غرب غیرقابل اعتماد؛ درس‌های خونین برجام برای دیپلماسی انقلابی

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، تجربه تلخ برجام، همچون آیینه شفافی است که خباثت ذاتی و خصلت نقض‌عهدی مستمر غرب به ویژه آمریکا را برای همگان عیان ساخت. رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از همان آغاز با بینشی الهی و ژرف‌نگر، نسبت به ماهیت غیرقابل اعتماد طرف‌های غربی هشدار دادند و فرمودند: «دائماً، هم خصوصی به مسئولین میگفتم، هم در جلسات عمومی -در سخنرانی‌ها- مکرّر گفتم که من اعتمادی به اینها ندارم. به اینها اعتماد نکنید؛ به اینها اطمینان [نکنید]؛ به حرفشان، به قولشان، به امضایشان، به لبخندشان اعتماد نکنید، اینها مورد اعتماد نیستند. خب، حالا نتیجه این شده که خود مسئولینی که آن روز مذاکره میکردند، امروز دارند میگویند آمریکا غیر قابل اعتماد است! خب، از اوّل بایستی این غیر قابل اعتماد بودن را تشخیص میدادند و حرکت میکردند. امروز هم دارم راجع به اروپا میگویم غیر قابل اعتمادند! » (1). امروز پس از گذشت سال‌ها، حتی مسئولانی که روزی بر سر میز مذاکره نشستند، به این واقعیت تلخ اعتراف می‌کنند.

تحلیل بیانات رهبر معظم انقلاب نشان می‌دهد که رویکرد غرب در مذاکرات، نه بر اساس حسن نیت و حل عادلانه مسائل، بلکه ورود فریب‌کارانه با غرض پیشبرد هدف‌های خصمانه بوده و در این میان هیچ فرقی بین طرف آمریکایی و اروپایی نیست. آمریکایی‌ها در مذاکرات برجام بر خلاف آنچه آن روزها گفته می شد بر سر موضع عنادآمیز خود محکم ایستادند و یک قدم جلو نیامدند. آنها حتی از دادن کوچک‌ترین تضمینی برای عدم نقض دوباره توافق خودداری کردند و صراحتاً گفتند: «ما تضمین نمی‌دهیم نقض نکنیم». این رویکرد، نه یک اشتباه تاکتیکی، که بیانگر ذات خبیث و ناجوانمردانه نظام سلطه و غفلت تاریخی و ساده لوحی تیم مذاکره کننده و رویکرد دولت وقت است.

رهبری با اشاره به روش‌های فریبکارانه غرب می‌فرمایند: «روشهای سیاسی و دیپلماسی، روشهای ویژه‌ای است؛ گاهی لبخند میزنند و در حال لبخند، خنجر را تا دسته در سینه‌ی انسان فرو میکنند؛ دیپلماسی این است دیگر؛ با اخلاق خوش، با تعریف و تمجید که بله شما خیلی خوبید، شما آقایید، ما میدانیم شما قرارداد را به هم نمیزنید!». (2)

این جمله، کلید فهم رفتار به ظاهر دیپلماتیک اما در باطن خصمانه قدرت‌های استکباری است. آنها حتی در توافق نوشته شده نیز به دنبال یک بهانه برای مداخلات بعدی درباره موضوعاتی چون موشک و منطقه هستند تا در آینده بتوانند به بهانه‌های واهی، توافق را نقض کرده و همه تقصیرها را به گردن طرف مقابل بیندازند. مسئله ای که با خوشبینی و اعتماد مذاکره کنندگان به وعده های طرف غربی و عدم رعایت فرامین رهبر معظم انقلاب خسران بزرگی به کشور وارد کرد. امام خامنه ای صراحتا این مسئله را خطاب به رئیس جمهور در راستای الزامات اجرای برجام تبیین کرده و فرموده بودند: «بی‌شک حفظ هوشیاری نسبت به نیّات خصمانه‌ی دولت آمریکا و ایستادگی‌هایی که بر اثر آن در طول مسیر مذاکرات از سوی مسئولان جمهوری اسلامی به کار رفت، توانست در موارد متعدّدی، از ورود زیانهای سنگین جلوگیری کند. با این حال، محصول مذاکرات که در قالب برجام شکل گرفته است، دچار نقاط ابهام و ضعفهای ساختاری و موارد متعدّدی است که در صورت فقدان مراقبت دقیق و لحظه‌به‌لحظه،‌ میتواند به خسارتهای بزرگی برای حال و آینده‌ی کشور منتهی شود.» (3)

نکته حائز اهمیت دیگر اینکه امام خامنه ای حتی در همان ابتدای مذاکرات و زمزمه خروج آمریکا از برجام به بدعهدی طرف اروپایی هشدار دادند اما در میان مسئولان وقت افرادی بودند که صف آمریکایی ها و نوکر حلقه به گوششان یعنی اروپایی ها را جدا می دانستند؛ همان گونه که امروز نیز با ساده لوحی تمام فکر میکنند می توانند بین آمریکا و سگ زنجیری اش اسرائیل فاصله ای بیندازند. امروز این توصیه اکید و هشدار های مکرر ایشان چشم اهل حقیقت را باز و روی ساده لوحان را سیاه کرده است. 

