کارشناسان نظامی: اسرائیل قادر به آغاز جنگ جدید با ایران بدون پرداخت هزینه‌های سنگین نیست

این سؤال که چرا پس از ۱۲ روز جنگ میان رژیم صهیونیستی و ایران آتش‌بس برقرار شد، همچنان پاسخ‌های متفاوتی دریافت می‌کند. برخی معتقدند اهداف رژیم صهیونیستی از حمله به ایران برآورده شد و برخی اعتقاد دارند جمهوری اسلامی با نمایش قدرت نظامی خود توانست توقف جنگ را به اسرائیلی‌ها دیکته کند.

فارغ از جنگ روایت‌های دو طرف، واقعیت‌های میدانی نشان می‌دهد ادامه‌ی جنگ به هیچ عنوان به نفع اسرائیل نبود و چنان‌که ترامپ نیز اعتراف کرد، اسرائیلی‌ها به‌خصوص طی روزهای منتهی به آتش‌بس «بد خوردند.» گزارش پیش رو، برگرفته از دو مقاله در نشریه‌ی «military watchmagazine» تحت عنوان ««هواپیما بر فراز تهران هر وقت که بخواهیم»: نقشه‌های اسرائیل برای جنگ ادامه‌دار با ایران چه‌قدر واقع‌گرایانه هستند؟[۱]» و ««اسرائیل واقعاً خیلی صدمه دید»: چگونه زرادخانه‌ی موشک‌های بالستیک ایران نقشی محوری در تعیین نتیجه‌ی جنگ ایفا کرد[۲]» است و به بررسی همین مسئله می‌پردازد.

موشک‌های شلیک‌شده از ایران، ۱۴ ژوئن، آسمان بیت‌المقدس را روشن کرده‌اند. در طول جنگ، رژیم صهیونیستی کنترل بسیار سفت‌وسختی روی انتشار تصاویر و اخبار ویرانی‌های ناشی از برخورد موشک‌های ایرانی داشت. اگرچه به‌مرور این اطلاعات منتشر خواهند شد، اما واقعیت، پیشاپیش، تأثیر خود را روی محاسبات مقامات این رژیم گذاشته است. 

سرلشکر «تومر بار»، فرمانده‌ی نیروی هوایی اسرائیل، پس از درگیری کوتاهی که اسرائیل ۱۳ ژوئن علیه جمهوری اسلامی آغاز کرد[۳] و ۱۱ روز بعد به آتش‌بس انجامید، طرح‌هایی را برای تضمین تسلط نظامی بر [آسمان] ایران در آینده ارائه کرده است: «اگر از من بپرسید: «فرمانده! عنصر تعیین‌کننده‌ی پیروزی چیست؟ [تخریب] نطنز؟ [نابودی] ۸۰ پرتابگر موشک سطح‌به‌سطح؟» [پاسخ من این است: پرواز] هواپیماهای ما بر فراز تهران، هر زمان که تصمیم بگیریم؛ این یک مؤلفه‌ی تعیین‌کننده و مهم است. بنابراین، باید به آن نقطه برسیم؛ و باید کاری کنیم آن‌ها احساس کنند آسیب‌پذیر هستند؛ کارشان تمام است.»

تصویر منتسب به شماری از مجروحان حمله‌ی رژیم صهیونیستی به منطقه‌ی بلوار کشاورز در تهران، پایتخت ایران. بر خلاف ادعای دولت‌ها و رسانه‌های غربی، حملات اسرائیل منحصر به اهداف نظامی نبود و اکثر شهدا و مجروحان جنگ ۱۲ روزه، غیرنظامی بودند. 

اظهارات بار پس از آن مطرح شد که «یسرائیل کاتز» وزیر دفاع اسرائیل، به نیروهای مسلح این کشور دستور داد یک «طرح اجرایی» علیه ایران آماده کنند که بر «حفظ برتری هوایی اسرائیل، جلوگیری از پیشرفت‌های هسته‌ای و تولید موشک‌های ایران، و واکنش علیه تهران به دلیل حمایتش از فعالیت‌های تروریستی علیه دولت اسرائیل» متمرکز باشد.

