کبیری یگانه مطرح کرد؛
ذهن‌ها در محاصره روایت‌ها
استاد دانشگاه و تحلیلگر رسانه با تبیین ابعاد پنهان جنگ نرم در عصر داده و رسانه، تأکید کرد: در دنیای امروز آن‌که تعیین می‌کند چه کسی، چه چیزی را بداند، پیروز میدان است نه کسی که صرفاً اطلاعات بیشتری دارد.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در عصر اطلاعات و ارتباطات نبردها دیگر نظامی نیستند بلکه در میدان دانسته‌ها و رسانه‌ها جریان دارند. اطلاعات به ابزاری راهبردی و بیگ دیتا به انبار مهمات جنگ نرم تبدیل شده است. در این نبرد رسانه‌ها و دارندگان کلان‌داده نه‌تنها بی‌هدف اطلاعات را منتشر نمی‌کنند بلکه با محاسبات دقیق سود و زیان تنها بخشی از اطلاعات را در اختیار مخاطب قرار می‌دهند و در عوض داده‌های بسیار ارزشمندتری را از کاربران جمع‌آوری می‌کنند.
ساده‌انگاری است اگر تصور شود که جریان آزاد اطلاعات واقعی و بدون جهت‌دهی است؛ چراکه مدیریت دانسته‌ها و هدایت ادراک عمومی ابزار اصلی قدرت در این میدان است. در این منطق پنهان آن‌که تعیین می‌کند چه کسی، چه چیزی را بداند، برنده واقعی جنگ نرم خواهد بود؛ نه صرفاً کسی که بیشترین اطلاعات را در اختیار دارد.
در همین راستا، دکتر محمدرضا کبیری یگانه استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل رسانه ای با اشاره به تغییر پارادایم زندگی انسان معاصر در بستر رسانه‌ها از شکل‌گیری «زیست‌بوم رسانه‌ای» سخن گفت و تأکید کرد: امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که داده‌های رفتاری، ذهنی و احساسی افراد به‌طور دائمی در مخازن اطلاعاتی ذخیره می‌شود و این داده‌ها بنیان عملیات شناختی در عرصه‌های مختلف را تشکیل می‌دهند.
وی افزود: این ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین توصیفی است که می‌توان از واقعیت امروز ارائه داد؛ واقعیتی که در آن انسان دیگر صرفاً مصرف‌کننده اطلاعات نیست بلکه خود به منبع داده تبدیل شده و اطلاعات رفتاری‌اش در معرض بهره‌برداری‌های گوناگون قرار دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه فضای مجازی تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی ما را تحت‌الشعاع قرار داده، تصریح کرد: ما در یک اکوسیستم رسانه‌ای گسترده زندگی می‌کنیم؛ از لحظه‌ای که چشم باز می‌کنیم تا هنگام خواب با انبوهی از پیام‌ها، اخبار و داده‌ها احاطه می‌شویم که بدون آن‌که متوجه باشیم، ذهن ما را در یک مسیر مشخص هدایت می‌کنند.
کبیری یگانه خاطرنشان کرد: نخستین مواجهه انسان مدرن با رسانه‌ها نه در محیط عمومی، بلکه در حریم شخصی رخ می‌دهد؛ زمانی که کاربر گوشی هوشمند خود را پیش از هر اقدامی بررسی می‌کند و ناخودآگاه ذهنش در معرض خوراک خبری یا محتوایی قرار می‌گیرد که پیش‌تر برای او چینش شده است.
وی در ادامه گفت: نکته مهم آن است که این اطلاعات صرفاً در ذهن افراد باقی نمی‌مانند بلکه وارد تعاملات اجتماعی می‌شوند؛ ما آنچه را خوانده یا دیده‌ایم با دوستان، خانواده یا همکاران خود به اشتراک می‌گذاریم و این اشتراک‌گذاری الگوریتم ذهنی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به نظریه «پنج نفر تأثیرگذار» گفت: معمولاً هر فرد، بیشترین تعامل فکری و رسانه‌ای را با پنج نفر نزدیک به خود دارد و همین دایره محدود اما پرنفوذ نقش عمده‌ای در بازتولید ذهنیت ارزش‌گذاری و انتخاب‌های فکری او ایفا می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه خط روایت رسانه‌ای نقش اساسی در جهت‌دهی ذهن مخاطب دارد، عنوان کرد: آنچه انسان مدرن در پایان روز با آن به خواب می‌رود صرفاً خستگی جسمی نیست بلکه ذهن او همچنان در حال پردازش اطلاعاتی است که طی روز دریافت کرده و این پردازش‌ها در چارچوب روایتی انجام می‌شود که رسانه‌ها برایش طراحی کرده‌اند.
کبیری یگانه با اشاره به تأثیر این روند بر افکار عمومی اظهار داشت: ذهنیت‌ها، باورها و حتی ناخودآگاه افراد در بستر همین زیست‌بوم رسانه‌ای ساخته می‌شوند؛ وقتی فرد در معرض جریان‌های هدفمند اطلاعاتی قرار گیرد به‌تدریج دچار تغییر می‌شود، گفتمان تازه‌ای پیدا می‌کند و حتی نگاهش به جهان دگرگون می‌شود.
وی این فرآیند را یکی از مهم‌ترین ابعاد جنگ نرم دانست و افزود: آنجا که رسانه‌ها ذهن افراد را بدون درگیری فیزیکی به‌سوی مطلوب خود سوق می‌دهند، در حقیقت عملیات شناختی رخ داده است؛ عملیات پیچیده‌ای که با داده‌های به‌ظاهر پراکنده آغاز می‌شود، اما هدف آن مهندسی ادراک و رفتار عمومی است.
این استاد دانشگاه در پایان با هشدار نسبت به بی‌تفاوتی نسبت به این تحولات یادآور شد: برای مقابله با جنگ روایت‌ها و عملیات شناختی، نیازمند درک عمیق‌تر از تحولات رسانه‌ای و بازخوانی روایت‌های بومی، انقلابی و مقاومتی هستیم تا ذهن جامعه را از وابستگی به روایات تحریف‌شده جهانی نجات دهیم.
ارسال نظرات