مرزهای استفاده از هوش مصنوعی برای صدور فتوا از نگاه مفتی مصر

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، میدل ایست نیوز نوشت: نظیر محمد عیاد که مفتی جدید مصر است، در گفت‌وگو با روزنامه «الشروق» مصر اعلام کرد: سند قاهره درباره هوش مصنوعی و صدور فتوا به ‌عنوان نخستین مرجع جهانی برای سامان‌دهی به استفاده از فناوری هوش مصنوعی در حوزه دینی تدوین شده است.

این سند نتیجه گفت‌وگوهای گسترده و دامنه‌دار میان علما و سیاست‌گذاران دینی، مفتیان و کارشناسان فناوری، و نیز همکاری میان نهادهای دینی ملی و سازمان‌های فراملی بوده است.

نمی‌توان فتواهای صادرشده توسط هوش مصنوعی را جایگزین فتواهای انسانی کرد، زیرا فتوا تنها یک پاسخ متنی یا اطلاعات استخراج ‌شده از پایگاه داده‌ها نیست. صدور فتوا فرایند اجتهادی پیچیده‌ای است که نیازمند عقل انسانی آگاه و آموزش‌دیده است که در فهم متون شرعی با توجه به واقعیت‌های متغیر توانمند باشد و بتواند نیات شریعت را درک کند و پیامدهای احتمالی حکم صادره را بسنجد. این‌ موارد چیزی نیست که هوش مصنوعی بتواند به‌ طور کامل بر آن احاطه یابد.

استفاده از فن‌آوری هوش مصنوعی در حوزه صدور فتوا دارای مرزهایی مشخص است. این فن‌آوری می‌تواند به ‌عنوان دستیار هوشمند در خدمت فقیه و مفتی قرار گیرد و مثلاً در جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل سؤالات، و سامان‌دهی فتوا نقش‌آفرینی کند، اما صلاحیت صدور احکام شرعی یا ارائه فتوای نهایی را ندارد. رعایت این مرزبندی‌ها باعث می‌شود، ارزش انسانی و اخلاقی فرایند صدور فتوا حفظ شود و جایگاه والای اجتهاد دینی از آسیب‌های ناشی از اتکای صرف به فناوری مصون بماند.