کاتز افزود: «ما به طور مداوم برای خنثی کردن تهدیداتی از این دست اقدام خواهیم کرد»؛ و خاطرنشان کرد حملاتی که ۱۳ ژوئن آغاز شدند، «صرفاً پیش‌نمایشی از سیاست جدید اسرائیل بودند.»

محل برخورد یکی از موشک‌های ایران در شهر «بنی‌براک» (یا «بن‌براق») چسبیده به شرق تل‌آویو. ایران در واکنش به «جنگ شهرها»ی رژیم صهیونیستی، علاوه بر اهداف نظامی، برخی نقاط را در شهرهای واقع در سرزمین‌های اشغالی هدف قرار داد. تصاویری که از این مناطق مخابره می‌شود، یادآور تصاویر ارسالی از نوار غزه است. 

بیانیه‌ی کاتز مبنی بر این‌که اسرائیل ممکن است به اقداماتی کاملاً معمول و مشروع، مانند تولید موشک‌های بالستیک (که ایران در حال حاضر در مقیاس وسیعی انجام می‌دهد) با انجام حملات هوایی واکنش نشان دهد، روزنه‌ای را برای نیروهای دفاعی اسرائیل فراهم می‌کند تا در هر زمانی به این کشور حمله کنند. سرلشکر بار در توضیح این‌که چگونه نیروی هوایی اسرائیل می‌تواند کاری کند تا رهبری ایران «احساس آسیب‌پذیری» نماید، توضیح می‌دهد:

اگر از من بپرسید چه چیزی ما را به آن نقطه می‌رساند، [جواب من] فقط یک چیز است: برتری، برتری، و باز هم، برتری... این یک نبرد و کارزار طولانی [برای دستیابی به] برتری [هوایی] است. سورتی به سورتی، منطق قدرتمندی در این‌جا وجود دارد. ابتدا هر هدف ممکنی را در نظر می‌گیرید: از [تجهیزات] شناسایی و پست‌های کنترل اصلی تا سامانه‌های پدافند هوایی پراکنده‌ای که به چپ و راست می‌روند و [پرتابگرهایی که] هر روز صبح با هر پرتابی که ایرانی‌ها [شب قبل] انجام داده‌اند، برد [عملیات] من را چند کیلومتر افزایش می‌دهند.

ورود موشک‌های ایران به آسمان تل‌آویو و تلاش موشک‌های رهگیر اسرائیلی برای مقابله با آن‌ها. کارشناسان معتقدند ایران در جنگ ۱۲ روزه به روشی نظام‌مند عمل کرد و طی روزهای ابتدای جنگ، با موشک‌های ساده‌تر بخش قابل‌توجهی از زرادخانه‌ی موشک‌های رهگیر اسرائیل را خالی کرد. همین عامل موجب شد تا با جلوتر رفتن جنگ و همزمان با استفاده‌ی ایران از موشک‌های پیشرفته‌تر، درصد برخوردهای مستقیم در فلسطین اشغالی بالاتر برود.

«اسرائیل خیلی بد خورد»

با این حال، توانایی اسرائیل برای انجام حملات بیش‌تر علیه ایران به‌شدت زیر سؤال است؛ عمدتاً به این دلیل که اسرائیل در نتیجه‌ی حملات موشکی مداوم ایران به اهداف نظامی و راهبردی کلیدی در سراسر این کشور، عملاً تحت فشار قرار گرفت تا توافق آتش‌بس را بپذیرد. کاهش جدی ذخایر پدافند موشکی اسرائیل در مقابل استفاده‌ی ایران از بخش بسیار کوچکی از زرادخانه‌اش و به‌کارگیری محدود انواع موشک‌های پیشرفته‌ی جدیدش، با ویژگی‌هایی مانند حمل کلاهک‌های چندگانه[۴] [موسوم به «بارانی» یا «خوشه‌ای» - جزئیات بیش‌تر] یا سامانه‌های فراصوت[۵] با قابلیت گلاید[۶]، آسیب‌پذیری شدید اسرائیل را نمایان کرد. انتظار می‌رود همین واقعیت، همچنان مانع اصلی مقابل هرگونه طرحی باشد که ممکن است مقامات اسرائیلی برای آغاز مجدد خصومت‌ها ریخته باشند.

