می‌تواند آسمان و زمین را مسخّر کند؛ اما طبع گدایانه انسان، او را از این جلال محروم کرده است.

حضرت آیت‌الله جوادی آملی ضمن دعوت به تفکر در حقیقت مرگ، یادآور شد: خواب، وفاتی موقتی است و مرگ نیز وفاتی دائمی. خداوند در قرآن فرموده: ﴿اللَّهُ يَتَوَفَّى الأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِهَا وَالَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنَامِهَا ﴾ باید همواره در آستانه ورود به جهان آخرت باشیم. این سفر، بسیار نزدیک است.