ضرورت الگوریتمهای بومی در عصر هوش مصنوعی رسانهای
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، حجتالاسلام رضا رستمی، مسئول مرکز رسانه و فضای مجازی حوزههای علمیه در نشست تخصصی «الزامات استفاده از هوش مصنوعی در فرایندهای خبری؛ از اتاق خبر هوشمند تا سازمان رسانهای دادهمحور» که ظهر امروز به همت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در محل خبرگزاری رسا برگزار شد، به ارائه دیدگاههای خود پیرامون هوشمندسازی رسانهها و چالشها و فرصتهای هوش مصنوعی در عرصه خبری پرداخت.
اهمیت دو بعد فنی و انسانی در هوشمندسازی رسانهها
حجتالاسلام رستمی در ابتدای سخنان خود تأکید کرد که هوشمندسازی رسانهها یک موضوع چندوجهی است که باید به دو بخش فنی و انسانی به صورت همزمان پرداخته شود.
وی اظهار داشت: تنها با طراحی و استفاده از الگوریتمهای اختصاصی و متناسب با اهداف رسانهای داخلی نمیتوان به نتایج مطلوب دست یافت بلکه نیروی انسانی نیز باید در کنار این فناوریها به خوبی آموزش دیده و آماده بهرهبرداری از ظرفیتهای هوش مصنوعی باشد.

وی افزود: ما نیازمند توسعه الگوریتمهایی هستیم که متناسب با نیازهای خاص هر رسانه و اهداف آن طراحی شده باشند. همچنین مهارت پرامپتنویسی در استفاده از هوش مصنوعی اهمیت فراوانی دارد و لازم است نیروهای خبری به این دانش مجهز شوند. در برخی پلتفرمها امکان ساخت الگوریتم اختصاصی برای چتباتها و سایر ابزارها وجود دارد که میتواند کمک کند هوش مصنوعی بر اساس چارچوبها و استانداردهای تعریفشده به تولید محتوا بپردازد.
ضرورت طراحی سامانههای هوشمند و افزونههای تخصصی
مسئول مرکز رسانه و فضای مجازی حوزههای علمیه تأکید کرد: در حال حاضر هر خبرگزاری به صورت مستقل و با سامانههای متفاوت فعالیت میکند اما برای استفاده بهینه از هوش مصنوعی باید به سمت توسعه افزونههای هوشمند رفت که بتواند درجهبندی کیفیت محتوا را انجام دهد و کیفیت اخبار را به شکل هوشمندانهتری کنترل کند.
وی بیان داشت: این موضوع تاکنون در هیچ یک از خبرگزاریها به صورت عملی اجرا نشده و جای کار فراوانی دارد.
حجتالاسلام رستمی با اشاره به تجربیات موجود گفت: در برخی از مجموعههایی که حساب کاربری هوش مصنوعی تهیه کردهاند متأسفانه مهارت لازم در پرامپتنویسی دیده نمیشود. بنابراین آموزشهای تخصصی در این زمینه ضروری است. نیروی انسانی باید با دانش کافی و آگاهی کامل از ظرفیتها و محدودیتهای هوش مصنوعی وارد کار شود تا بتواند به درستی از این فناوری بهرهبرداری کند.
فرصتهای بیبدیل هوش مصنوعی در عرصه رسانه
وی فرصتهای متعددی را که هوش مصنوعی برای رسانهها به ارمغان میآورد برشمرد و افزود: هوش مصنوعی میتواند هزینههای تولید خبر را به شکل چشمگیری کاهش دهد، سرعت تولید و انتشار محتوا را افزایش دهد و تحول جدی در عرصه ترجمه ایجاد کند. همچنین با استفاده از این فناوری میتوان به راحتی وارد عرصههای بینالمللی شد و محصولات رسانهای به زبانهای مختلف تولید کرد. هوشمندسازی آرشیوهای خبری که حکم گنجینههای ارزشمند را دارند نیز از دیگر ظرفیتهای مهم هوش مصنوعی است.
مسئول مرکز رسانه و فضای مجازی حوزههای علمیه در ادامه سخنان خود به چالشهای استفاده از هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی در فرایند ویرایش و تولید خبر گاهی اوقات اطلاعات نادرست، اعداد جعلی یا منابع غیرمعتبر به متن اضافه میکند و این کار را به شکلی بسیار ماهرانه انجام میدهد؛ حتی زمانی که در دستورالعمل پرامپت تصریح شده این موارد نباید درج شوند. به همین دلیل ضروری است هیچ محتوایی بدون نظارت دقیق انسانی منتشر نشود.

وی به محدودیتهای ذاتی هوش مصنوعی در فهم و درک احساسات انسانی اشاره و خاطرنشان کرد: با وجود تلاشهای فراوان، هوش مصنوعی هنوز در فهم عمیق احساسات محدودیت دارد و تنها از طریق برخی شاخصها و علائم میتواند نشانههای احساسی را شناسایی کند. این محدودیت تأثیر مستقیم بر هویت رسانه دارد و باعث میشود هویت و چارچوبهای هویتی رسانهها در مواجهه با فناوریهای نوین کمرنگ شود.
پیامدهای اتکای بیرویه به هوش مصنوعی
حجتالاسلام رستمی با اشاره به ریسکهای بالقوه اتکای بیحد و حصر به هوش مصنوعی اظهار داشت: هرچه رسانهها بیش از حد به ابزارهای تکنولوژیک تکیه کنند هویت رسانهای تضعیف شده و چارچوبهای هویتی کاهش مییابد. در مباحث اجتماعی و حوزههای غیرعددی این موضوع میتواند در مدت زمان کوتاهی مشکلات جدی ایجاد کند، اما در حوزههای مهندسی و علوم پایه نتایج دقیقتری به دست میآید. در علوم انسانی نیز صحت دادهها کمتر است و تأثیرگذاری هوش مصنوعی محدودتر میشود، این مسئله در علوم اسلامی که دارای ماهیت و چارچوبهای خاص است چالشهای بیشتری به همراه دارد و میتواند در تحقق اهداف رسانهای خلل ایجاد کند.
وی درباره نقش شبکههای اجتماعی و الگوریتمهای هوش مصنوعی در شکلگیری حبابهای فکری گفت: شبکههای اجتماعی معمولاً مخاطبان را در حبابهای فکری خود محصور میکنند و هوش مصنوعی بیشتر آن چیزی را نشان میدهد که مطابق با خواستهها و سلایق کاربران باشد نه لزوماً واقعیتها و حقایق. این موضوع اهمیت طراحی الگوریتمهای بومی و اختصاصی را دوچندان میکند.

حجتالاسلام رستمی در پایان سخنان خود بر ضرورت طراحی و توسعه الگوریتمهای هوش مصنوعی بومی و اختصاصی تأکید کرد و اظهار داشت: ما نیازمند الگوریتمهایی هستیم که نه تنها از نظر فنی بلکه از لحاظ فرهنگی و ارزشی نیز با شرایط و نیازهای کشور هماهنگ باشند. حوزههای مختلف کشور بهویژه حوزههای علمیه در تلاشاند تا الگویی اسلامی برای هوش مصنوعی طراحی کنند که بتواند در مسیر تحقق اهداف رسانهای و فرهنگی کشور بهکار گرفته شود.
این نشست تخصصی با حضور کارشناسان و مدیران رسانهای و پژوهشی به بررسی ابعاد مختلف استفاده از هوش مصنوعی در فرایندهای خبری پرداخت و بر لزوم ترکیب دانش فنی، آموزش نیروی انسانی و توجه به ارزشهای فرهنگی و دینی تأکید ویژه داشت.