منطقه‌ای در شهر ساحلی «بت‌یام» در استان تل‌آویو، ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵، چند روز پس از اصابت یکی از موشک‌های بالستیک ایران. رژیم صهیونیستی از ابتدای جنگ به اهداف غیرنظامی در ایران حمله کرد و شمار زیادی از غیرنظامیان ایرانی را مجروح و شهید کرد. این در حالی است که ایران در دوران جنگ تحمیلی هشت‌ساله با عراق تجربه‌ی «جنگ شهرها» و راه مقابله با آن را آموخته است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در حاشیه‌ی اجلاس اخیر ناتو، درباره‌ی میزان خسارت ناشی از حملات موشکی تلافی‌جویانه‌ی ایران به اهداف اسرائیلی در واکنش به حملات هوایی اسرائیل، گفت: «به‌خصوص در چند روز اخیر، اسرائیل «واقعاً» خیلی صدمه دید[۷]. آن موشک‌های بالستیک، پسر! ساختمان‌های «زیادی» را نابود کردند[۸].» سامانه‌ی [پدافند هوایی] «تاد» ارتش آمریکا که برای محافظت از اسرائیل عازم این کشور شده، طبق تخمین‌های محافظه‌کارانه، معادل ۸۰۰ میلیون دلار موشک رهگیر علیه موشک‌های ایران مصرف کرد [که گفته می‌شود حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از زرادخانه‌ی موشک‌های تاد ایالات متحده بوده است[۹]]؛ در حالی که سایر هزینه‌های مربوط به پدافند هوایی دو کشور به چندین میلیارد دلار رسید. به این مبالغ باید هزینه‌های گزاف خسارات شدیدی را نیز اضافه کرد که اهداف راهبردی در سراسر اسرائیل از اصابت ده‌ها موشک ایرانی متحمل شدند.

با توجه به این‌که ایران همچنان به تولید موشک‌های بالستیک، فعالیت‌های هسته‌ای، و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی غیردولتی، مانند حزب‌الله[۱۰] و ائتلاف انصارالله یمن[۱۱]، ادامه می‌دهد، و همه‌ی این شرایط در تصمیم‌گیری اسرائیل برای آغاز دوباره‌ی حملات طبق طرح پیشنهادی کاتز تعیین‌کننده هستند، بعید است تل‌آویو بتواند از طریق حملات هوایی به ایران آسیب بزند و در عین حال، خودش متحمل خسارت‌های غیرقابل‌قبول نشود.

همچنین، آن‌چه احتمال وقوع چنین سناریویی را به طور قابل‌توجهی کم‌تر می‌کند، این است که ایران نه‌تنها اکنون به‌شدت با گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت اسرائیل در داخل مرزهای خود (که نقش کلیدی‌ای در حمایت از حملات اسرائیل داشتند) برخورد می‌کند، بلکه به گسترش زرادخانه‌ی موشک‌های بالستیک پیشرفته‌تر خود نیز ادامه می‌دهد. امکان تقویت بیش‌تر پدافند هوایی ایران، مثلاً از طریق خرید سامانه‌های موشکی سطح‌به‌هوای اچ‌کیو-۹بی (HQ-۹B) یا جنگنده‌های جی-۱۰سی (J-۱۰C) از چین، نیز اهمیت بالایی دارد و می‌تواند عامل تعیین‌کننده‌ای باشد که معادلات را برای توانایی اسرائیل در نفوذ و حمله به اهداف در ایران با استفاده از ناوگان جنگنده‌هایش تغییر دهد.

مردم و نیروهای امدادی به شماری از مجروحان در حمله‌ی رژیم صهیونیستی به منطقه‌ی بلوار کشاورز در تهران، پایتخت ایران، کمک می‌کنند. جنگ اخیر اهمیت سامانه‌های پدافند هوایی و لزوم تلاش ایران برای دستیابی به قابلیت‌های بیش‌تر در حوزه‌ی مقابله با هواگردهای دشمن را به نمایش گذاشت. یکی از لایه‌های مهم پدافند که باید با جدیت دنبال شود، سامانه‌های هواپایه‌ی تشخیص و مقابله با هواگردها و پرتابه‌های مختلف است. (+)

آیا دور دیگری از جنگ در کار خواهد بود؟

پس از آتش‌بسی که به جنگ ایران و اسرائیل پایان داد، جزئیات جدیدی درباره‌ی میزان خسارات ناشی از حملات موشکی بالستیک گسترده‌ی ایران علیه اهداف اسرائیلی منتشر شد. اگرچه دولت اسرائیل سانسور شدیدی را علیه انتشار گزارش یا تصاویر حملات موشکی ایران اعمال کرده بود، اما تعداد فزاینده‌ای از منابع موثق تأیید کرده‌اند که پیامدهای این حملات بسیار فراتر از انتظارات قبلی غربی‌ها و اسرائیلی‌ها بوده است.

