نشست «سیاستگذاری فضای سایبری بر پایه افکارسنجی» برگزار شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نشست تحلیلی فقهی «سیاستگذاری فضای سایبری بر پایه افکارسنجی» به همت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس  و با همکاری خبرگزاری رسا، صبح روز یکشنبه 23 آذرماه در سالن جلسات شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد.

در این نشست حجت الاسلام عبدالحجت حق جو، مدیر میز فقه، فناوری و هوش مصنوعی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به ارائه تبیین فقهی بایسته های سیاستگذاری فضای سایبری پرداخت.

وی اظهار داشت: که آمار در علوم مختلف، از جمله فقه، می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد، از جمله استفاده از آن برای مستند کردن دلایل شرعی یا کشف احکام از طریق داده‌های آماری. 

حجت الاسلام حق‌جو تأکید کرد: برای پذیرش حجیت آمار در فقه، باید از مبنای استقراء استفاده کرد که آمار باید از جزئیات به کلیات برسد و قابلیت تعمیم داشته باشد.

وی همچنین افزود: آمار، مانند سایر امارات فقهی، واقع‌نما نیست، اما به‌عنوان ابزاری برای تسهیل در استنباط احکام شرعی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

حجت‌الاسلام حق‌جو در ادامه به چالش‌های استفاده از فضای مجازی در ایران و ارتباط آن با مسائل فقهی پرداخت اظهار داشت: مسئله "سواد دیجیتال" مهم بوده و آموزش مهارت‌های لازم برای استفاده صحیح از فضای مجازی لازم است.

وی در خصوص نحوه جمع‌آوری داده‌ها و نظرسنجی‌ها گفت: باید نمونه‌گیری‌ها از افراد بالای ۱۵ سال انجام شود تا نتایج قابل اعتمادتری باشد.

حجت الاسلام حق جو با اشاره به خطرات اعتیاد دیجیتال و اتلاف وقت در فضای مجازی، از مسئولان خواست که برنامه‌های آموزشی و حمایتی برای استفاده بهینه از این فضا فراهم کنند.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین عباس رفعتی نائینی، استاد درس خارج فقه رسانه و فضای مجازی حوزه علمیه قم به عنوان ناقد به ارائه نظرات خود پرداختند. 

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی به ضرورت تعریف دقیق «عدالت» در زمینه دسترسی به زیرساخت‌های اینترنتی اشاره کرده و گفت: عدالت به معنای تساوی نیست، بلکه باید نیازها و شرایط خاص افراد و مناطق مختلف کشور در نظر گرفته شود.

وی در ادامه به موضوعات فقهی مرتبط با کیفیت خدمات اینترنتی و بحث «اتلاف وقت» کاربران پرداخت و با نقد فرضیه «تخلف از شرط» در قراردادهای خدمات اینترنتی، خاطر نشان کرد: قراردادهای ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی هیچ‌گاه وعده سرعت خاصی را به‌عنوان شرط قطعی به کاربران نمی‌دهند و از این رو مشکلات موجود در کیفیت اینترنت نمی‌تواند به‌عنوان مصداقی برای «تخلف از شرط» و یا «غبن فاحش» تلقی شود.

حجت الاسلام والمسلمین رفعتی نائینی در خصوص «اتلاف وقت» کاربران، بر مسئولیت فردی تاکید کرده و گفت: مشکلات کیفیت اینترنت نباید به‌طور کامل به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات نسبت داده شود، چرا که پژوهش در مقطع خاصی انجام شده است که مسائل کشور با امنیت در کشور و منطقه در آمیخته است. 

وی ضرورت تقویت زیرساخت‌های اینترنتی در کشور را مطرح و تأکید کرد: حاکمیت باید با دقت بیشتری به نیازهای مناطق مختلف، به‌ویژه روستاها توجه کند و این اقدام باید با در نظر گرفتن نیازهای خاص هر منطقه انجام شود.

دکتر سید محمد کاظمی، عضو هیئت علمی گروه مطالعات فرهنگی مرکز مطالعات اجتماعی و تمدنی، نیز بر اهمیت آمار استنباطی در تحلیل‌های اجتماعی تأکید کرد: آمار استنباطی به ما امکان می‌دهد نتایج را به جامعه بزرگتر تعمیم دهیم، در حالی که آمار توصیفی تنها وضعیت موجود را نشان می‌دهد.

وی افزود: بسیاری از سازمان‌ها به دلیل سادگی و هزینه کمتر، به آمار توصیفی بسنده می‌کنند، اما این رویکرد ممکن است تحلیل‌ها را محدود کند.

کاظمی به تأثیر فضای مجازی بر رفتار کاربران اشاره کرد و گفت: فضای مجازی به دلیل شبکه‌ای بودن و تأثیر الگوریتم‌ها، باید در تحلیل‌های اجتماعی و فقهی با رویکردی «نظام‌ساز» بررسی شود.

وی با نقد نگرش‌های فردی در این حوزه، تأکید کرد: فضای مجازی نیازمند تحلیل‌های پیچیده و جدید است و ویژگی‌های خاص آن باید در نظر گرفته شود.