هوش مصنوعی صورت جدیدی از بازتولید قدرت و حکمرانی پلتفرمی است

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر کمال اکبری، رئیس دانشکده دین و رسانه، در نشست «پیامدهای جامعه‌شناختی هوش مصنوعی بر انسجام سیاسی و امنیت اجتماعی؛ بایسته‌های تقنینی و نظارتی مجلس شورای اسلامی» با اشاره به تحولات بنیادین نظم جهانی، اظهار داشت: امروز جهان وارد مرحله‌ای جدید شده است؛ مرحله‌ای که ریشه‌های آن را باید در بازتولید تاریخی نظام امپریالیستی و تداوم آن در قالب نظام لیبرال‌دموکراسی جست‌وجو کرد. این نظام در طول تاریخ نشان داده که توان بالایی در بازسازی و به‌روزرسانی خود دارد و اکنون این پرسش جدی مطرح است که آیا هوش مصنوعی را می‌توان صورت جدیدی از همان منطق امپریالیستی دانست یا خیر.

بازسازی قدرت در هوش مصنوعی

وی افزود: هرچند برخی با این تحلیل موافق نیستند اما بازسازی‌های جدید قدرت در عرصه هوش مصنوعی این امکان را فراهم می‌کند که چنین نگاهی دوباره مورد بررسی قرار گیرد. در این فضا گاه شاهد حضور فعال امپریالیسم هستیم و حتی این گزاره مطرح می‌شود که هوش مصنوعی به کسی رحم نخواهد کرد و روندهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را به‌طور بنیادین تغییر می‌دهد.

رئیس دانشکده دین و رسانه با تأکید بر ضرورت آینده‌نگری در قانون‌گذاری تصریح کرد: ما امروز در حال وضع قوانین و مقررات پایین‌دستی هستیم در حالی که قانون‌گذاری ناظر به آینده است و بدون توجه به آینده‌پژوهی واقعی و دقیق نمی‌توان تصمیمات راهبردی و مؤثر اتخاذ کرد. تحولات قدرت نیز از چارچوب‌های سنتی عبور کرده و از قدرت سخت و نرم به نوعی قدرت هوشمند و الگوریتمی مبتنی بر کلان‌داده‌ها رسیده‌ایم.

اکبری ادامه داد: در این شرایط، پدیده شخصی‌سازی به‌صورت گسترده رخ داده است؛ افراد به‌طور مداوم تحلیل می‌شوند، ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها شناسایی می‌شود و رفتارشان در حوزه‌های مختلف قابل پیش‌بینی می‌گردد. یکی از پیامدهای مهم هوش مصنوعی، تأثیرگذاری عمیق بر افکار عمومی است؛ به‌گونه‌ای که انسان‌ها در زیست‌بومی پلتفرمی زندگی می‌کنند و پلتفرم‌ها عملاً نقش حکمرانان جدید را بر عهده گرفته‌اند.

وی با طرح این پرسش که «در چنین وضعیتی جایگاه حاکمیت سیاسی کجاست؟» گفت: پلتفرم‌ها سهمی از قدرت را به خود اختصاص داده‌اند و در حوزه‌هایی که پیش‌تر تصمیم‌گیری در اختیار نهادهای رسمی بود، اکنون نقش‌آفرینی می‌کنند. ازاین‌رو این روندها باید به‌عنوان مؤلفه‌های جدی در سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی حوزه هوش مصنوعی مورد توجه قرار گیرند.

ضرورت قانون‌گذاری هوشمند در عصر هوش مصنوعی

رئیس دانشکده دین و رسانه خاطرنشان کرد: زمانی که کنترل رفتار و ذهن انسان از دست حاکمیت خارج شود، حتی اگر کنترل نظام فیزیکی همچنان در اختیار باشد، پیامدهای آن در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی آشکار خواهد شد. در چنین شرایطی، قانون‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی با این واقعیت همراه است که نمی‌توان همه مسیرها را مسدود کرد و باید رویکردی هوشمندانه و واقع‌بینانه اتخاذ شود.

اکبری در پایان با اشاره به وضعیت کشور گفت: هرچند در مقایسه با برخی کشورها که حتی از پیام‌رسان داخلی برخوردار نیستند، زیرساخت‌ها و اقدامات مناسبی در کشور انجام شده است، اما همچنان با نابرابری‌ها و شکاف‌هایی مواجهیم. پیش از هرگونه قانون‌گذاری، باید حوزه هوش مصنوعی ساماندهی شود و تا زمانی که مشارکت فعال مردم شکل نگیرد، همکاری و هم‌افزایی واقعی در این عرصه محقق نخواهد شد.

گفتنی است این نشست به همت گروه سیاست مرکز تحقیقات اسلامی مجلس و با همکاری دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام، روز پنجشنبه در این دانشگاه برگزار شد.