فلسفه صدرایی، تنها راه تاسیس علوم انسانی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد حوزه و دانشگاه، در ادامه سلسله نشست‌های «مدرسه حکمت رضوی»، به بررسی «نسبت حکمت عملی و علوم انسانی مدرن» پرداخت.

 

وی ضمن تمایز بنیادین بین «حکمت عملی» در سنت فلسفه اسلامی و «علوم انسانی مدرن» تأکید کرد: علوم انسانی متعارف، ریشه در فلسفه‌های مدرن غربی دارد که مبتنی بر مبانی سکولار و اومانیستی است و از حیثیت متافیزیکی و غاییِ مورد نظر در حکمت اسلامی تهی است.

 

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، غایت حکمت عملی «قرب الهی» و «سعادت حقیقی» انسان دانست و بیان کرد: «حکمت عملی» در سنت اسلامی را شامل سه بخش اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مُدُن است.

 

وی در ادامه علوم انسانی مدرن را دانشی توصیف کرد که با کنار گذاشتن غایات الهی، صرفاً به «توصیف» و «تفسیر» رفتارهای انسان در چارچوبی طبیعی‌گرا و ماتریالیستی می‌پردازد.

 

حجت الاسلام و المسلمین پارسانیا با اشاره به فلسفه صدرایی، به ویژه نظریه «اصالت وجود» و «حرکت جوهری»، آن را مبانی متافیزیکی لازم برای تأسیس علوم انسانیِ بدیل دانست.

 

وی خاطرنشان کرد: «علوم انسانی موجود، فاقد نگاه وجودی و متافیزیکی به انسان است و انسان را تا سطح یک موجود صرفاً طبیعی و اجتماعی تنزل داده است. در حالی که حکمت عملی اسلامی، انسان را موجودی دارای روح الهی و جهت‌دار به سوی کمال مطلق می‌داند.»

 

این استاد فلسفه، یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های علوم انسانی مدرن را «غفلت از بعد متافیزیکی و معنوی انسان» دانست و ادامه داد: این نوع دانش ها منجر به تولید دانشی شده‌اند که نه تنها پاسخگوی نیازهای جامعه اسلامی نیستند، بلکه در موارد بسیاری در تقابل با ارزش‌های بنیادین آن قرار می‌گیرد.

 

وی در پایان، راه حل برون‌رفت از این وضعیت را «بازخوانی انتقادی» علوم انسانی موجود و «بازسازی» آن بر اساس مبانی حکمت اسلامی، به ویژه حکمت متعالیه صدرایی دانست و تأکید کرد: «حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها باید با همکاری یکدیگر، به تولید علوم انسانیِ اسلامی کنش‌گرا بپردازند که به توصیف جهان بپردازد، بلکه بتواند آن را به قرب الهی برساند.»