رهبر انقلاب همان زمان پس از خروج آمریکا از برجام و تصمیم برخی دولتمردان وقت به ادامه مذاکرات با طرف اروپایی صراحتا از بدعهدی طرف اروپایی در آینده نزدیک تحذیر داده و فرمودند:‌«حالا گفته میشود که برجام را میخواهیم با این سه کشور اروپایی ادامه بدهیم؛ من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. من میگویم به اینها هم اعتماد نکنید؛ [اگر] میخواهید قرارداد بگذارید، تضمین به دست بیاورید -تضمین واقعی، تضمین عملی- وَالّا فردا اینها هم همان کاری را خواهند کرد که آمریکا کرد، [امّا] به یک شیوه‌ی دیگر.» (4)

 این هشدار، نشان می‌دهد که اروپایی‌ها نیز در نهایت تابع منافع آمریکا و صهیونیسم بین‌الملل هستند و در موقعیت لازم، همان کاری را خواهند کرد که آمریکا کرد منتها به شیوه ای دیگر که امروز برای همگان مشهود شده است که هر چه می گذرد برای عدم استفاده از آخرین اهرم های فشارشان دست به باج‌خواهی از ملت مقتدر ایران زده اند.

درس بزرگ برجام برای دیپلماسی انقلابی این است که هرگونه تعامل با غرب همانگونه که رهبر معظم انقلاب فرموده اند و بیان حکیمانه ایشان فصل الخطاب واجب الاتباع است، باید با هوشیاری نسبت به نیات خصمانه دولت آمریکا و بر اساس تضمین‌های لازم عملی و واقعی باشد. رهبر معظم انقلاب در خلال مذاکرات خطاب به دستگاه دیپلماسی کشور این هشدار را داده و تأکید می‌کنند: «اگر توانستید تضمین از آنها بگیرید به طوری که بشود اعتماد کرد، خب اشکالی ندارد... اگر نتوانید چنین تضمین قطعی‌ای را بگیرید -که بنده هم بسیار بعید میدانم که بتوانید تضمین بگیرید- آن وقت دیگر نمی‌شود این جوری حرکت کرد». (5) 

این تجربه گران‌بها باید برای همیشه در خاطره تاریخی ملت ایران و مسئولان آن باقی بماند. ما باید با حفظ مراقبت دقیق و لحظه به لحظه و بدون هیچ‌گونه اعتماد به دشمنان خبیث، مسیر عزت و پیشرفت خود را بر اساس قدرت داخلی و مقاومت فعال ادامه دهیم. همانگونه که رهبر معظم انقلاب در آخرین دیدار با دولت دوازدهم فرمودند:«یک بار توافقها را نقض کردند و کاملاً بی‌هزینه نقض کردند. و الان هم که [به آنها] گفته میشود شما بایستی قول بدهید، تضمین بدهید که نقض نمیکنید، میگویند نه، ما تضمین نمیدهیم؛ این را الان صریح به دوستان ما و به دیپلمات‌های ما میگویند که ما تضمین نمیدهیم نقض نکنیم؛ نمیتوانیم چنین تضمینی بدهیم. اینها این ‌جوری هستند. این تجربه است؛ این تجربه [است برای] دولت آینده، دولتمردان آینده، مردان فعّال در صحنه؛ مردان فعّال در صحنه‌ی سیاسی -ممکن است کسی جزو مسئولین دولتی هم نباشد امّا در عرصه‌ی سیاسی فعّال باشد- باید همیشه این را در نظر داشته باشند؛ این تجربه‌ی بسیار مهمّی است که ما در این دولت و همیشه -البتّه این تجربه را این دولت بیشتر داشت- پیدا کردیم و فهمیدیم.» (6)

پس باید هوشیار بود که غربِ غیرقابل اعتماد، هرگز نمی‌تواند شریک قابل اعتمادی برای جمهوری اسلامی باشد. تنها با اتکا به نیروی داخلی و با حفظ اصول انقلابی می‌توان در عرصه بین‌الملل از منافع ملت ایران دفاع کرد. این درس همیشه زنده تجربه تلخ برجام برای ملت ایران است که باید مکررا در رویارویی با طرف غربی آن را به خاطر داشت و برای حفظ منافع و عزت ملی هرگز از آن غفلت نورزید.

(1) بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش (۱۳۹۷/۱۱/۱۹)

(2) بیانات در دانشگاه فرهنگیان (۱۳۹۷/۰۲/۱۹)

(3) نامه رهبر انقلاب به رئیس‌جمهور درباره الزامات اجرای برجام (۱۳۹۴/۰۷/۲۹)

(4) بیانات در دانشگاه فرهنگیان (۱۳۹۷/۰۲/۱۹)

(5) همان

(6) بیانات در آخرین دیدار رئیس‌جمهور و هیئت دولت دوازدهم (۱۴۰۰/۰۵/۰۶)