فهرست برخی از برجسته‌ترین اهدافی که با موفقیت مورد اصابت موشک‌های ایرانی قرار گرفته‌اند از این قرار است: بندر حیفا، پالایشگاه نفت حیفا، فرودگاه بن‌گوریون، مؤسسه‌ی علوم و فناوری وایزمن، دانشگاه بن‌گوریون، مقر شرکت دفاعی رافائل، مرکز تحقیقات هسته‌ای اسرائیل در تل‌آویو، و اهداف مختلف صنعتی راهبردی در شهر کریات گَت.

اهداف نظامی مهمی که هدف اصابت موشک قرار گرفته‌اند عبارتند از هاکیریا[۱۲] [اصلی‌ترین پایگاه و ساختمان مرکزی ستاد کل ارتش اسرائیل]، معادل اسرائیلی پنتاگون، و همچنین ساختمان‌های کلیدی وزارت دفاع اسرائیل، و مقر سازمان اطلاعاتی موساد. سایر اهداف شامل پایگاه هوایی عوودا، پایگاه هوایی نواتیم (که تمامی جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیل در آن مستقر هستند)، و سایر تأسیسات میزبان هواگردهای ثابت‌بال[۱۳] در سراسر این کشور می‌شوند. شماری از موشک‌های ایران توانایی تخریب اهداف در نقاط مستحکم زیر زمین را نیز از خود نشان دادند؛ به طوری که برخی افراد در پناهگاه و دست‌کم یک مرکز فرماندهی زیرزمینی مورد اصابت قرار گرفته‌اند.

محل اصابت یکی از موشک‌های ایران در تل‌آویو، پایتخت رژیم صهیونیستی. مقابله با دشمنی که بارها اثبات کرده التزامی به قوانین جنگ و ابایی از کشتار غیرنظامیان ندارد، راهکارهای منحصربه‌فردی دارد که ایران به‌خوبی آن‌ها را آموخته است. سال‌ها قبل صدام، دیکتاتور عراق، تلاش کرد در حمله به ایران از این راهبرد استفاده کند، و این‌بار «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی؛ و هر دو شکست خوردند.

با تشدید خصومت‌ها، سپاه پاسداران ایران توانست، هم با حفظ حجم حملات و هم با استفاده از انواع موشک‌های پیشرفته‌تر، فشار بر پدافند هوایی اسرائیل را افزایش دهد. این توانایی، از جمله، با پرتاب موشک‌های بالستیک مجهز به کلاهک‌های چندگانه به نمایش گذاشته شد که چالش‌های جدید و قابل‌توجهی را برای پدافند اسرائیل ایجاد کردند و برای خنثی‌سازی به شلیک چندین برابری موشک‌های رهگیر نیاز داشتند. به علاوه، ایران از موشک‌های فتاح با کلاهک‌های فراصوت با قابلیت گلاید نیز استفاده کرد که با سرعت بیش از ماخ ۱۳ پرواز می‌کنند و رهگیری آن‌ها تقریباً غیرممکن است. این واقعیت، نقش محوری زرادخانه‌ی موشکی را در تعیین نتیجه‌ی جنگ برجسته کرد[۱۴].

با توجه به گزارش‌های گسترده‌ی منابع اسرائیلی مبنی بر این‌که میزان کامل خسارت موشک‌های ایرانی، به‌ویژه حجم آسیب به تأسیسات نظامی، علنی نشده، همچنان محل ابهام است که اسرائیل چگونه می‌تواند خود را برای دورهای بعدی احتمالی خصومت‌ها آماده کند[۱۵]، و احتمال قابل‌توجهی وجود دارد که انجام حملات مستقیم بیش‌تر به ایران به طور کامل از دستورکار خارج شود.